Voor Ankeveen geldt vandaag vast code groen. Een prima plek om een frisse neus te halen. Loop, fiets of reis gewoon op de bank thuis mee op een uitstapje van pakweg 10 km. Wel even afstand houden op smalle paadjes. Een ooievaar scharrelt rond in het groene polderland.
>Wanneer het in de zuidelijke provincies meters bier begint te regenen en verschillende plaatsen alternatieve naamborden als Oeteldonk en Bollemeppersgat onder het stof vandaan halen, weet je dat het jaarlijkse carnaval begonnen is.
>De temperaturen dalen tot onder het nulpunt, de straten zijn glad en de sloten vriezen dicht. Bij menig liefhebber begint het te kriebelen: mogen de ijzers al uit het vet? Ondanks enkele koude nachten staat Moeder Natuur lang niet elke winter toe dat we op onze ijzers de Noord-Hollandse wateren betreden. Als het wel zover komt zijn er genoeg prachtige plekjes om te genieten van natuurijs, maar ook als de winter zacht blijft zijn er manieren om te glibberen en glijden. Wij zetten vijf prachtige schaatsplekken voor je op een rij.
>In 1779 kocht de Amsterdamse wijnhandelaar P.J. Eyma voor fl. 1.478, – en tien stuivers, twee morgen land van Jan Dedel wiens familie in die tijd de aan de overzijde gelegen buitenplaats ‘Boekesteyn’ bezat. Er ging direct een halve morgen af ‘om te beweyen’, waarna in de oosthoek op de overblijvende anderhalve morgen het tegenwoordige huis verrees. Het is twee bouwlagen hoog en heeft een vijf travees brede voorgevel, gericht naar de ‘s-Gravelandse Vaart. Het huis kreeg uiteindelijk een L-vormige plattegrond doordat men het gedeeltelijk naar de tuinzijde uitbouwde. In 1952 werd het in oorspronkelijke stijl gerestaureerd. De voortuin is aangelegd in de geometrische stijl, naar Daniel Marot.
>Geschiedenis heeft deze kleine Ankeveense enclave zeker gemaakt. In het huis met nr. 11 woonde de schilder Pieter Gerardus van Os (1776-1839). In het Rijksmuseum hangt zijn schilderij van de ‘s-Gravelandse Vaart. In 1911 liet P.J. Eyma, een ronde stal achter het huis bouwen, met een melkfabriekje waarin TBC-vrije melk werd geleverd in flessen. Vooral niet te vergeten de statige landhuizen ‘Villa Nova’ (C. weg 13) gebouwd in de 19de eeuw en ‘Berg en Vaart’ (C. weg 17) gebouwd in de 18de eeuw. Ongeveer in het midden van de weg, tegenover de buitenplaatsen ‘Schaep en Burgh’ en ‘Boekesteyn’ ligt het enige hotel wat Ankeveen rijk is: ‘Hotel-Partycentrum De Drie Dorpen’. Een toplocatie bijzonder geschikt voor familiefeesten, congressen enz. Achter het hotel komt u via een klaphekje op het Verlengde Bergse Pad.
>Als een kronkelende slang trekt de Loodijk, met aan haar noordzijde de ‘s-Gravelandse Vaart, door het landschap. Eeuwenlang trokken er de ‘s-Gravelandse beurtvaarders naar Amsterdam en deAmsterdammers met de trekschuit naar hun ‘s-Gravelandse buitenplaatsen. Bepaald stil gezeten hebben de bewoners langs de Vaart niet. Boerderijen, wasserijen, touwslagers, watermolens, herbergen kortom, er was van alles te vinden. Ook in de nieuwe tijd zitten zij niet stil waarvan het bedrijventerrein ‘De Boomgaard’ een voorbeeld is. Midden in het eeuwenlang ‘geroezemoes’ ligt het sfeervolle ‘Restaurant Paviljoen de Colonie’.Een ideale plek om over de gehele geschiedenis van de Loodijk nog eens wat gezellig na te praten.
>De grote achtkante watermolen werd gebouwd in het midden van de 17e eeuw en bemaalde de 382 ha grote Hollands Ankeveense polder op de ‘s-Gravelandse Vaart, die weer afwaterde op de Vecht. De molen bleef zijn functie behouden tot 1932. Nog in de jaren dertig zijn scheprad en overige gaande werken verwijderd om hierdoor de molenaarswoning te kunnen vergroten. In de Tweede Wereldoorlog was de molen een baken van het verzet. Direct na de oorlog werd de begane grond geleidelijk aan voor horecadoeleinden in gebruik genomen en het geheel is hans uitgegroeid tot ‘Restaurant en Partycentrum De Molen’.
>Het Polderhuis functioneerde vanaf 1651 tot 1913 als herberg waarvan de bovenkamer gereserveerd was als de werkkamer van het polderbestuur, waarvan destijds ook de schout-bij-nacht Cornelis Tromp deel uitmaakte. In verband met het verbreden en verhogen van de Loodijk werd in 1928 het oude Polderhuis gesloopt om plaats te maken voor een eigentijds café-restaurant in eigendom van Piet van Schie. Het bleef zijn functie behouden tot 1983 toen de naam ‘Polderhuis’ vervangen werd door ‘Restaurant De Chinese Muur’. Na vervolgens enkele wisselingen van de wacht werd het in 2010 plotseling verlaten. Verkeerstechnische aanpassingen en faunapassages hebben voor de komende generaties een totaal ander beeld in petto van dit historische stukje Ankeveen.
>De brug dankt haar naam aan de eendenkooi die gelegen was in Hollands Ankeveense Polder. Nadat de Duitsers de brug hadden vernield in 1945 was de oude Wipbrug (eertijds gelegen bij de sluis hoek Stichts End – Herenweg) goed voor de vervanging. Een tragisch ongeluk in 1953, waarbij twee jonge mannen het leven verloren, maakte een einde aan de brug. Het duurde 35 jaar alvorens er weer een nieuwe Kooibrug kwam. Door wegverbreding werd de in 1883 vervaardigde ijzeren Noordersluisbrug in ‘s-Graveland overbodig. Het was het initiatief van de Stichting Curtevenne om in 1988 met deze brug de schoonheid van het Hollands End weer een extra dimensie te geven.
>Toen er in 1834 een splitsing ontstond tussen de Hervormde- en de Gereformeerde Kerk voelde een klein groepje Ankeveners zich meer verbonden met de Gereformeerde opvattingen. Wekelijks trokken zij over de Dammerkade of het Bergse Pad naar Nederhorst de Berg voor het luisteren naar het Woord. In 1895 bouwden zij op het terrein van de groentekweker N. Holdinga voor een bedrag van fl. 515,– ‘en eenige centen’ een eigen ‘Huis des Heeren’. Inwendig bestond het uit een ruimte met een tongewelf, kansel, orgel en dertig zitplaatsen. In 1965 werd de kerk verlaten.
>In het midden van de vorige eeuw woonden ze er nog zo’n beetje allemaal. De klompenmaker, de veeboer, de polderwerker, de timmerman, de groenteboer enz. Kinderrijk was het buurtje eveneens. De meeste gezinnen telden 5 tot 8 kinderen. Middenin woonde Willem van de Velden. Nadat hij op het dak van zijn huis een windwijzer in de vorm van een rietvink had geplaatst kreeg het buurtje spontaan de naam ‘Vinkenbuurtje’. Sloop, renovatie en vooral nieuwbouw veranderde het beeld gedurende de afgelopen driekwart eeuw tot een ‘minibuurtschap’ met als achtergrond de schoonheid van het Hollands Ankeveense polderland.
>Rond 1700 waren er 12 grote boerenhoeven op het Hollands End van Ankeveen. De machtige veenbazen groeven echter met de turfwinning het bestaansrecht onder hun voeten vandaan. Waar eeuwenlang het vee graasde, klotste binnen enkele eeuwen het water van de veenplassen. De ‘Ingelenburgh’ overleefde de ramp. Doordat de naam van de boerderij geassocieerd wordt met de naam van de in Ankeveen en in het Gooi werkzaam zijnde priester Barthold Janszn. Ingel (1585-1653) wordt aangenomen dat de boerderij enige tijd als schuilkerk heeft gediend. ‘Een historische vergissing’ zegt de lokale historicus en komt met enkele aanwijsbare informaties.
>De kerkbuurt dankt haar naam aan de r.k. schuurkerk welke hier stond vanaf 1757 tot 1929. Het was echter niet de eerste kerk welke op deze plaats stond. Oude documenten vertellen ons dat de kerk uit 1757 gebouwd werd op de fundering van zijn voorganger. Hier begint ook het verhaal van de ‘schuilkerk’ over wiens geschiedenis nog al wat onzekerheden bestaan. De oude in 1884 gebouwde pastorie (HE 6) en de in 1840 aangelegde begraafplaats herinneren nog aan de aanwezigheid van het oude kerkgebouw. Tevens staan we hier op de grens van Holland en Sticht die sinds 1287 na een felle strijd tussen Floris de V en Gijsbrecht van Amstel door de bisschoppen van Utrecht werd vastgelegd.
>Waarschijnlijk werd het Regthuys gebouwd in de 17de eeuw. Nadat het eerst in eigendom was van de ambachtsvrouwe Maria Elisabeth de Walé (1691-1753) kwam het in 1803 in eigendom van Nicolaas van Laar die het weer overdroeg aan dochter Anna die getrouwd was met de burgemeester van Ankeveen, Hendrik van Blarcum. Nadien bleef het tot 1934 in eigendom van deze familie die een belangrijke rol speelde in de Ankeveense samenleving. Nadat het vervolgens een korte tijd zowel kerkelijk- als gemeentelijk eigendom werd kreeg het pand in 1966 wederom een particuliere bestemming.
>Voorheen het oude woonhuis Vrede-Lust in eigendom van veeboer en vervener Jan van Blarcum. In 1932 verkocht hij het pand aan Toon van Vliet die er café ’t Centrum begon. Toen het gemeentebestuur van Ankeveen een nieuwe vergaderruimte zocht was een haastig getimmerd zaaltje aan het pand goed om te vergaderen maar ook om de trouwbelofte af te leggen. Na het passeren van enkele nieuwe eigenaren kreeg het in 1985 de functie van pannenkoekenrestaurant‘Pan & Koek’. Het duurde tot 1995 toen de eigenaar het omtoverde tot het sfeervolle restaurant LEKR. In december 2012 kreeg het twee nieuwe eigenaars bij wie kookkunst en gastronomie tot traditie behoren. Iemand die van verfijnde genoegens houdt voelt zich er al snel helemaal thuis. Het is gewoon Ankeveen op zijn best. U bent van harte uitgenodigd.
>De kerk is gebouwd in 1927-28. Het ontwerp was in handen van architect Th. J. van Elsberg uit Almelo. De bouw werd voor een bedrag van fl. 81.000,- uitgevoerd door de Amersfoortse aannemer A. C. Beyer. Het metselwerk is van de gebr. Splinter uit Ankeveen. Op 18 september 1927 vond de eerste steenlegging plaats en op 7 mei 1928 volgde de kerkelijke inzegening. Bekijkt u ook eens de prachtige gevelstenen aan de torenmuur welke vervaardigd werden door de beroemde 17de eeuwse steenhouwer Ingnatius van Logteren.
>‘Een multifunctionele dorpskroeg’, staat over café ‘Het Wapen van Ankeveen’ op Google geschreven. De ouderdom van dit in Ankeveen vermaarde café is niet nauwkeurig bekend, maar in 1759 wordt er op dezelfde plaats melding gemaakt van de herberg ‘de Prins van Orangie’. Er is veel veranderd in die jaren, behalve één ding: het overheerlijke appelgebak, bereid volgens het onveranderlijke recept uit grootmoeders tijd.
>‘Het turfschip’ is de oude naam van de herberg welke op deze plaats lag. Omstreeks 1870 kwam het pand in eigendom van de bakker en caféhouder Willem van Bree die er op 27 januari 1887 de inmiddels beroemde Ankeveense IJsclub oprichtte. In 1932 werd het oude pand door brand vernietigd. Op dezelfde plaats bouwde de bakker Leen van Vliet een modern woonhuis annex bakkerij. Nadat zoon Jan er in 1968 zijn bekende snackbar ‘De Smulhoek’ begon volgde o.a. spijslokaal ‘De Scheve Schaats’ waarna in 2007 onder de naam van café-restaurant ‘De Veensche Plas’ de gastvrijheid uit die lang vervlogen tijden weer volledig is.
>De kerk werd in 1907, naar een ontwerp van architect J. van Dillewijn, gebouwd op dezelfde plaats waar de oude middeleeuwse St. Martinuskerk heeft gestaan. De oude kerk werd in 1593 door de overwegend r.k. gebleven bevolking, overgedragen aan de Gereformeerde gemeente. In het midden van het raam in de westmuur is een klein glas-in-loodraampje geplaatst met een afbeelding van de oude middeleeuwse kerk. De kerk is thans niet meer in gebruik. Sinds 2008 wordt er ijverig gewerkt om het 100 jaar oude gebouwtje om te bouwen tot een ‘theaterkerkje’ onder de naam van de architect van het gebouw ‘De Dillewijn’.
>Precies op het punt waar de Ankeveensche Vaart zich splitst in richting noord tot aan de Dammerkade en richting west naar Nederhorst den Berg, verraadt een kleine verhoging in het wegdek van het Stichts End de plaats waar tot het eind van de Tweede Wereldoorlog de fraaie ophaalbrug met de naam ‘de Gele Brug’ lag. Als een soort van vergelding voor de verloren strijd werd de brug door de Duitsers in februari 1945 totaal vernield. Sindsdien verbindt een kleine betonnen waterdoorgang onder het wegdek de onderlinge poldergebieden.
>