1. Bijzondere (bij)namen

Noord-Holland kent veel plaatsen met bijzondere namen. Van sommige is de oorsprong snel vast te stellen, bij andere is het nodig om wat dieper te graven in het verleden. In deze serie verhalen onderzochten we elke maand een andere regio van onze provincie, om achter de herkomst van de lokale plaatsnamen én bijnamen van de inwoners te komen. Het meest populair was het verhaal over West-Friesland, maar een eervolle vermelding verdienen zeker de artikelen over de plaats- en bijnamen van Kennemerland en IJmond en de Zaanstreek en Waterland.

2. Verdeel en heers: propaganda in de Tweede Wereldoorlog

Je hoeft alleen maar te kijken naar een verkiezingsstrijd in Amerika of corrupte leiders in China en je begrijpt dat er middelen worden ingezet om de massa in het gareel te houden. Zelfs in ons kleine kikkerlandje is er ‘false news’ in omloop. Maar nog veel misleidender dan nepnieuws is propaganda. In de Tweede Wereldoorlog verspreidde de bezetter op grote schaal propaganda affiches door heel Nederland, om het volk te beïnvloeden. Één ding is zeker: neem niet alles aan wat je leest.

3. Steenfabriek Huizen graaft geschiedenis

Kalkzandsteenfabriek Rijsbergen is sinds 1925 een begrip in het Gooi. Tot voor kort werd hier kalkzandsteen geproduceerd voor de bouw van woningen, eerst met zand uit de Groeve Oostermeent en later uit het Gooimeer. Nu de fabriek definitief de deuren sluit, wordt het hoog tijd voor een terugblik op dit stukje industrieel verleden van Huizen.

4. Ondergrondse bunkers rondom Zandvoort in beeld gebracht

‘Kruipend door nauwe gangen vol met zand duurt het niet lang voor je omgeven bent door absolute duisternis. Metersdiep onder de grond hoor je slechts de echo van je eigen ademhaling, de buitenwereld is stil. Het signaal van je telefoon is weggevallen. Je schijnt met een zaklamp in het duister, waar sinds de oorlog geen licht meer is geweest.’ Voor zijn afstudeerproject aan de Fotovakschool onderzocht Koen van der Lee ondergrondse bunkers en gangenstelsels langs de Noord-Hollandse kust.

5. Magere Hein reed mee op de stoomtram door de Beemster

Als op 15 juli 1895 een stoomtram tussen Amsterdam, Purmerend en Alkmaar gaat rijden, is dat een grote verbetering voor de bereikbaarheid van Waterland en de Beemster. Maar de tram laat óók een verwoestend spoor van gewonden en doden achter. In januari 1929 botst de tram bij de Volgerweg in de Beemster op een melkauto. Twee jaar later, in juni 1931, heeft een boer uit de Beemster geluk als hij aan een botsing tussen zijn auto en de tram geen letsel overhoudt.

6. De historie van de historische vereniging

Veel steden en dorpen in Nederland hebben hun eigen historische vereniging. Alleen al in de provincie Noord-Holland zijn meer dan 100 historisch gerelateerde verenigingen te vinden. De eerste historische verenigingen werden vanaf het eind van de negentiende eeuw opgericht. Vaak ontstonden deze initiatieven uit de behoefte om de geschiedenis van een stad of dorp te onderzoeken en te behouden voor de toekomst.

7. Goed toeven in Twisk: de stolpboerderij van Vok en Nel Kay

Middenin het stolpenlint van Twisk ligt de royale stolpboerderij van Vok en Nel Kay. Beiden zijn grootgebracht ‘in de stolp’ en weten daardoor alles over het leven in deze typisch Noord-Hollandse boerderij. Van hooibroei tot gierende schoorstenen, in de piramide van de polder is altijd wat te beleven.

8. Heksen en toverij

In de zestiende eeuw waren de meeste Hollanders er nog heilig van overtuigd dat toverij bestond. Talloze vrouwen werden door buren of familieleden beschuldigd van toverij en een pact met de duivel. Ze zouden een kind hebben ziek gemaakt of een bierbrouwerij hebben stilgelegd. Voor zover bekend zijn er in Holland 275 vrouwen beschuldigd van toverij, waarvan er 96 strafrechtelijk zijn vervolgd. Wie waren deze vrouwen en wat stond hen te wachten?

9. De heidense oorsprong van onze feestdagen

Onze christelijke feestdagen mogen dan vanzelfsprekend lijken, hun oorsprong is eigenlijk ouder dan je denkt. Haast alle feesten en hun symbolen, van de vrolijke paashaas tot de gezellige kerstboom, zijn namelijk ontstaan uit heidense (offer)feesten. De kerk was er alleen érg goed in om deze bestaande feesten een christelijk tintje te geven.

10. Archeologische Kroniek van Noord-Holland

Wat we tegenwoordig door de wc spoelen, was vroeger goud waard. Menselijke urine werd gebruikt voor het wassen en vilten van kleding en was daarmee eeuwenlang een onmisbaar onderdeel van de textielindustrie. Het zogenaamde ‘piskruikenwrak’ voor de kust van Texel, dat ooit honderden kruiken vol met urine bevatte, vormt het levende bewijs voor deze geurige geschiedenis. Even interessant bleken de zeventiende-eeuwse tegels uit het huis aan de Sint Annastraat 27 in Alkmaar. Tijdens een archeologische opgraving in 2021 werden er hier een enorme hoeveelheid tegels en scherven gevonden, met kleurrijke en bijzondere voorstellingen.

Publicatiedatum: 31/12/2022