Hoe zou het zijn om Schermerhorn te kunnen zien door de ogen van de dorpelingen die hier in het verleden hebben geleefd? Je komt erachter tijdens de historische Theatrale Rondwandeling “EEN BLOK AAN HET BEEN” vanuit de Grote Kerk Schermerhorn.
>Komend weekend is het weer Pinksteren, de vijftigste dag na Pasen waarop de verspreiding van het Christendom wordt gevierd. De een doet dat door naar de kerk te gaan, de ander door lokaal gebrouwen bockbiertjes te drinken. Tot aan het begin van de vorige eeuw kon je op straat nog Pinksterblommen tegenkomen. Jonge meisjes die werden rondgedragen om de vruchtbaarheid te vieren.
>Het is voorjaar 1929 als de polder in een klap overschakelt van wind naar stroom. Dat is reden voor feest. De bakstenen gebouwen langs de ringdijk van de Schermer stralen de moderne tijd uit. De Schermer is zo trots, dat ze de nieuwe gemalen een koninklijk tintje geven. Ze krijgen namen van het Koninklijk Huis: Emma bij Grootschermer, Wilhelmina bij Schermerhorn en Juliana bij Driehuizen.
>Het Noorderpolderhuis diende lange tijd als vergaderruimte voor het waterschap de Schermeer. Vanaf het begin van de droogmaking is het waterschap belast met de waterhuishouding in de droogmakerij de Schermer. Dat betekent het onderhoud van sloten en dijken, molens en later gemalen.
>Deze molen is in 1635 gebouwd aan de Molenweg, maar wordt een jaar later alweer ‘opgepluct ende verset’. Hij wordt van zijn fundering gelicht en in zijn geheel naar zijn huidige standplaats gebracht. Dit alles gebeurt onder leiding van Jacob Adriaensz. van Bergen, die hiervoor 900 gulden ontvangt.
>23 september 1983. Terwijl de bewoners van bovenmolen G zich opmaken voor een rustige vrijdagavond, ontwikkelt zich elders in de molen een binnenbrand. Het verslag van een indrukwekkende gebeurtenis.
>Voor de droogmaking van de Schermeer in 1634 is Schermerhorn een zogenaamde overslagplaats. De agrarische producten uit de Beemster worden naar het dorp gebracht. Daarna brengen schippers de producten over de Schermeer via het Zeglis naar de markt in Alkmaar.
>De watermolens van de Schermeer zijn altijd bewoond geweest. Uit noodzaak, want de molen moest op afroep direct kunnen malen. Dus woonde de molenaar met zijn gezin in de molen. Eigenlijk was de molen een werktuig, waarin ook nog gewoond werd.
>Vlak na de Tweede Wereldoorlog worden de afgedankte molens gezien als tijdelijke woonruimte, maar vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw verandert dat beeld.
Kunstenaars, mensen uit de TV-wereld en andere artistieke lieden ontdekken de genoegens van het platteland en betrekken oude boerderijen en soms ook molens.
Vanaf 1926 worden de eerste Schermermolens stilgezet. De kosten van de lonen van vijftig molenaars en het onderhoud van de molens zijn te hoog. In 1929 worden de laatste molens buiten werking gesteld. Wat nu? De bekende architecten Berlage en Dudok vinden molens een storend element in het landschap. Dus weg ermee!
>Schermerhorn ontstaat als vissersplaatsje op de noordpunt van het vroegere Schermereiland. Het ligt gunstig aan een drukke scheepvaartroute van en naar Alkmaar en de Zuiderzee. In de Gouden Eeuw groeit Schermerhorn uit tot een centrum van koopvaardij en handel. Een grote brand verwoest echter in 1699 het rijkste deel van het dorp.
>De kleine Mijzenpolder aan de overkant van de Beemsterringvaart hoort, samen met het Schermereiland, bij het ‘oude land’ tussen de droogmakerijen Beemster en Schermer. De Mijzen is een van de oudste veenontginningen in midden Noord-Holland. Maar van het dorp Mijzen of West-Mijzen bestaat nu niets meer. De kerk is afgebroken in 1744.
>Het dorp Schermerhorn groeit in de Gouden Eeuw uit tot een centrum van koopvaardij en handel. Vele dorpelingen verhuren zich als zeevarende. In de 16e eeuw is er een drukke walvisvaart bij Spitsbergen en Jan Mayeneiland. De schepen arriveren in het voorjaar bij het jachtgebied en varen in het najaar weer naar huis. Maar er zijn kapers op de kust. De Biscayers – de Engelsen en Spanjaarden – bezoeken de walvisstations zodra de Hollanders weg zijn en vernielen gebouwen, bedrijfsuitrusting en voorraden. Om dit te voorkomen laten de Hollanders een groep vrijwilligers achter om de eigendommen te beschermen.
>Het had niet veel gescheeld of Alkmaar was nu een universiteitsstad. In de jaren zestig bestonden er serieuze plannen om in de Schermer een vierde technische hogeschool te vestigen, na die van Delft, Eindhoven en Twente. Als de plannen waren gerealiseerd zou de uitbreiding van Alkmaar zich veel meer in oostelijke richting hebben voltrokken en was er van het polderlandschap van de Schermer weinig overgebleven.
>Het is koud in Schermerhorn op 19 november 1969. Een journalist van de Alkmaarsche Courant brengt op die dag een bezoek aan een familie die een bijzondere plek heeft uitgekozen om met de woonwagen de winter door te brengen, namelijk voor het gemeentehuis in Schermerhorn. En dat gaf een vreemd gezicht in het kleine dorp.
>Alleen in de Schermer aan de Noordervaart kunnen we ons nog een beeld vormen van hoe het eens was: een grote polder droog gehouden door tientallen molens. In de Schermer stonden er maar liefst vijftig. De molen was meteen de woning van de molenaar. Dat was een krappe en vochtige bedoening. En de woonomgeving was voor kinderen vol gevaren.
>In 1931 kreeg kunstschilder Colnot uit Bergen een bijzondere opdracht. Het polderbestuur van de Schermer droeg hem op twee grote doeken van de Schermermolens te maken. Die stonden op het punt gesloopt te worden nadat de polder op elektrische gemalen was overgestapt.
>Jonkheer Daniël Carel de Dieu Fontein Verschuir werd geboren met een gouden lepel in de mond. Zijn vader was niemand minder dan Gijsbert Fontein Verschuir, de machtigste Alkmaarder van zijn tijd. Daniël werd in 1804 geboren in Heiloo. Al op 21-jarige leeftijd kreeg hij een aanstelling als gemeentesecretaris van Alkmaar. In 1837 benoemde de koning hem tot dijkgraaf van de Schermer. Dat bleef hij tot zijn dood in 1874. Hij vervulde bovendien tal van andere functies. Helaas stonden tegenover dit maatschappelijk succes grote persoonlijke drama’s.
>Elke dinsdag rond half vijf drentelen de honden verwachtingsvol naar de poort. Ze richten hun kop naar de dijk en de tong likt langs hun lippen. Ze weten wat eraan komt: een appel! De rijdende groenteman hoort sinds mensenheugenis bij het Schermerlandschap, zoals koeien in het land, prut op de dijk en blauwe reigers aan de waterkant.
>Najaar 2004. Langs de drukke provinciale weg N242 staat een groot bord in het land: ’10 hectare land te koop.’ In de boerderij ernaast liggen zwart-witte koeienlijven in de lage stal te dampen in het stro. Meneer Dekker woont hier al vele jaren met zijn vrouw. Binnenkort moeten zij vertrekken.
>