2 min

Helemaal bijzonder is dat deze panfluit het best bewaarde exemplaar is. Het instrument wordt gedateerd tussen 150 en 200 na Christus. De fluit heeft acht ingeboorde blaaspijpjes en een gat voor een touw in de hoek aan de bovenkant. De panfluit is vermoedelijk geïmporteerd uit Zuid-Europa. Daar gaan we vanuit omdat het plankje buxushout dat voor de fluit werd gebruikt zestig jaarringen telt. Een buxus van dergelijke dikte groeit alleen rond de Middellandse Zee.

De panfluit heeft acht ingeboorde blaaspijpjes. Beeld: Huis van Hilde.

De panfluit ontleent zijn naam aan de Griekse legende over de nymf Syrinx, die door de god Pan achterna gezeten werd. Om aan zijn liefdesbetuigingen te ontkomen veranderde ze zichzelf in een bos riet, waarop Pan een aantal van haar rieten plukte, ze aan elkaar plakte met was en er zo een syrinx of panfluit van maakte. In Europa kende men in de prehistorie ook al panfluiten, maar deze waren gemaakt van pijpbeenderen.

De panfluit van Uitgeest. Beeld: Huis van Hilde.

In de tijd dat de panfluit werd gemaakt, woonden de Germanen in Noord-Holland. Dit waren groepen stammen met hun eigen leefwijze en markant aardewerk. Ze hielden vee, leefden niet in dorpen en vereerden hun eigen goden, waaronder Wodan, Donar en Frija.

De Germaanse oppergod Wodan werd vooral met strijd, moed en wapens geassocieerd. Samen met zijn helpers, zoals wolven en raven, koos hij de dapperse gevallen krijgers uit voor een reis naar het Walhalla. Illustratie F. Marschall, via Huis van Hilde.

Wie speelden er op de panfluit?

De Germanen bestonden uit verschillende stammen. De Germaanse stam die Noord-Holland (en Friesland) bewoonde heette de Friezen. Zij krijgen in het begin van de eerste eeuw te maken met een cultuur uit de mediterrane wereld, de Romeinen. De Romeinen proberen na de verovering van grote delen van Europa en Noord-Afrika ook het gebied tussen Rijn en Elbe binnen hun keizerrijk te krijgen. De Romeinen komen met een enorme krijgsmacht en bouwen forten bij Velsen, van waaruit ze de omgeving beheersen. De Friezen, verzetten zich tegen de aanwezigheid van de Romeinen: in 28 na Chr. kwamen ze in opstand tegen het Romeinse gezag. Na een succesvolle aanval laten de Romeinen de Friezen voortaan met rust. Ze vertrekken uit Noord-Holland.

Pottenbaksters in de eerste eeuwen van onze jaartelling. Illustratie: F. Marschall, via Huis van Hilde.

Na het vertrek van de Romeinen blijven de Friezen wel contacten met het zuiden onderhouden. Ze verhandelen hun producten en gaan in dienst in het Romeinse leger. Ze krijgen er geld en Romeinse voorwerpen voor terug. Misschien dat de panfluit bij een van die transacties in Uitgeest terecht is gekomen.

Dit verhaal is eerder verschenen op de website van Huis van Hilde, het archeologiemuseum van Noord-Holland. Lees alles over de panfluit en andere bijzondere objecten op de collectiewebsite van de provincie Noord-Holland.

Publicatiedatum: 02/09/2024