De bodem van Noord-Holland geeft regelmatig schatten prijs: een 800 jaar oude sarcofaag, een zwaard uit de 1e eeuw, de resten van een oud kasteel, maar ook kleinere zaken als potten, pannen, munten. De provincie heeft de taak deze archeologische vondsten goed te bewaren en te beheren, en wil de inwoners van Noord-Holland graag betrekken bij de historie. Alle vondsten worden opgeslagen en tentoongesteld in archeologiecentrum Huis van Hilde te Castricum.
Haarlemmermeer is ouder dan men denkt. Waar nu de polder ligt was 9000 jaar geleden een wadden- en kweldergebied. Vanaf 3000 voor Chr. werd de invloed van de zee minder. Er ontstond een kustgordel met strandwallen waar mensen woonden. Dit weten wij door archeologische vondsten bij het vroegere eiland Abbenes. Deze en andere bodemschatten zijn tot 20 mei 2024 te zien in het Historisch Museum Haarlemmermeer.
>Je zou er bijna van gaan blozen: de erotische pelgrimsinsignes uit de late middeleeuwen. Menig archeoloog moet zich achter de oren hebben gekrabd als er een miniatuur vliegende fallus of vulva op stelten uit de modder tevoorschijn kwam. Het is lastig voor te stellen dat deze fantasierijke tinnen speldjes op de kleding werd gedragen van streng gelovige middeleeuwers. Wat betekenen deze profane insignes en hoe werden ze gemaakt?
>Amateurarcheoloog Mark van Raaij heeft op oude kaarten twee onbekende boerderijtypes in Kennemerland ontdekt: de Kennemer langhuisstolpboerderij en de berghuisboerderij. Aan Oneindig Noord-Holland legt hij uit hoe hij hier tijdens zijn onderzoek op stuitte en wat deze boerderijen zo bijzonder maakt.
>Naarden was vroeger een échte textielstad. Eeuwenlang werd hier laken (wollen stof) van hoge kwaliteit gemaakt en verkocht. Van schaap tot kledingstuk was dat een intensief proces, waar veel verschillende ambachtslieden bij betrokken waren. Twee lakenloodjes in de collectie van het Nederlands Vestingmuseum herinneren aan dit rijke verleden.
>In vroegere eeuwen werden de dijken verstevigd met houten palen, die na de uitbraak van paalworm (rond 1730) werden vervangen door Noordse stenen. Maar tussen 1700 en 1916 maakten vele watersnoodrampen het nodig om de dijken nog beter te versterken. “Dat gebeurde met puin,” vertelt archeoloog Jan-Willem van Oudhof. “Men gebruikte alles wat men maar te pakken kon krijgen: van oude stadspoorten tot grafzerken. En die vinden we dus nu terug in de dijk.”
>Méér dan een eeuw was Noord-Holland zo goed als verlaten, zo blijkt uit het pas verschenen naslagwerk over de eerste duizend jaar van de provincie Noord-Holland.
>Een middeleeuws insigne met daarop de afbeelding van een penis met vleugeltjes en een tegel met het wapen van de graven van Holland, het zijn maar twee van de voorwerpen die dit voorjaar in de Alkmaarse Boterstaat werden gevonden. Stadsarcheologen Nancy de Jong-Lambregts en Niels Tuinman vertellen er meer over.
>De Romeinen hebben in de eerste vijftig jaar van onze jaartelling havenforten gebouwd in Velsen. Het is alleen jammer dat daar niets meer aan herinnert, reden voor Recreatieschap Spaarnwoude om twee Romeinse audiotours aan te bieden.
>Veertig jaar verzamelde Sjek Venhuis uit Santpoort-Noord schotels, kommen en vuurklokken uit de zestiende en zeventiende eeuw. Het is keramiek met een hoge museale waarde, maar omdat ook Sjek niet het eeuwige leven heeft, schonk hij een groot deel van zijn collectie aan archeologisch museum Huis van Hilde in Castricum.
>De driedelige documentaire over de zeventiende eeuwse jurk die Texelse sportduikers in 2014 uit het Palmhoutwrak haalden (en de andere vondsten), zorgen waarschijnlijk voor het drukste jaar in de geschiedenis van het Texelse museum Kaap Skil. Reden voor een terugblik met conservator geschiedenis Alec Ewing.
>Tijdens een onderzoek naar textiele archeologische vondsten, die in de jaren 1980 zijn opgegraven bij het Waterlooplein (Vlooienburg) in Amsterdam, bleek dat er veel materiaal nog niet geïnventariseerd was. Archeologe Marijn Stolk en kostuumhistorica Martine Teunissen zagen de ontelbare verborgen schatten in het depot. Bijzondere vondsten die (nog) niet online te vinden zijn via de websites van de erfgoedinstellingen. Daarom besloten zij om een project op te zetten: Textiel uit Hollandse bodem, om archeologisch textiel uit de zeventiende en achttiende eeuw te ontsluiten en te onderzoeken. Martine Teunissen vertelt ons meer over het onderzoek, de bijzondere archeologische vondsten en de voortgang van het project.
>Weet u nog hoe een 17e-eeuwse japon zeven jaar geleden het wereldnieuws haalde? Duikers vonden in een scheepswrak bij de kust van Texel een kist vol kostbare kledingstukken. Het pronkstuk uit deze bodemschat was een roodbruine zijden japon. Vorig jaar werd onthuld, dat nóg een bijzondere japon de schipbreuk overleefd heeft.
>Wie is het mooiste van het land? Dat moeten haast wel de zeventiende-eeuwse tegels zijn uit het huis aan de Sint Annastraat 27 in Alkmaar. Tijdens een archeologische opgraving in 2021 werden er hier een enorme hoeveelheid tegels en scherven gevonden. Archeologen Nancy de Jong-Lambregts, Rob Roedema en Peter Bitter stonden versteld van de kleurenpracht en de bijzondere voorstellingen. In deze periode werden met name plinten, vuurplaatsen en keukens betegeld. Dat maakt de vindplaats, in een kleine kelder onder een bedstede, extra raadselachtig…
>Wat we tegenwoordig door de wc spoelen, was vroeger goud waard. Menselijke urine werd gebruikt voor het wassen en vilten van kleding en was daarmee eeuwenlang een onmisbaar onderdeel van de textielindustrie. Het zogenaamde ‘piskruikenwrak’ voor de kust van Texel, dat ooit honderden kruiken vol met urine bevatte, vormt het levende bewijs voor deze geurige geschiedenis.
>Bier is al eeuwenlang een populaire volksdrank, die veel werd gebrouwen in Haarlem. In de zestiende en zeventiende eeuw werd bier het liefst gedronken uit een baardmankruik. Maar hoe werden deze kruiken gemaakt en wie moesten die baardmannen eigenlijk voorstellen?
>De eerste boeren die zich in de Nieuwe Steentijd in Noord-Holland vestigden, kwamen terecht in een drassig landschap dat permanent onder invloed stond van de getijden. Op de strandwallen van Kennemerland en de kreekoevers van West-Friesland wisten ze akkers aan te leggen en met succes gewassen zoals emmertarwe en gerst te verbouwen, waardoor de leefwijze van de mens voorgoed zou veranderen.
>Ruim twintig jaar geleden trof garnalenkotter Emmie een mysterieuze houten kist met kapmessen in haar net. Deze vondst vormde het begin van een lang onderzoek naar het zogenaamde ‘Schervenwrak’, dat in 1822 op de Rede van Texel verging. Het schip, dat met gereedschap en luxegoederen op weg was naar een suikerplantage in de koloniën, is nu onderwerp van een nieuwe tentoonstelling in archeologiemuseum Huis van Hilde.
>In de middeleeuwen werden kleurstoffen uit planten gebruikt om gekleurd textiel te maken. Archeologische vondsten laten zien dat al vanaf de bronstijd schapenwol werd geverfd. De meest gebruikte kleuren waren blauw, rood, geel, bruin en groen.
>De huidige Grote of St. Bavokerk was niet het eerste godshuis in het hart van de middeleeuwse stad Haarlem. Onder de zerkenvloer van de kerk werd onlangs voor de tweede keer het tufstenen muurwerk van een voorganger blootgelegd. Met daarbij een deel van een skelet, het oudste dat tot nu toe is gevonden in Haarlem. Wie was deze Haarlemmer en wanneer leefde hij?
>In het oude centrum van Zaandam is in maart 2020 de Wilhelminasluis uitgebaggerd en vergroot. Het onderzoeksbureau Hollandia Archeologen kreeg van de Provincie Noord-Holland de opdracht om het archeologisch onderzoek hierbij uit te voeren. De gemeente Zaanstad schreef het Programma van Eisen waaraan het onderzoek moest voldoen, begeleidde de werkzaamheden, sorteerde de vondsten en conserveerde en determineerde een deel daarvan. Ook (Zaanse) amateurarcheologen, vrijwilligers en studenten van diverse opleidingen hielpen een handje mee. Dat tijdens de werkzaamheden ruim 400.000 vondsten uit de 15e tot en met de 18e eeuw gevonden zouden worden, overtrof alle verwachtingen.
>