Een spoorwegstation zonder rails is als een molen zonder wieken. Een aardige herinnering, maar toch mis je iets. Zo’n station staat in Uithoorn. Je mag er het etiket rijksmonument op plakken, maar dat voelt als een troostprijs. De laatste trein met passagiers reed in 1950 hier uit beeld. Als een toverfee kust de Amsteltram dit station weer wakker. De rails ligt er al, de tram komt hier deze zomer.
>Fort aan de Drecht ligt in de Uithoornse polder en werd in 1911 voltooid. In oorlogstijd moest dit fort het Amstel-Drechtkanaal, de Kromme Mijdrecht en twee inmiddels verdwenen sluizen verdedigen.
>Waar nu het hart van de Randstad driftig klopt, dommelde eeuwen geleden uitgestrekt waterland onder brede wolkenluchten. Dijkweggetjes doorsneden het Amstellandse meren- en plassengebied. Wie indertijd van Amsterdam naar Leiden reisde, keek uit over Legmeer en Haarlemmermeer. Water, alom water. Totdat midden negentiende eeuw het Haarlemmermeer werd leeg gepompt. Het Legmeer klotste en kabbelde nog als vanouds. Exact 150 jaar geleden maakte koning Willem III daar met een pennenstreek definitief een eind aan.
>Noord-Holland kent veel plaatsen met bijzondere namen. Van sommige is de oorsprong snel vast te stellen, bij andere is het nodig om wat dieper te graven in het verleden. In deze serie verhalen onderzoeken we elke maand een andere regio van onze provincie, om achter de herkomst van de lokale plaatsnamen én bijnamen van de inwoners te komen. Deze maand: Amstelland en Meerlanden.
>ICT-bedrijf International Business Machines (IBM) werd in 1911 in Amerika opgericht en is vanaf 1920 officieel vertegenwoordigd in ons land. Toen verwierf Maurice Boas een agentschap, dat in 1940 omgezet werd in een volle dochteronderneming. In eerste instantie onder de naam Watson Bedrijfsmachine Maatschappij N.V. en na de Tweede Wereldoorlog als Internationale Bedrijfsmachine Maatschappij N.V. Momenteel heet het bedrijf simpelweg IBM Nederland B.V. Het boek ‘100 jaar IBM in Nederland’ geeft, zonder technisch te worden, een mooi overzicht van de ontwikkeling van de ICT: van ponskaart en radiobuis tot USB-stick.
>Op 10 februari 1820 werden de dorpen De Kwakel, Thamen en Uithoorn samengevoegd tot één gemeente: Uithoorn. Na maar liefst acht eeuwen onder gezag van Utrecht te zijn gevallen, werd de nieuwe gemeente opgenomen in de provincie Holland. Met zijn bijzondere ligging aan het Zijdelmeer en zijn middeleeuwse polder is Uithoorn tegenwoordig een geliefde woonplaats. Vlakbij Amsterdam, maar toch in het groen.
>Kerkelijk centrum De Hoeksteen in Uithoorn was één van de laatste creaties van architect Gerrit Rietveld. Het bijzondere kubusvormige gebouw aan het water wordt gekenmerkt door Rietvelds karakteristieke eenvoud. Rietveld zou de opening zelf niet meer meemaken, hij overleed tijdens de bouw in 1964.
>Fort bij Uithoorn is niet een fort dat veel heeft meegemaakt. Het is wel een fort dat er redelijk authentiek uitziet en daarom gaven de vrijwilligers van het Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam er een rondleiding.
>Uithoorn, maart 1937. De joodse Mozes Aldewereld loopt fluitend langs de Amstel op weg naar huis aan Amsteldijk-Noord in Uithoorn. Een blonde vrouw op de fiets komt hem tegemoet. Mozes vervlecht in zijn liedje een bewonderend bouwvakkersfluitje. De vrouw moet lachen en roept: “Hallo Mozes, leg dat fluitje eens een nachtje in de olie, dan klinkt-ie beter”. Mozes lacht en steekt zijn hand op: “groeten aan je vader”.
>Dit bronzen beeld op een vierkante zuil in het Oranjepark is van de schilder en beeldhouwster Charlotte Dorothée barones van Pallandt (1898-1997). Het is een verkleinde bronzen versie van het stenen origineel in Rotterdam. De opdracht in 1966 luidde Wilhelmina Helena Paulina Maria van Oranje-Nassau uit te beelden als de koningin van het verzet: wilskrachtig en onverzettelijk. Van Pallandt wordt beschouwd als één van de belangrijkste Nederlandse beeldhouwsters van de twintigste eeuw.
>Dit bronzen beeld uit 1967 waarin menselijke figuren centraal staan, is van Gerardus Cornelis (Sjra) Schoffelen (geboren 1937). Het toont een grote mate van expressiviteit, ritme, beweging en groei, zoals veel van zijn werk uit die tijd. Het beeld bestaat uit drie delen die een confrontatie aangaan. De twee buitenste delen omsluiten als het ware het derde deel dat de kern vormt. Deze kern probeert boven de twee andere delen uit te stijgen. In dit groeiproces zijn de verschillende delen onmisbaar voor elkaar.
>In dit bronzen beeld op een hardstenen sokkel zijn een vrouwenfiguur en een dolfijn (of andere grote vis) te herkennen. Het is gesigneerd ‘Nic Jonk 1976’. De sculpturen van deze beeldhouwer zijn duidelijk herkenbaar door hun ‘aaibare’ ronde vormen.
>Wat hebben een kerk van Rietveld, een voormalige machineloods van defensie, een zestiende-eeuwse boerderij en de kapel van een psychiatrische inrichting gemeen? Niets, behalve dat ze een nieuwe bestemming krijgen.
>Het Zijdelmeer dat vlakbij het gemeentehuis kabbelt is een van de oudste plekken in Uithoorn. Waar nu het meertje ligt, voerde al rond het jaar 1000 een stroompje het water uit het hoger gelegen veen af naar de Amstel. Dat veenstroompje groeide uit tot een meer. De moerassige oever met riet ligt er nu vrijwel net zo bij als vroeger. Het Zijdelmeer is nooit uitgeveend.
>De koninklijke trein was in luttele seconden voorbij. Schoolkinderen zongen uit volle borst. De burgemeester stond in vol ornaat op het perron. Honderden, zo niet duizenden, belangstellenden juichten. Sirenes van fabrieken en boten op de Amstel loeiden. Uithoorn beleefde op 5 september 1938 een hoogtepunt in de lokale historie: koningin Wilhelmina reed door het dorp.
>1925. Daar stond het kleine vliegtuigje in het weiland bij de Molenlaan. De aviateur zette zijn motor af, klom uit de open cabine en sprong op de grond. De vliegkap en bril werden verruild voor een vilten hoed.
>10 januari 1525. Ael Heynricxdochter hoort het vonnis onbewogen aan. Zij zal met “een trommel en door ’s Heeren Dienaren ter stad uitgeleid” worden, een gepaste straf voor haar gevloek. Gedurende twee jaren zal zij niet mogen terugkeren naar de stad Amsterdam.
>Aristide Briand was vanaf 1894 een van de leiders van de Franse Socialistische Partij. Hij werd in 1906 minister van cultuur. Verscheidene malen was hij minister-president en gaf de Frans-Duitse toenadering vorm. In 1926 kreeg Briand de Nobelprijs voor de Vrede. Aristide Briand wordt beschouwd als een van de eerste politici die naar een gezamenlijk Europa streefden.
>1915 – Aardedonker was het op de Vuurlijn. Het grind knarste onder de laarzen van soldaat V. Hij was van Fort De Kwakel op weg naar het Fort aan de Drecht. Bij de opstelplaats voor het geschut boog hij af en vervolgde zijn weg over het Zijdelveld. Halverwege kwam hij een angstige bewoner tegen. “Het spookt op het kerkhof”, zei deze, “een dwaallicht danst over de zerken”.
>1931 – Enige tijd later kreeg Uithoorn het plan om de Boterdijk te verbreden. De gemeenteraad besprak het en legde het plan voor aan de provincie. Spoedig gaven de heren gedeputeerde staten hun goedkeuring. Men begon, want alle verbeteringen kwamen ten algemene nutte, aldus Hein Endhoven.
>