Johan Rudolph Thorbecke (1798-1872) is van grote invloed geweest op de vormgeving van het Nederlandse staatsrecht in de negentiende eeuw, met als hoogtepunt ‘zijn’ beroemde grondwetsherziening van 1848. Ook heeft hij zich als jurist en als politicus actief bemoeid met waterschappen en de toekomst van de Haarlemmermeerpolder.
>De presentatie van het eerste Erfgoed journaal Haarlemmermeer viel in het water, omdat corona daar weer eens een stokje voor stak, maar het journaal staat nu gelukkig online en is voor iedereen te zien. Elke twee maanden gaan Benjamin Pattiruhu en Chiara van der Pijl voor het journaal op pad. Zo brachten ze al een bezoek aan het Fort van Hoofddorp, waar twintig portretten van fotograaf Karin K. hangen. Oneindig Noord-Holland sprak met de twee jonge reporters.
>Het water vormde al in de vroege Nederlanden een belangrijke partner bij het weerstaan van vijandelijke invallen. Zo ook het Haarlemmermeer. In het begin van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) vervulde het meer verschillende keren een belangrijke rol in de verdediging van steden tegen de Spanjaarden.
>Noord-Holland kent veel plaatsen met bijzondere namen. Van sommige is de oorsprong snel vast te stellen, bij andere is het nodig om wat dieper te graven in het verleden. In deze serie verhalen onderzoeken we elke maand een andere regio van onze provincie, om achter de herkomst van de lokale plaatsnamen én bijnamen van de inwoners te komen. Deze maand: Amstelland en Meerlanden.
>Slechts weinig mensen weten dat er in de Haarlemmermeer een bron bestond, die voortdurend een grote hoeveelheid water opbracht met bijzondere geneeskrachtige eigenschappen. Als tafelwater hoefde het voor Spa niet onder te doen.
>Cor van Stam (1920-1995) gaf tijdens de oorlog samen met zijn vrouw Trijntje van Stam-Jansen onderdak aan joodse onderduikers. Onder de schuilnaam Cor van de Meer coördineerde hij het verzet in Haarlemmermeer en omstreken. Na de oorlog werd hij er zelfs burgemeester.
>De (vernieuwde) stelling van Amsterdam is aangelegd tussen 1881 en 1914. Zij wordt gevormd door een ring van vijfenveertig verdedigingswerken waarmee de hoofdstad kon worden verdedigd door het land buiten de stelling ongeveer een halve meter onder water te zetten (inundatie). Dat is te ondiep voor schepen en te diep voor man en paard. Fort Hoofddorp maakt daarvan deel uit.
>Is Hoofddorp een plaats waar je rond kunt dwalen? Nou en of. Loop (in gedachten) maar even mee langs de Hoofdvaart en verbaas je over wat er te zien is. Hier, op de bodem van het droog gepompte Haarlemmermeer, stichtten de pioniers een dorpje. Op het kruispunt van twee vaarten. Kruisdorp heette het. Het Hoofddorp van nu met monumentale panden.
>Deze zomer neemt Jan Feith je mee op reis door onze provincie. Zijn historische teksten uit het album ‘Zwerftochten door ons land: Noord-Holland’ (1933) geven een beeld van zonnige duinen, drukke pleinen en pittoreske polders. Deze week: ‘De Haarlemmermeer als typisch poldergebied’.
>Haarlemmermeer ademt dynamiek. Schiphol werkt dag en nacht. Treinen schichten door de polder. Automobilisten razen banenbreed voort. Hier pufte een eeuw geleden een stoomtreintje.
>Bij de opening in het Historisch Museum Haarlemmermeer worden vierkanten papiertjes uitgedeeld: oranje, groen, roze en blauw. De bedoeling is er een vliegtuigje van te vouwen om die vervolgens in de in het museum gefabriceerde boom te laten landen. “Niet als symbool dat we vliegtuigen in bomen moeten laten landen, maar als teken dat we gaan beginnen”, grapt de CCO van Schiphol Group, André van den Berg, tijdens de opening van de tentoonstelling ‘Mijn eeuw van Schiphol – Bevlogen verhalen uit de Haarlemmermeer’. Het is in 2016 honderd jaar geleden dat de eerste vliegtuigen op Schiphol landden. Ook in het pittoreske museum, verstopt tussen bos, hotel en bowlingbaan, wordt aandacht besteed aan dit bijzondere jubileum.
>Op 8 mei trekken Canadese troepen Amsterdam binnen. Diezelfde dag wordt onder meer Heemstede bevrijd. Canadese soldaten overnachten in het Groenendaalse Bos. Op woensdag 9 mei trekken ze Haarlemmermeer binnen. In Hoofddorp worden de bevrijders verwelkomd door een enthousiaste menigte. Het regiment ‘Princess Patricia’s Light Infantry’ wordt toegejuicht. De Canadezen worden officieel ontvangen door waarnemend burgemeester Jansonius. De ontvangst van de bevrijders is een feest! Iedereen is uitgelaten; na jaren mag je weer zeggen wat je denkt, doen en laten wat je wilt. Na jaren mag de Nederlandse vlag weer wapperen. Veel Hoofddorpers rijden een stukje mee met de gevechtswagens van de bevrijders. Een ‘Canadese’ luitenant op een motor blijkt zich te ontpoppen als een echte Hoofddorper; Millenaar. Want aan de geallieerde legers zijn Nederlandse militairen toegevoegd die al eerder naar Engeland of het bevrijde Zuiden zijn uitgeweken.
>De batterij is gelegen tussen het Fort bij Hoofddorp en het Fort bij Aalsmeer en maakt onderdeel uit van het Zuidwestfront van de Stelling. Het functioneerde als steunpunt om flankerend vuur te geven ter verdediging van de Geniedijk, de hoofdverdedigingslinie van de Stelling door de Haarlemmermeer.
>De QR-route Stelling van Amsterdam komt langs alle 46 forten en batterijen van deze 135 kilometer lange verdedigingslinie rondom de hoofdstad. Dit onderdeel van de route loopt langs het Zuidwestfront, dat begint bij het Fort bij Vijfhuizen en eindigt bij het Fort bij Aalsmeer, dwars door de Haarlemmermeerpolder.
>Dwars door de Haarlemmermeerpolder loopt een oude militaire liniewal, de zogenaamde Geniedijk.
>De streek rondom de N201 is een bijzonder veelzijdig gebied, rijk aan cultuurhistorie. Een gebied waarin de mens en de natuur innig met elkaar verbonden zijn bij de vorming en gebruik van het landschap. Het uiterlijk van het gebied is de afgelopen halve eeuw ingrijpend veranderd als gevolg van de ontstuitbare ontwikkeling van luchthaven Schiphol. Maar juist deze bedrijvigheid en zichtbaarheid van menselijke activiteit hoort bij de geschiedenis van deze streek. Aan de andere kant heeft, zoals bij veel gebieden in West-Nederland, de eeuwigdurende strijd van de mens tegen het water ook haar stempel gedrukt op het landschap. De N201, één van de drukste provinciale wegen van ons land, doorkruist dit interessante cultuurlandschap. Midden in het gebied, tussen Hoofddorp en Aalsmeer, loopt de Geniedijk. Deze 10 km oude verdedigingslinie behoort tot de Stelling van Amsterdam en staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst. De dijk is inmiddels ontdaan van zijn militaire functie en vormt nu de groene ruggengraat van de Haarlemmermeer. Het is een belangrijke ecologische verbinding in het verstedelijkte gebied waarvan de inwoners dankbaar gebruik maken.
>Twee jaar nadat burgemeester Slob in Haarlemmermeer aantrad (1908) was zijn woning klaar aan de Kruisweg. De ruime woning, gelegen aan de rand van het toenmalige Hoofddorp, was ontworpen door niemand minder dan K.P.C. de Bazel. De Bazel was de architect van het bankgebouw in de Vijzelstraat in Amsterdam, dat tegenwoordig dienst doet als archief van de stad Amsterdam. Echter doordat burgemeester Slob verkeerd gokte met Russische aandelen, was hij in 1920 genoopt een kleiner huis op te zoeken. Hij verhuisde naar de Julianalaan in het dorp.
>Het beroemdste avontuur van Dik Trom is natuurlijk het omgekeerd ezeltje rijden. De ezel trok overdag de kar van Bertels, een koopman die handelde in stoffen, garen, band en spelden. De ezel van Bertels was een bijzonder dier dat heel hard kon lopen, vooral wanneer hij ’s avonds terug naar het land ging. Ondanks vele pogingen van de dorpsjongen was het niemand gelukt om op de rennende ezel te blijven zitten.
>Ooit is de zomervakantie ingevoerd om landbouwarbeid mogelijk te maken. In de oogsttijd konden kinderhanden goed gebruikt worden. Dit blijkt wel uit een krantenbericht uit 1912: “Evenals vorige jaren schijnt ook thans het schoolverzuim aan de lagere scholen in deze gemeente weer enorm groot te zijn. Tot het verrichten van allerlei veldarbeid worden tal van meisjes en knapen gebezigd die broodnodig op de schoolbanken thuisbehoorden.” Tot die veldarbeid behoorden onder andere het bieten dunnen en aardappels rooien.
>Het karakteristieke pand met paardenstal aan de Hoofdweg 683 in Hoofddorp uit 1920 is nog in originele staat. Het past heel goed bij de andere panden aan de westzijde van de Hoofdvaart. Het staat ook nog eens op een hoek, waardoor je twee mooie gevels kan zien en niet slechts een, zoals bij andere panden aan de westzijde van de Hoofdvaart. Vanaf augustus 1882 tot 1918 stond op deze plek aan de Hoofdweg een christelijke bewaarschool. Daarna werd er twee jaar lang ’s morgens een schippersbeurs in gehouden.
>