Gemaal in stijl van de Amsterdamse school

Het gemaal Wilhelmina is een van de drie elektrische hoofdgemalen van de Schermer, die van 1928 tot en met 1995 de waterhuishouding regelden van de 5.000 hectare grote droogmakerij. Het gemaal is thans als museumgemaal ingericht.

Gemaal Wilhelmina rond 1930

Een koninklijk gemaal en niet alleen in naam. Let op de grote woning voor de machinist, die zich in een paleis gewaand zal hebben. Jammer genoeg zijn de oorspronkelijke raampartijen van de benedenverdieping ingeruild voor die van een doorzonwoning! Alleen de aangebouwde machinekamer is op bepaalde tijden te bezichtigen.
Een nieuwe Chronyke, sept. 1995, p. 94.

Gemaal Wilhelmina rond 1930

Twee imposante centrifugaalpompen en bijbehorende elektromotoren, een vaste overzichtstentoonstelling met tekeningen en foto’s, en een levendige videopresentatie over de van het watertoneel verdwenen machinist maken het museumgemaal educatief compleet.

Bovendien is het gebouw, met dienstwoning, een ontwerp van het ingenieursbureau W.C. en K. de Wit, in de traditie van de bouwstijl van de Amsterdamse School. Het draagt de kenmerken, in onder andere de raampartijen, van het zogenaamde horizontalisme zoals toegepast door de beroemde Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright.

Hoog bezoek …

In de geschiedenis mag de polder zich verheugen op hoog bezoek, Koningin Juliana en Prins Claus kwamen al eens langs.  En in 1998 aarzelt toenmalig Kroonprins Willem-Alexander geen moment als hem gevraagd wordt naar de Schermer te komen. Hij  mag de twee nieuwe, computergestuurde gemalen in gebruik stellen.
Deze krijgen traditiegetrouw Oranje namen: gemaal Beatrix (naast Wilhelmina) en gemaal Willem-Alexander (naast Juliana).

Doorsnede van het gemaal Beatrix

De onderwaterpompen zijn op deze tekening duidelijk zichtbaar. Dit gemaal is nog in werking.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Doorsnede van het gemaal Beatrix

… en droge voeten

Na een rustige vaartocht over de ringvaart, zet de Kroonprins ‘zijn’ gemaal in werking in een woud van paraplu’s. Er is ondertussen een noodweer losgebarsten. Uit een inktzwart wolkendek gulpt het regenwater de poldersloten in. Het water stijgt.
Geen nood: de gemalen van Oranje staan hun mannetje en doen hun plicht. Ze pompen het surplus aan water weer de polder uit. Het lijkt wel of het waterschap een proefondervindelijke les in ‘droge voeten’ organiseert speciaal voor de Kroonprins, toen nog nationale watermanager in opleiding.

Ontwerptekening van het gemaal Willem-Alexander bij Driehuizen

Dit door architect Ben Looije ontworpen gemaal is het modernste gemaal in de Schermer en werd door toen nog prins Willem- Alexander op 2 juni 1998 officieel in gebruik genomen.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

Ontwerptekening van het gemaal Willem-Alexander bij Driehuizen

N.B. Alleen de machinekamer van het gemaal Wilhelmina is ingericht als museum, het woongedeelte wordt bewoond.
Het museum is beperkt geopend. Bezoektijden zie: www.museumgemaalwilhelmina.nl

Kaart Schermer

Kaart Schermer

Bron: tekst aangeleverd door Deidre Pronk en Willem Messchaart, bewerking: Tanja Schermerhorn. Museumgemaal Wilhelmina

Publicatiedatum: 28/02/2014