Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

De Haarlemse klopjes: borduren en bidden

Bijna niemand kent nog de klopjes van Haarlem. De zestiende-eeuwse kloppengemeenschap en hun schuilkerk Sint-Bernardus bestaat al lang niet meer. Toch waren deze ongehuwde katholieke vrouwen in heel Nederland bekend vanwege hun prachtige borduurwerk op kerkelijke gewaden en ander kerkelijk textiel. Stille getuigen van de vele geduldige handen, die bidden door te borduren.

>

Podcast: Wetenschapsheldinnen

Op 11 februari is het ‘Internationale Dag van Vrouwen en Meisjes in de Wetenschap’. In de podcast reeks ‘Wetenschapsheldinnen’ vertellen wetenschappers het levensverhaal en -werk van een aantal briljante vrouwen. De nieuwste aflevering gaat over drie vrouwelijke pioniers: De ontdekster van het coronavirus, de eerste klimaatwetenschapper en de vrouw die de Amerikaanse achterstand in de space race met Rusland dichtte.

> Book 1 min

Tonia. Model en activiste

Tonia Stieltjes was een bekend kunstenaarsmodel en een belangrijk activiste. Zo poseerde ze voor minstens 12 kunstwerken van Jan Sluijters en was ze de hartsvriendin van Piet Mondriaan. Daarnaast werd ze als eerste en enige vrouw van kleur in Amsterdam verkozen tot voorzitster van de vakbond voor dienstboden. Ook streed ze voor vrouwenrechten en algemeen kiesrecht. Tot en met 17 maart 2024 is de expositie ‘Tonia. Model en activitste’ te zien in de Nardinc Galerij van Singer Laren.

> Book 3 min

Tonia. Model en activiste

Tonia Stieltjes was een bekend kunstenaarsmodel en een belangrijk activiste. Zo poseerde ze voor minstens 12 kunstwerken van Jan Sluijters en was ze de hartsvriendin van Piet Mondriaan. Daarnaast werd ze als eerste en enige vrouw van kleur in Amsterdam verkozen tot voorzitster van de vakbond voor dienstboden. Ook streed ze voor vrouwenrechten en algemeen kiesrecht. Tot en met 17 maart 2024 is de expositie ‘Tonia. Model en activitste’ te zien in de Nardinc Galerij van Singer Laren.

>

Vrouwelijke schrijvers voor het voetlicht in Teylers Museum

Van paternalisme tot slutshaming. Vrouwelijke schrijvers uit de vroegmoderne tijd kregen het zwaar te verduren. In de tentoonstelling Spaar ze allemaal! in Teylers Museum worden deze verhalen – van vaak vergeten auteurs – voor het voetlicht gebracht.

>

Hollandse Nieuwe: streekdracht in een nieuw jasje

In het Huizer Museum is de fototentoonstelling ‘Hollandse Nieuwe’ te zien. Fine art fotograaf Jackie B portretteert in deze serie Nieuwe Nederlandse vrouwen die geboren zijn in landen waar Nederland in het verleden (of heden) handelsbetrekkingen mee had. De serie bestaat uit achttien foto’s met vrouwen afkomstig uit dertien verschillende landen, waaronder Japan, Suriname, Somalië en Israël. Zij zijn gekleed in de traditionele dracht van hun (voor)ouders gecombineerd met accessoires uit de Nederlandse streekdracht. Dit levert nieuwe en verrassende beelden op. Oneindig Noord-Holland bezocht de tentoonstelling en ging in gesprek met fotograaf Jackie B.

>

Tesselschade kijkt al 150 jaar om naar de ander

Menig Haarlemmer kent Tesselschade alleen van de handwerkwinkel aan de Grote Houtstraat. De winkel, met ouderwets ijzeren uithangbord boven de onopvallende etalage, is al bijna even oud als de vereniging zelf. Sinds 1871 ondersteunt Tesselschade vrouwen bij het zelfstandig werken en studeren. De oudste vrouwenvereniging van Nederland maakt daarbij geen onderscheid, maar gunt ‘Elck syn waerom’.

>

Rolpatronen vroegste boeren onder de loep

Nieuw onderzoek naar grafgiften en botmateriaal uit het oudste grafveld van Nederland (Elsloo, Limburg) levert opmerkelijke informatie op over de klassieke invulling van man-vrouw rolpatronen en de rol van ouderen in de boerensamenleving van de ‘Lineaire Bandkeramiek’, 7000 jaar geleden.

> Book 4 min

Heksen en toverij

In de zestiende eeuw waren de meeste Hollanders er nog heilig van overtuigd dat toverij bestond. Talloze vrouwen werden door buren of familieleden beschuldigd van toverij en een pact met de duivel. Ze zouden een kind hebben ziek gemaakt of een bierbrouwerij hebben stilgelegd. Voor zover bekend zijn er in Holland 275 vrouwen beschuldigd van toverij, waarvan er 96 strafrechtelijk zijn vervolgd. Wie waren deze vrouwen en wat stond hen te wachten?

>

Acrobaat en goochelaar Alice bleef haar publiek verrassen

Het lijkt zo goed te gaan, op koninginnedag 1952 in Bergen op Zoom. Het middagoptreden van koorddanseres Alice Williams verloopt vlekkeloos en ook ‘s avonds gaat alles aanvankelijk goed. Tot de slotact, waarbij de twintigjarige acrobate op een fietsje over het twaalf meter hoge koord rijdt, terwijl haar partner daaronder in een kleine trapeze hangt. Ze zijn nog maar anderhalve meter op weg als Alice haar evenwicht verliest. Haar partner valt met fiets en al in het vangnet, maar Alice komt op de rand van het net terecht en valt daarna op de straatstenen. “Daarna werd alles donker”, zegt ze later.

>

Allard Pierson trapt Lucretia van Merkenjaar af

Op 21 augustus 2021 is het 300 jaar geleden dat Lucretia Wilhelmina van Merken (1721-1789) geboren werd, volgens fijnproevers de grootste dichter van de achttiende eeuw. Momenteel zijn in het Allard Pierson haar belangrijkste werken te zien. Op haar verjaardag lanceerden Neerlandica en gastconservator Lieke van Deinsen en Theatermaker Imre Besanger een mini-docu waarin zij op zoek gaan naar de erfenis van Van Merken.

> Book 2 min

Manse vrouwen van Kennemerland

Honderd jaar na de zwaar bevochten invoering van het vrouwenkiesrecht zet Museum Kennemerland de vrouw op een voetstuk. Met honderd portretten van vrouwen uit de streek. Vrouwen uit heden en verleden, betrokken en bevlogen. De tentoonstelling ‘Manse vrouwen van Kennemerland’ is vanaf 8 juni te zien.

> Book 2 min

De pottenbaksters van Velsen

De Romeinenweek 2019 staat geheel in het teken van de vrouw. Vrouwen in het Noord-Hollandse kustgebied waren destijds zeer bekwaam in het pottenbakken. In Velsen, waar een Romeins fort stond, zijn diverse van zulke aardewerken potten en scherven gevonden.

>

De Romeinse vrouw als gezinsplanner

De Romeinenweek 2019 staat geheel in het teken van de vrouw. Bij uitstek het domein van de vrouw was het gezin. Hoewel de pater familias officieel aan het hoofd stond, besliste de vrouw over zaken als gezinsplanning en geboortebeperking.

>

Judith Leyster (1609-1660)

Judith Leyster is de bekendste vrouwelijke schilder uit de 17de eeuw. De Haarlemse kunstenares is gezien haar schildertechniek waarschijnlijk in de leer geweest bij Frans Hals (1583-1666). Ze schilderde genrestukken, portretten en stillevens met als onderwerp vaak spelende kinderen of muzikanten. Als een van de weinige vrouwelijke schilders liet Leyster zich als lid inschrijven in het Haarlemse schildersgilde en werd, zover bekend, als eerste vrouw in 1633 vervolgens uitgeroepen tot ‘meester-schilder’.

>

Suze Robertson: Schilder van sociale misstanden

Ondanks dat de armoede een geliefd onderwerp was onder kunstenaars, waren zij niet altijd bijzonder betrokken bij de omstandigheden waarin de plaatselijke bevolking verkeerde. Schilderijen over de lagere sociale klassen waren omstreeks 1890 veelal lieflijk en romatisch. Lien Heyting schrijft hierover in haar boek ‘De Wereld in een dop’ (1994) over de kunstenaars die eind negentiende eeuw naar Laren trokken het volgende: ‘Hoe meer de dorpse eenheid tussen mens en natuur bedreigd werd, des te zoetelijker die door de schilders werd weergegeven. Nooit eerder hebben ze in de armoede  […] zoveel lieflijks gezien als juist toen’.

>

Het vermaarde Groene Purmer Zeewijf

Op de puibalk van het achttiende-eeuwse huis Nieuwvaartje 8 in Edam zijn voorstellingen te zien van het ‘Purmer Zeewijf’. De afbeeldingen zijn zowel in het hout gesneden als erop geschilderd met bijbehorende teksten.

>

De Grafter zerkenvloer

In Graft is geen kerk te bekennen. Het eeuwenoude raadhuis siert de dorpsstraat en daarnaast is het leeg. Zo lijkt het. De onoplettende voorbijganger loopt of fietst er zo langs. Maar de sporen van de kerk zijn gelukkig behouden gebleven.

>

8 maart: Internationale Vrouwendag

Sinds de datum 8 maart door de Verenigde Naties in 1978 als feestdag werd erkend, wordt deze dag ook in Nederland door veel vrouwengroepen gevierd.

>