Deze zomer neemt Jan Feith je mee op reis door onze provincie. Zijn historische teksten uit het album ‘Zwerftochten door ons land: Noord-Holland’ (1933) geven een beeld van zonnige duinen, drukke pleinen en pittoreske polders. Deze week: ‘Aan de boorden der Zuiderzee’.
>De herkenbare bakstenen panden met glooiende trapgevels aan Onder de Boompjes zijn stille getuigen uit de bedrijvige periode van de Gouden Eeuw.
>De Gouden Eeuw en de Verenigde Oost-Indische Compagnie worden vaak in één adem genoemd, maar minstens zo belangrijk en berucht was de West-Indische Compagnie (WIC). Beide compagnieën waren op een vergelijkbare manier ingericht en allebei bezaten ze een kantoor in Hoorn.
>Jan Pieterszoon Coen is door de tijd heen zowel verheerlijkt als bekritiseerd. Hij speelde een grote rol in de geschiedenis van Hoorn en de Verenigde Oost-Indische Compagnie.
>In Huis Bonck lijkt de tijd te hebben stilgestaan: zowel van binnen als van buiten is het koopmanshuis uit 1624 een prachtig voorbeeld van de Hollandse Renaissancestijl. Een stijl die je terugvoert naar de Gouden Eeuw.
>In het statige huis met de trapgevel aan het marktplein vergaderden ooit de Gecommitteerde Raden van West-Friesland en het Noorderkwartier. Nu huist het Westfries museum in dit pand.
>Hoorn heeft aan de Tachtigjarige Oorlog een prachtig staaltje van bouwkunst uit de Hollandse Renaissance te danken: het Statenlogement. Dit pand uit 1613 werd gebouwd om onderdak te bieden aan de Gecommiteerde Raden van het Noorderkwartier en Westfriesland.
>Het Sint Pietershof in Hoorn is het resultaat van een staaltje Gouden Eeuwse liefdadigheid. In de zeventiende eeuw werd besloten om dit pand, dat oorspronkelijk werd gebouwd als klooster, in te richten als een tehuis voor ouden van dagen en een tucht- of werkhuis voor bedelaars en krankzinnigen.
>Al lang voor de Gouden Eeuw was Hoorn een belangrijke handelsstad. De inwoners van de stad waren actief in de haringvisserij, de Oostzeehandel en de handel op Frankrijk en Portugal.
>De imposante brede natuurstenen gevel spreekt voor zich: de oorspronkelijke bewoners van het Foreestenhuis moeten zeer welvarend zijn geweest.
>Rond 1600 werd Hoorn een van de belangrijkste VOC-steden. Ter bevordering van de handel kreeg de stad een waag, waar al eeuwenlang kaas gewogen wordt.
>Een toonbeeld van macht en ontzag: de Oosterpoort, uit 1578. In 1601 werd er een klein huisje voor de poortwachter bovenop geplaatst.
>In een stad die zo verbonden met het water is als Hoorn, kan een kerk voor schippers en vissers niet ontbreken. De Oosterkerk heeft al eeuwenlang deze speciale functie.
>Vandaag de dag kennen we de brandweer, de politie en het leger, maar vanaf de middeleeuwen tot in de negentiende eeuw werden deze taken uitgevoerd door een heel andere instantie: de schutterij. Dit waren lokale milities die steden en dorpen beschermden.
>In het groen aan de oude Koepoortsgracht te Hoorn, vind je de Maria- of Kruittoren. Al meer dan vijfhonderd jaar waakt het oude verdedigingswerk over de stad. En sindsdien heeft het meerdere functies toebedeeld gekregen. Een knap staaltje herbestemming.
>“Kosten werden niet gespaard en het is een fraai bouwwerk geworden, dat de haven bij het binnengaan een mooie aanblik biedt”, schreef de Hoornse geschiedschrijver Theodorus Velius. Hij bedoelde hiermee een markant bouwwerk op het meest zuidelijke punt van het zestiende-eeuwse Hoorn: de Hoofdtoren.
>Aan het Kerkplein in Hoorn vind je een bijzonder bouwwerk uit de vroege Renaissance van de Noordelijke Nederlanden: de Boterhal. Ooit gebouwd als gasthuis voor zieken, is het historische gebouw tegenwoordig in gebruik als kunstcentrum.
>In 1573 vond tijdens de Tachtigjarige Oorlog een spannende zeeslag plaats in de haven van Hoorn. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden bevond zich in dat jaar midden in een onafhankelijkheidsstrijd tegen hun wettige heerser, de katholieke koning van Spanje.
>Een mooi voorbeeld van een typisch West-Friese stolpboerderij staat in Westerblokker, gemeente Hoorn: de Barmhartige Samaritaan, genoemd naar de Bijbelse voorstelling in de dorpel boven de deur.
>Bedienden waren er genoeg in de Gouden Eeuw, maar hoe was het om als zwarte jongen tussen rijke dames en heren rond te lopen? De Hoornse verhalenverteller Julian Wijnstein kruipt in de huid van zo’n donkere bediende.
>