Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Monumenten

Van kolossale verdedigingswerken en verlaten fabriekshallen tot luisterrijke kerkgebouwen en knusse stolpboerderijen. Noord-Holland is rijk aan monumenten in alle soorten en maten, sommige op het eerste gezicht misschien onbeduidend, andere het pronkende middelpunt van een historische binnenstad. Achter elke houten deur of stenen muur schuilt een fascinerend verhaal.

Monumenten die door de provincie zijn aangewezen, zijn sinds kort nog beter herkenbaar door een provinciaal monumentenschildje. Met het monumentenschildje wil de provincie eigenaren bedanken voor hun inzet en helpen meer bekendheid te geven aan ons provinciale erfgoed.

Verhalen

Vuurtoreneiland Durgerdam: Hoek van ‘t IJ

Het Vuurtoreneiland bij Durgerdam, in het Markermeer, is begonnen als ondergrond voor kustverlichting, deed jarenlang dienst als militair verdedigingswerk om vervolgens als culinaire (her-)bestemming de toekomst in te gaan.

>

Bakenesserkerk krijgt tweede leven

In het Haarlemse stadsbeeld prijkt de witte toren van de Bakenesserkerk. Toch is het niet vanzelfsprekend dat deze kerk er nog staat. Na jaren van leegstand biedt het godshuis sinds 2011 ruimte aan Bureau Archeologie.

>

Gebouw 8 krijgt een nieuw leven

Op het Hembrugterrein in Zaandam vind je het voormalige wapendepot Gebouw 8. Het was er lange tijd beroerd aan toe, maar wordt nu opgeknapt. Het is een zogenaamde voorherbestemming: de toekomstige eigenaar mag het rijksmonument naar eigen inzicht een nieuw doel geven.

>

Bensdorp: Wonen in een chocoladefabriek

In de Bensdorpfabriek, waar nog niet zo lang geleden Brosrepen werden geproduceerd, verrijst een nieuwe stadswijk. In 2018 nemen de eerste bewoners er hun intrek.

>

Landgoed Willibrordus: omgekeerde integratie

Sint Willibrordus in Heiloo vormde sinds de oprichting in 1929 een besloten wereld waar psychiatrische patiënten mochten rekenen op de hulp van katholieke broeders. Vandaag de dag is er, naast 250 patiënten, ook het Willibrordus Business Centrum te vinden.

>

De Wierschuur: Gered van instorting

Zeegras was een belangrijke pijler onder de economie van het voormalige eiland Wieringen. Vele eilandbewoners werkten lange tijd in de wierindustrie en sloegen de plantjes op in zogenaamde wierschuren, tot een schimmelziekte en de aanleg van de Afsluitdijk dit proces abrupt tot een einde bracht.

>

Gemaal de Lynden: van gemaal tot eetgelegenheid

Tussen Amsterdam, Leiden en Haarlem strekten zich in de 13de eeuw minstens drie veenmeren uit. Er verdween steeds meer land. Het water moest weg, maar dit duurde nog tot 1849. Toen werden er drie gemalen neergezet, waaronder De Lynden.

>

Vier mooie voorbeelden van Herbestemming

Wat hebben een kerk van Rietveld, een voormalige machineloods van defensie, een zestiende-eeuwse boerderij en de kapel van een psychiatrische inrichting gemeen? Niets, behalve dat ze een nieuwe bestemming krijgen.

>

Hendrick de Keyser

Een blik over het panorama van Amsterdam biedt zicht over vele spitse kerktorens en diverse kleinere torentjes. De beroemde Munttoren, de Noorderkerk, de Zuiderkerk, de Westerkerk met zijn Westertoren en de Montelbaanstoren zijn beroemde voorbeelden. De overeenkomst tussen een aantal van de toonaangevende bouwwerken in Amsterdam, maar ook in Delft, Rotterdam, Hoorn en Midden-Beemster, is de Amsterdamse architect en beeldhouwer Hendrick de Keyser.

>

Zeegras oogsten voor de dijk

Wieringen is eeuwenlang beschermd geweest door zeewier. Omstreeks de elfde eeuw was het veen rond Wieringen en Texel zo sterk geërodeerd en door stormvloeden weggeslagen dat de beide eilanden ontstonden. Vanaf dat moment werden de laaggelegen kuststroken bedreigd door het water. In deze tijd werden bijzondere dijken aangelegd ter bescherming van het land: de wierdijken. De Wierdijk is sinds 1986 een provinciaal monument.

>

Wierdijk bij de Hoelm

De kern van de dijk bij Hippolytushoef is een oude wierdijk. Wierdijken ontstaan als rond het jaar 1400 dijkenbouwers ertoe overgaan om de dijken te versterken met wierpakketten. Tot die tijd zijn de dijken eigenlijk niet meer dan aarden wallen, gemaakt van opgestapelde plaggen die onder het geweld van de immer beukende golven steeds weer afkalven. Om deze afslag tegen te gaan worden er pakketten gedroogd wier(zeegras) aan de zeekant voor de dijk geplaatst.

>

Durgerdam: ‘witte kapel’ is blikvanger van middeleeuws damdorp

Vooral op plekken waar land- en waterwegen samenkwamen bij een dam ontstond in de middeleeuwen handelsactiviteit. Handelaren, vissers, zeelieden en ambachtslieden gingen zich vestigen bij zo’n dam. Ook Durgerdam kent een soortgelijke ontstaansgeschiedenis. Echter, het oorspronkelijke dorp, vroeger IJdoren of IJdoornickerdam genaamd, is aan de golven ten prooi gevallen.

>

Brouwerij t IJ: bier in een oud badhuis

Brouwerij ’t IJ, gelegen onder de wieken van Molen de Gooyer is een proeflokaal waar Amsterdammers, maar tegenwoordig ook veel toeristen, graag een biertje komen drinken. In wat vroeger een badhuis was wordt nu al het bier zelf gebrouwen. Bezoekers kunnen proeven van bier met namen als Columbus, Zatte en Struis, allen met het bekende struisvogellogo.

>

Grote Kerk Hoorn: toeristische impuls voor leegstaande kerk

Al dertig jaar lang staat de Grote Kerk in de weg, middenin het centrum van Hoorn. Nu wordt het gesloten en ietwat bedompte gebouw getransformeerd tot open en gastvrije plek: een hotel, restaurants en mogelijk een bierbrouwer en kaasmakerij moeten het plein weer tot leven wekken.

>

The Movies, de oudste bioscoop van Amsterdam

Het is druk bij de bioscoop. De kaartverkoop voor de nieuwste film is zojuist begonnen. De dames en heren zijn chique gekleed, ze gaan samen een avondje uit. Eenmaal binnen word je door een dame met een zaklantaarn naar je plek begeleid. In de jaren dertig is er nog geen televisie en de bioscoop heeft een unieke positie.

>

De Witte Boerderij

Het mag een klein wonder heten dat de Witte Boerderij nog aan de Hoofdvaart in Hoofddorp staat. Het is een van de weinige monumenten uit de pioniersjaren van de polder. Van alles is in de loop van de laatste anderhalve eeuw overhoop gehaald, verschoven en gesloopt in Haarlemmermeer. Maar deze boerderij heeft alle vernieuwingsdrift weten te doorstaan. En dan te bedenken dat de hoeve nooit een naam heeft gekregen. Tot de boerderij in 1938 in het wit werd gestoken.

>