3 min

Van wind naar stroom

De Schermer werd drooggemaakt in de jaren 1633-1635. Men had tegen deze tijd een grote ervaring met molens opgedaan in oudere droogmakerijen als de Beemster (1612) en Purmer (1622). Daarom was de molenbemaling in de Schermer superefficiënt. Na 1870 stapten de nen naar de andere polder over op stoomgemalen. Maar de Schermer niet. De 50 molens deden het goed genoeg en stoom was duur. Na de Eerste Wereldoorlog van 1914-1918 ging het echter niet meer. De lonen van de molenaars waren sterk gestegen. En het vakmanschap voor het molenonderhoud stierf uit. Het belangrijkste was wel dat de landbouw steeds hogere eisen stelde aan de waterbeheersing. Bij molens bleef de wind altijd een onzekere factor. Daarom besloot het polderbestuur in 1925 vier elektrische gemalen te laten bouwen. Het Amsterdamse ingenieursbureau W.C. en K. de Wit maakte daarvoor een plan. De gemalen kwamen in 1928 gereed. Daarna werd de ene na de andere molen voor de sloop verkocht. Er was veel protest tegen de afbraak van de Schermermolens. Nergens anders waren nog zoveel molens bij elkaar te zien. Ze trokken toen al toeristen uit Amerika. Maar geld om de molens te redden ontbrak gewoon.

Schermermmolens tussen Schermerhorn en Ursem. Bron: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Colnot schildert molens

Het polderbestuur vond het ook jammer. Het piekerde over een manier om het oude beeld van de Schermer voor het nageslacht vast te leggen. Na veel discussie besloten de heren in mei 1931 Arnout Colnot opdracht te geven twee grote schilderijen van de molens te maken. Colnot (1883-1983) was een meester uit de bekende Bergense School. Hij had zich al aangeboden en een rondrit door de polder gemaakt. De twee schilderijen -kosten 1050 gulden- waren in augustus 1931 gereed. Ze werden opgehangen in het fraaie Noorderpolderhuis langs de Schermerdijk tussen Schermerhorn en Ursem. Op 19 augustus kwam het polderbestuur daar in vergadering bijeen. Een verslaggever van de Alkmaarsche Courant was erbij:

“Toen wij de vergaderzaal binnen kwamen, merkten we reeds dadelijk dat er iets bijzonders stond te gebeuren. Rond kijkende ontdekten we aan den wand twee mooie schilderijen. Deze geven een nauwkeurig beeld van den schoonen polder met de pittoreske molens. De heer Colnot heeft zich op uitstekende wijze van de opdracht gekweten. Het rijke polderland met zijn molens en de Hollandse luchten zijn er nauwkeurig op weergegeven.”

Dijkgraaf Kramer Glijnis was het daar roerend mee eens. “Ik vind ze heel mooi”, verklaarde hij. Colnot verkocht later nog vele molenschilderijen in binnen- en buitenland. Tot zijn overlijden in 1983 bleef hij trots op de eervolle opdracht van de Schermerpolder.

Schermermolens tussen Westfgrafdijk en Driehuizen. Bron: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Museummolen en museumgemaal

Tegenwoordig staan er nog elf molens in de Schermer. Eén daarvan is open voor het publiek: de bekende museummolen. De vier elektrische gemalen zijn in 1998 vervangen door twee nieuwe. Het oude gemaal Wilhelmina is tegenwoordig een museumgemaal en in de weekeinden tijdens de zomer open. En de schilderijen van Colnot? Zij hangen nog steeds te pronk in het Noorderpolderhuis. Daar horen ze thuis.

Meer informatie:
www.museummolen.nl
www.hhnk.nl
www.bergenseschool.nl
www.museumkranenburgh.nl
www.landvanleeghwater.nl
www.schermermolens.info

Publicatiedatum: 02/03/2011