In de nacht van 13 op 14 januari 1916 voltrekt er zich rond de Zuiderzee een watersnoodramp. Een stormvloed valt samen met een hoge afvoer op de rivieren, waardoor op verschillende plaatsen de dijken doorbreken. Er komen veel mensen om het leven, waaronder vissers uit Huizen.
>Elke maandagochtend kust de vissersvrouw haar man gedag. Elke maandagochtend staat ze op de kade, tuurt ze bedroefd in de verte en ziet ze haar man steeds verder de zee opgaan. Niet wetende of hij met Gods genade aan het eind van de week weer thuiskomt. Haar krijsende koters hangen aan haar rok. En dan begint het lange wachten.
>De beeldengroep op de gevel van het Oranje Weeshuis in Huizen laat twee wezen zien staande naast een bijbel op een lessenaar. Het verhaal achter deze beeldengroep en het weeshuis gaat over een treurige gebeurtenis en koninklijk medeleven.
>Hoezo, een gekozen burgemeester? Het beroep van schout, hoofd van het dorpsbestuur en de politie, was in het begin van de negentiende eeuw gewoon te koop. Dit blijkt uit de aankoopakte van Jan Hendrik Habermehl die op 3 juli 1806 voor tweeduizend gulden het herenhuis, met stalling, erf en grond, aan de Achterbaan 82 te Huizen kocht. Daarnaast kocht hij voor drieduizend gulden het ambt van schout.
>Het dorp Huizen staat bekend als vissersdorp. Toch staat er op het wapen van Huizen geen enkele visser, visnet, boot of iets wat maar naar de visserij verwijst. Hoe dit komt? Huizen is van oorsprong een boerendorp. De afbeelding van het Huizer Melkmeisje verwijst dan ook naar deze vroegste periode van het dorp Huizen.
>‘Ik ben oud, zeer oud. Ouder, veel ouder dan één uwer. Ik heb de jaren, neen de eeuwen getrotseerd. Ik heb geslachten zien komen en geslachten zien gaan. ‘k Heb ontelbare jaren neergezien op huizen en huisjes, op hutten en stulpen die reeds verdwenen zijn en waarvan niemand zich meer het bestaan weet te herinneren. En nog sta ik daar, zonder dat de tand des tijds merkbare invloed op mij heeft gehad.’
>Jan de Hartog over Huizen: “Het was het grootste, mooiste dorp met de grootste, mooiste botters van de Zuiderzee. Het was het dorp met de sterkste mannen, de liefste meisjes (denk aan het Huizer melkmeisje, de hoogste bomen, de grootste kerk, het zuiverste geloof in de enig-ware God.”
>Door de komst van de Afsluitdijk in 1932 werd de Zuiderzee afgesloten en moesten vissers als Klaas, Gerrit en Lambert Westland uit Huizen hun netten neerleggen. Ze gingen op zoek naar een nieuw beroep. De drie gebroeders Westland besloten ieder voor zich kaas te gaan venten in het zuiden van het land.
>Geen enkele zichzelf respecterende Huizer vrouw droeg vroeger een muts die niet helder was. Zo had het Huizer Melkmeisje ook altijd haar mooiste en schoonste muts op als ze met haar melk langs de deuren ging. Een mutsenstrijkster of mutsenwaster, was met het wassen, strijken en plooien van zo’n Huizer muts maar liefst vier uur bezig.
>Voor de deur van de voormalige visrokerij aan de Valkenaarstraat 25 staat een bronzen beeld genaamd ‘Huizer trots’. ‘Buiten minsen’ die de Huizer klederdracht niet kennen zien waarschijnlijk een pauw maar echte Huizers zien een Huizer kap. “En ik”, zegt Peter Kos, de maker van het beeld, “ik zie mijn oma”.
>Huizen was, voordat het een vissersdorp werd, een boerendorp. Dat is ook terug te zien in het wapen van Huizen met het Huizer Melkmeisje. De boeren hadden een hard bestaan. De Huizers hadden maar een paar schapen en koeien om de arme zandgronden te bemesten. De koeien gaven ook nog melk. Het melken gebeurde niet bij huis maar op de gemeenschappelijk weidegronden, de meenten.
>In de tijd van het Huizer Melkmeisje was Huizen nog een arm boerendorp. De losse zandgronden waren moeilijk te bewerken en de veeteelt kwam ook niet snel van de grond. Door de nabijheid van de heide viel er in zware tijden met de verkoop van honing nog wel wat bij te verdienen.
>Dit verhaal speelt in Huizen in het jaar 1514. Huizen was een klein arm boerendorp. Op zekere dag vestigde zich een vreemde boer in het dorp. Met zijn paard en drie koeien betrok hij de grootste boerderij in het dorp. De arme Huizers, die zelf geen koeien hadden, wisten niet wat ze zagen.
>Huizen is nu een stad aan het water met ruim 40.000 inwoners. Dat was 600 jaar geleden wel anders. Een paar stenen huizen gaven de naam aan de nederzetting. Huizen ontwikkelde zich van een agrarisch dorp tot een bloeiende vissersplaats. Pas in 1854 kreeg Huizen haar eigen haven. Daarvoor werd de vis op de rede voor de Huizer kust aangevoerd. Met paard en wagen werd tot ongeveer 600 ellen, ongeveer500 meter, de Zuiderzee ingereden om de vis te lossen en aan wal te brengen.
>De Huizer Eng is een verborgen pareltje in het Gooise landschap. Door het mulle zand loop je er niet gemakkelijk heen, maar het loont alle moeite om op een van de bankjes bij de akkers te genieten van dit bijzondere akkerlandschap. De Huizer Eng heeft een oppervlakte van 34 ha. Dit romantische gebied met kleine akkers (engen) omzoomd door bos, vormt de overgang van het dorp Huizen naar de Tafelbergheide.
>De Tafelberg is het hoogste punt van het Gooi. Vanuit de Tafelberg kon je tot ver in de omgeving kijken. Op de arme zandgronden rond de Tafelberg groeide niet veel. ’s Avonds vertelden de erfgooiers rond het vuur elkaar spannende vehalen. Een van die verhalen ging over de verdwenen boerendocher Machteld.
>Dit is het verhaal van de Italiaanse immigrant Marco Tortorelli. Hij groeide op in het Zuid-Italiaanse Grassano. Als enige van het gezin maakte hij de basisschool af en volgde een jaar middelbaar onderwijs. Er viel weinig te verdienen op het Zuid-Italiaanse platteland. Samen met drie vrienden schreven ze zich in bij een arbeidsbureau. Een zonnegordijnenfabriek in Huizen vroeg jonge ongetrouwde mannen van tussen 20 en 30 jaar.
>