3 min

Voor zijn afstudeerproject aan de Fotovakschool onderzocht Koen van der Lee ondergrondse bunkers en gangenstelsels langs de Noord-Hollandse kust. Deze bunkers behoren tot de Atlantikwall, een meer dan 5.000 kilometer lange verdedigingslinie, die tijdens de Tweede Wereldoorlog aangelegd is door de Duitse bezetter. Dit lint van bunkers reikte van het noordelijkste puntje van Noorwegen tot aan de grens met Spanje en zou vanwege deze omvangrijke afstand bescherming bieden tegen een mogelijke geallieerde invasie.

Fotoserie BUNKER. © Koen van der Lee.

Nederland lag precies in het midden van de Atlantikwall. Omdat onze stranden kwetsbaar waren voor een aanval vanuit Engeland, werden er vanaf 1942 in razend tempo bunkers opgeworpen langs de Noordzeekust. Vooral bij IJmuiden zijn deze betonnen restanten van de oorlog nog goed te zien. Na de oorlog werden veel bunkers gesloopt of dichtgemetseld. Het grootste deel raakte echter in de loop der jaren bedolven onder het duinzand of kwam onder water te staan en werd zo terugveroverd door de natuur.

Fotoserie BUNKER. © Koen van der Lee.

Zoektocht naar mooie composities

Fotograaf Koen van der Lee zocht deze unieke plekken, die ooit door de mens werden gecreëerd maar nu weer overgeleverd zijn aan zand en wind, op en legde ze vast. Dat was soms best een uitdaging. Van der Lee vertelt: ‘De toegang tot de bunkers is vaak erg lastig, of gevaarlijk zelfs. Eenmaal binnen was het telkens weer een zoektocht naar mooie composities of bijzondere hoekjes.’ Ook het feit dat er geen licht in de bunkers was, maakte het moeilijk: ‘Voor de foto’s maakte ik gebruik van lange sluitertijden, om zo met mijn lampen de scène te kunnen verlichten.’

Fotoserie BUNKER. © Koen van der Lee.

Op zijn foto’s zien we smalle gangen, zware ijzeren deuren en donkere gaten in de grond. Terugkerend element is het mulle duinzand, dat soms in kleine hoopjes bij een drempel ligt en dan weer als een metersdikke laag de toegang tot een deur verspert. Het is als toeschouwer niet moeilijk om je in de kille en soms ronduit benauwende bouwwerken te wanen. Maar naast een gevoel van bedrukking, bekruipt je een nog grotere nieuwsgierigheid. De doorkijkjes die Van der Lee creëert, roepen vragen op en nodigen uit tot speculatie over de mysterieuze tunnels, schachten en luiken.

Fotoserie BUNKER. © Koen van der Lee.

Over Koen van der Lee

Koen van der Lee (1997) woont in Haarlem en begon nadat hij in 2012 zijn eerste camera kocht met het documenteren van zijn omgeving – in het bijzonder de spoorwegen. Van der Lee: ‘​Op den duur dwong ik mezelf te kijken naar het landschap om dat treinverkeer heen. Hoe lopen verschillende lijnen door het landschap en kunnen die gebruikt worden om een beeld te versterken?’ Zo ontstond zijn liefde voor het uitpuzzelen van rustige composities in een man-altered landscape. ‘Met mijn werk hoop ik mensen bewust te maken van de schoonheid in het alledaagse.’

Fotoserie BUNKER. © Koen van der Lee.

Een selectie van het werk van Koen van der Lee is te zien op de expositie AREA 2022 van 11 t/m 17 september in Loods 6 op het KNSM-eiland te Amsterdam. Wilt u op de hoogte blijven van het project BUNKER? Houd dan zijn website en/of social media kanalen (Facebook en Instagram) in de gaten. Daar zal ook de mogelijkheid komen om in te tekenen voor het boek dat Van der Lee op termijn hoopt te maken over dit project.

Fotoserie BUNKER. © Koen van der Lee.

Tekst: Koen van der Lee en Sarah Remmerts de Vries

Koen van der Lee bracht eerder voor Oneindig Noord-Holland het Noord-Hollandse landschap in beeld en maakte een fotoserie over dreigend water: de Golf van Damocles.

Publicatiedatum: 14/07/2022