Deze zomer neemt Jan Feith je mee op reis door onze provincie. Zijn historische teksten uit het album ‘Zwerftochten door ons land: Noord-Holland’ (1933) geven een beeld van zonnige duinen, drukke pleinen en pittoreske polders. Deze week: ‘In den zeewind langs onze Noordzee-kust’.
>Wat hebben keizerin Sisi en een oor op sterk water met elkaar te maken? Zandvoort! Kijk maar in het Zandvoorts Museum. Een verhaal van bomschuiten, zeebaden en een bonbonnière die koningin Victoria aan de kleine (84 cm) Paap schonk.
>1 april 1962: een beeld van anderhalve meter lang is aangespoeld op het strand van Zandvoort. Burgemeester Venema staat voor een raadsel. Een paar dagen later blijkt het een geslaagde 1-aprilgrap te zijn.
>Het regent als de trein uit Haarlem op het perron van Zandvoort aan Zee stopt. Maar de conducteur is goedgeluimd. “Gaat u lekker naar het strand,” zegt hij tegen de passagiers die zojuist zijn uitgestapt. “Handdoekje uitspreiden, pilsje er bij.” Vanaf het station is het nog maar een korte wandeling naar het Zandvoorts Museum, waar ik een afspraak heb met Freek Veldwisch en Mieke Hollander. Ze zijn geboren en getogen in Zandvoort, geven regelmatig rondleidingen in het museum en willen best iets vertellen over het strandleven van vroeger.
>Zandvoort is een van dé badplaatsen van Nederland. Menig Noord-Hollander heeft zijn voeten gebrand aan het hete zand, een blubberkasteel gebouwd voor het zwin of bij zonsondergang een bordje kibbeling met lekker veel knoflooksaus leeggegeten. Ook de duinen van het Nationaal Park Zuid-Kennemerland en de Amsterdamse Waterleidingduinen zijn populaire bestemmingen voor dagjesmensen. Maar niet alleen het strand, de boulevard en de duinbossen kenmerken de badplaats. Wist je bijvoorbeeld dat Zandvoort eeuwenlang van de visvangst leefde en een tijdje een succesvolle aardappelteelt kende? Herken jij de andere Zandvoortse kenmerken in de tekening?
>Als het aan de kinderen van Zandvoort ligt, wordt de watertoren een pretpark. Met een glijbaan naar de zee.
>Hoewel hij het grootste deel van zijn leven in Amsterdam woonde, bleef modeontwerper Frans Molenaar zich altijd verbonden voelen met Zandvoort. Het Zandvoorts Museum brengt een eerbetoon aan de couturier die van vele markten thuis was.
>Groot Bentveld begint zijn geschiedenis als duinboerderij rond 1596 als het in handen is van Hopman Nicolaas de Leur. Hij is krijgsbevelhebber onder Prins Maurits. In 1660 is Bentveld een hofstede met boomgaard, huisinge, bouwhuisinge (boerderij) met 30 morgen (hectare) zaai- en weiland, met vijvers en grachten en een valbrug voor het huis. Tevens heeft men rechten van vrije visserij en vogelarij. De oude balkenzolderingen in het herenhuis stammen uit deze tijd.
>U treft ze aan bij alle oude vissersdorpen in de duinen: de landjes, de akkertjes en tuinderijtjes waar de arme vissersbevolking aardappels (hier dankt het Duinpieperpad zijn naam aan), rogge, boekweit of peen verbouwde. Deze ‘aardappelcultuur’ had zijn hoogtepunt omstreeks 1890. De landjes werden diep uitgegraven tot op een bodemlaag met voldoende water. Omdat er ijverig bemest werd, konden er zich planten vestigen die normaal in de schrale duingrond niet zouden overleven. Bij elkaar vormen zulke complexen van akkertjes het zogeheten zeedorpenlandschap. In het Nationaal Park Zuid-Kennemerland zij de resten daarvan te zien ten noorden van Zandvoort. Door de verdroging van de duinen zijn de landjes deels in onbruik geraakt, ander zijn onder de nieuwbouw verdwenen. Toen in 2000 en 2001 bij ’t Oude Huisje een natuurontwikkelingsproject werd uitgevoerd is de bodem gesaneerd. Daardoor zijn er nu diverse bloemrijke landjes en kleine meertjes te zien bij het Duinpieperpad.
>De watertoren, zo dicht bij de kust, is een onmisbaar baken én steunpilaar voor de identiteit van badplaats Zandvoort. Voor veel bewoners is het ondenkbaar dat deze toren, net als zijn voorganger, zou kunnen verdwijnen. Na de Tweede Wereldoorlog bracht de bouw van een nieuwe toren de bevolking van Zandvoort geloof in de toekomst.
>Kraantje Lek is de naam van een historische plek in Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Vissersvrouwen die in de 17deeeuw met emmers vis van de zee bij Zandvoort naar de Grote Markt in Haarlem liepen, hielden hier even rust. Vulden hun emmers bij een pomp aan met fris duinwater en namen zelf ook een slokje. Na hun stop bij Kraantje Lek vervolgden ze het Visserspad verder over buitenplaats Elswout naar herberg De Stinkende Emmer aan de rand van Haarlem. U begrijpt nu waarom deze zo heet. Klik hier voor het hele verhaal over Kraantje Lek.
>Koppel houseproducers dat onder veel verschillende namen opereert, maar als The Good Men hun eerste en nog altijd grootste hit scoort met Give It Up in 1992.n
>