Omgeving N201: cultuur en natuur

De streek rondom de N201 is een bijzonder veelzijdig gebied, rijk aan cultuurhistorie. Een gebied waarin de mens en de natuur innig met elkaar verbonden zijn bij de vorming en gebruik van het landschap. Het uiterlijk van het gebied is de afgelopen halve eeuw ingrijpend veranderd als gevolg van de ontstuitbare ontwikkeling van luchthaven Schiphol. Maar juist deze bedrijvigheid en zichtbaarheid van menselijke activiteit hoort bij de geschiedenis van deze streek. Aan de andere kant heeft, zoals bij veel gebieden in West-Nederland, de eeuwigdurende strijd van de mens tegen het water ook haar stempel gedrukt op het landschap. De N201, één van de drukste provinciale wegen van ons land, doorkruist dit interessante cultuurlandschap. Midden in het gebied, tussen Hoofddorp en Aalsmeer, loopt de Geniedijk. Deze 10 km oude verdedigingslinie behoort tot de Stelling van Amsterdam en staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst. De dijk is inmiddels ontdaan van zijn militaire functie en vormt nu de groene ruggengraat van de Haarlemmermeer. Het is een belangrijke ecologische verbinding in het verstedelijkte gebied waarvan de inwoners dankbaar gebruik maken.

3 min

Zompig veenmoeras

Tot ongeveer het jaar 1000 bestond het gebied waarin nu de kernen Uithoorn en Aalsmeer liggen, uit een groot zompig veenmoeras. In de elfde en twaalfde eeuw begonnen pioniers vanuit het bisdom Utrecht deze veenvlakte te ontginnen. Door een sterke bevolkingsgroei ontstond er een toenemende vraag naar graan. Door ontwateringsloten te graven waren deze eerste bewoners in staat om het drassige land te gebruiken voor akkerbouw.

Ontwatering van het veen leidde echter tot gronddaling waardoor de akkerlanden te vochtig werden voor graanteelt en de bewoners overstapten op veeteelt. Daarnaast werden de weilanden vanaf de veertiende eeuw tevens gebruikt voor turfwinning. In het houtarme Holland was turf de belangrijkste brandstof voor de groeiende stadsbevolking en industrieën. De explosieve groei in het turfsteken had tot gevolg dat vele weilanden veranderden in plassen en poelen, dat slootjes steeds breder werden en meren steeds groter. Het gebied werd steeds moeilijker over land begaanbaar en er bleef nauwelijks cultuurgrond over.

Water wordt land

Ook het al maar groeiende Haarlemmermeer werd een steeds grotere bedreiging voor de dorpen in de omgeving. Alleen het droogmalen van deze veenplassen kon voorkomen dat het land en de dorpen uiteindelijk door het water zouden worden verzwolgen. Al in de tweede helft van de zeventiende eeuw is men hiermee begonnen. De meeste meren die ontstaan waren door het turfsteken werden in de negentiende eeuw drooggemaakt. Het Haarlemmermeer is uiteraard het bekendste voorbeeld van een drooggemalen meer. Tussen 1845 en 1852 werd dit omvangrijke meer door een aantal stoomgemalen ‘leeggepompt’.

Oprukkende bebouwing

De dorpjes en kernen in de Haarlemmermeerpolder en omgeving hadden tot in de jaren 50 een overwegend landelijk karakter en een agrarische beroepsbevolking. Onder leiding van de bevlogen KLM-topman Plesman groeide de bescheiden luchthaven Schiphol na de oorlog razend snel. Schiphol was dringend toe aan uitbreiding en in de uitgestrekte Haarlemmermeerpolder was dit mogelijk. Dit kwam mede doordat de Stelling van Amsterdam eind jaren vijftig zijn militaire functie verloor. Hierdoor werd bebouwing toegestaan in de tot dan toe lege ‘Verboden Kringen’ rondom de forten.

Economische motor van ons land

De groei van Schiphol zorgde niet alleen voor een grotere luchthaven, maar leidde ook tot een uitgebreid wegennet in de omgeving. Als speerpunt van de nationale economie en als banenmotor voor de regio trok de luchthaven duizenden nieuwe bewoners aan. De kleine dorpjes in de omgeving van Schiphol groeiden uit tot indrukwekkende woonkernen met tienduizenden woningen. Binnen een aantal decennia had het weidse platteland plaatst gemaakt voor landingsbanen, bedrijventerreinen, kantoren en nieuwbouwwijken.

Epicentrum van de bloemenhandel

Niet alleen Schiphol is verantwoordelijk voor de drukte op de wegen. Ook de wereldberoemde Bloemenveiling in Aalsmeer is een economische katalysator van formaat. De bloemenveiling in Aalsmeer is het uithangbord van het miljardensucces van de Nederlandse bloemensector. Na een fusie met de Westlandse veiling staat in Aalsmeer nu het grootste veilinggebouw ter wereld. FloraHolland, zoals het nu heet, voert 80% van alle verhandelde bloemen uit naar het buitenland. Dit gebeurt vrijwel geheel via Schiphol. Het drukke verkeer tussen FloraHolland en Schiphol hoeft straks door de omlegging van de N201 niet meer door de bebouwde kom van Aalsmeer.

Publicatiedatum: 16/03/2012