Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Stolpboerderijen

De stolpboerderij is een bijzonder gebouw. Deze boerderij komt alleen voor in Noord-Holland en wordt ook wel de ‘piramide van de polder’ genoemd. Van Texel tot Haarlemmermeer staan 5.500 stolpen. Maar het voortbestaan van de stolpboerderij staat onder druk. Door de schaalvergroting van het agrarische bedrijf past de moderne veeteelt niet meer in de stolpboerderij. De stolpboerderij wordt nu vooral gebruikt als woonboerderij. Maar ook als zorgboerderij, kampeerboerderij of een Bed en Breakfast. Bewoners vertellen het bijzondere verhaal over hun stolpboerderij.

Kijk ook op de website van Boerderijenstichting Noord-Holland Vrienden van de Stolp www.boerderijenstichting.nl.

Verhalen

Stolpverhaal uit de Haarlemmermeer

De brede vaart loopt kaarsrecht naar de platte einder. De hoge en steile oevers zorgen voor extra aandacht bij de automobilisten op de even rechte, maar smalle polderweg. Hoofdvaart meldt het bord bij de brug. Stalen staketsels staan in lange rijen op de akkers. Langs de weg grote landbouwschuren, in de verte glimmen vliegtuigen in de stralende zomerzon. Een grote schaduw glijdt als een schip over de grond. We staan in de Haarlemmermeer.

>

Stolpverhaal uit Grootebroek

Op de waterscheiding van de oude kreekrug die Hoorn als de Streek verbindt aan het Westeinde van Enkhuizen en recht tegenover de in de steigers staande rooms-katholieke kerk staat een pracht van een stolpboerderij zich monumentaal schrap te houden. De grote beuk en kastanje aan weerszijden van de voordeur zijn al even majestueus als dit staaltje van landelijke bouwkunst. Zesstedenweg 214 is een dot van een stolp, dat zie je in één oogopslag.

>

Stolpverhaal uit Enkhuizen

Als voorbeeld opgenomen in zowel het boek ‘De Stolp te kijk’ als de in Noord-Holland wereldberoemde Stolpenkalender 2003. Deze stads-vaarboerderij uit ca.1870 in ‘de Boerenhoek’ van Enkhuizen. Een stolp van 15 bij 15 meter die, nadat het agrarisch bedrijf was beëindigd in 2002 werd aangekocht om er een woonboerderij van te maken. Na een jaar van plannen maken, procedures doorlopen (de stolp is Rijksmonument, de bestemming was agrarisch) is nog een jaar aan de uitvoering besteed. Van de oorspronkelijke stolp bleven de voorgevel, de dars en de twee voorkamers geheel bewaard. In de stallen verschenen in de lange regel de gang met trappartij en in de korte regel, aan de achtergevel, de keuken. De stolp had en heeft de wagendeur aan de voor(vaart-)zijde maar ook nog darsdeuren achter.

>

Stolpverhaal uit Bergen

Een charmante  stolp uit 1888, met buitenmaten 12,80 bij 13,50 meter aan een van de  middeleeuwse Kennemer dijken. Zoals meer stolpen aan de duinrand bevinden zich de dorsdeuren aan de voorzijde maar de indeling is als in het Noord-Hollandse Normaaltype (de vroegere dors en stal evenwijdig). Een combinatie van wonen en werken als nieuwe bestemming: de secretariaatsstolp van de Boerderijenstichting Noord-Holland. Met op de verdieping het secretariaatsbureau, de bibliotheek en het archief; ook zijn daar nog een slaapkamer en  overloop. De tweede verdieping is bergzolder. De secretaris en zijn familie hebben de stolp in fasen gerestaureerd waarbij de oorspronkelijke indeling goeddeels is gehandhaafd. De voorkamer, met zijn houten schouw en houten delen in appelbloesemkleur, is -met paneelschuifdeuren- uitgebreid naar de vroegere dors (in de duinstreek zeggen ze dors, in West-Friesland dars). De blauwe, houten keuken is in stijl gerenoveerd. Gelijkvloers zijn er nog slaapkamers (één in de vroegere kaaskamer), een werkkamer, hal, badkamer, het vierkant en een aparte ingang voor het secretariaat.

>

Kwadijk: groene stolp te midden van groene weiden

In de slagschaduw van de hoge, bakstenen watertoren staat langs de dorpsweg een eenvoudige stolpboerderij met aan drie zijden houten wanden. Het groen geschilderde houtwerk doet uitbundig aan. De stolp is van zeer respectabele leeftijd en staat er al sinds 1716. De stolp staat exact op de afscheidingssloot van de banne Oosthuizen en banne Kwadijk. Maakt dat deze stolp zo bijzonder? Zeker, maar ook de vele verhalen die met deze boerderij samenhangen en die de geschiedenis ervan zo bijzonder maken. De bewoners van deze stolp, de familie Fiedeldij Dop, koesteren deze verhalen en vertellen ze graag door.

>

Stolpverhaal uit de Beemster

Aan de Zuiderweg in de Beemster is het bont en lijkt het klimaat milder. Een mediterraan windje waait door beloverde fruitbomen. Hier heerst een aangenaam ontspannen sfeer. Zo anders dan in het jachtige elders.

>

De allure van de Maartjes Cornelishoeve

Hartje Barghorn is een plaatje uit een prentenboek. Een boerderijenprentenboek. Aan weerszijden van de Blauwe brug staan drie stolpen prominent het beschermde dorpsgezicht te ondersteunen. Toegegeven, de Doopsgezinde kerk doet ter plaatse ook een dikke duit in het zakje, maar wanneer je de moeite neemt de Mieldijk een stukje uit te wandelen, en zou omdraaien, dan zou je kijkend in zuidelijke richting,  die  drie onverschrokken dorpspiramides zien; een weergaloos dorpscentrum.

>

Van bollenschuur tot kangoeroewoning

Een strakblauwe lucht, een buitenthermometer wijst 26 graden. Op de grasgroene, hoge dijk hijgt hier en daar een schaap. In een rustig hoekje van het dorp achter deze Westfriese Omringdijk staat een schilderachtige stolp strak en kantig in het harde licht van de voorjaarszon. Een verzorgde moestuin en een tuin vol bloeiende planten flankeren het rietgedekte puntdak. Twee blonde meisjes spelen op het kort gemaaide grasveld.

>

Over stolpen en kaakbergen

De karakteristieke stolpboerderij met piramidevormig dak is beeldbepalend voor het Noord-Hollands landschap. Dit type boerderij komt alleen voor boven het IJ en is in de loop van de 16e eeuw ontstaan. De eigenaardige en compacte vorm komt door de behoefte om wonen en werken onder één dak samen te brengen. De boer deelde letterlijk een huishouden met zijn koeien. Ondanks dat de stolp wijdverbreid in het landschap voorkomt, staat het voortbestaan van deze boerderijvorm onder druk. Reden te meer om even stil te staan bij deze 'piramiden van de polder'. Dit kan goed in het buurschap Overleek waar verschillende boerderijtypen te zien zijn. 

>

Biologisch dynamische boerderij De StadsHoeve

Meteen na de onderdoorgang van de ringweg A10 in Amsterdam-Noord betreedt men het weidse en groene Waterland. Op de weg naar Zunderdorp is de StadsHoeve de eerste boerderij die men passeert. De stolpboerderij stamt uit 1861, zoals valt op te maken uit het jaartal op het dak. De boer en boerin houden er een biologisch-dynamische bedrijfsvoering op na. Er wordt naar gestreefd met een gesloten produktiecirkel te werken, waardoor de boerderij min of meer zelfvoorzienend kan zijn. Het tempo van de natuur is maatgevend, geduld en ijver de vereiste werkmethoden van de boer. De StadsHoeve is meer dan alleen een boerenbedrijf. Het biedt onderdak aan een kinderdagverblijf en organiseert activiteiten voor het hele gezin.

>

Stolpboerderijen in West-Friesland

Ina Slot, Cie Geschiedschrijving van het Westfries genootschap, vertelt over de aard en oorsprong van West-Friese stolpboerderijen.

>

Stolpboerderij Westerhem in de Beemster

In 1877 werden het vrijstaande herenhuis en de achterliggende stolpboerderij Westerhem gebouwd. Het voorhuis was ooit burgemeesters-woning. Tot 1965 was het een groot veebedrijf. Later werd de stolp grondig gerestaureerd en werd er het agrarisch museum Westerhem in gevestigd. Het museum geeft een beeld van de rijke agrarische historie van de Beemster. In het voorhuis is de VVV en het Bezoekerscentrum Beemster gevestigd.

>

Stolpboerderij in Hem

Deze stolp is van het gekeerde Westfriese type. Het dateerd uit de negentiende eeuw en heeft in het midden een houten klokgevel (vernieuwd in de jaren tachtig) waarvan de siervazen naar het voorbeeld van een stolpboerderij in Blokker (Oosterblokker 39) gereconstrueerd zijn. De boerderij is vermoedelijk in de jaren veertig verbouwd waarbij de rechterzijgevel opnieuw is opgetrokken en de houten verbindingslat in de constructie (dat de ‘regel’ wordt genoemd) iets werd ingekort ten behoeven van de keuken. Het muurwerk van de voor-, linkerzij- en achtergevel is nog oorspronkelijk.

>

Dagelijks leven op stolpboerderij Het Rookhol

We lezen:  "22 Koeijen, 6 veersen, 5 kalveren, 2 paarden, 31 schaapen en een partij eenden en hennen", dat was in 1758 de levende have van boerderij 'Het Rookhol' aan de Rijperweg in de Beemster, na het overlijden van boer Pieter Moerbuijk.

>

Elk dorp heeft zijn eigen tante Mar

In Noord-Holland wemelt het van de dorpen en elk dorp had vroeger ook nog eens zijn eigen nering. Na de Tweede Wereldoorlog veranderde dat in rap tempo. De dorpelingen werden mobieler, de supermarkten kwamen op en in de loop van de jaren verdween de bedrijvigheid uit vele dorpen. Op oudejaarsdag 1973 sluit de allerlaatste winkel van Driehuizen de deuren: het winkeltje van tante Mar.

>

De provinciale weg N242

Najaar 2004. Langs de drukke provinciale weg N242 staat een groot bord in het land: '10 hectare land te koop.' In de boerderij ernaast liggen zwart-witte koeienlijven in de lage stal te dampen in het stro. Meneer Dekker woont hier al vele jaren met zijn vrouw. Binnenkort moeten zij vertrekken.

>