Een onbekende Soldaat van Oranje
Een van de meest aansprekende verhalen die schuilgaan achter de tentoongestelde vliegtuigonderdelen in het Assendelftse luchtoorlogmuseum is dat van de verongelukte Spitfire van Ab Homburg.
>Duitse bezetter zet Beemster blank
Tijdens de oorlogsjaren verdween de Beemster tot twee keer toe voor een belangrijk deel onder water. Na de Duitse inval op 10 mei 1940 begon het Nederlandse leger direct met het uitvoeren van de geplande inundaties rond de forten van de Stelling van Amsterdam in de polder. In het vroege voorjaar van 1944 verdween de hele zuid- en zuidoostkant van de Beemster opnieuw onder water. Nu gebeurde dat op last van de Duitse bezetter. Deze inundatie duurde ruim een jaar tot begin mei 1945.
>Sinterklaasfeest in oorlogstijd
Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging het Sinterklaasfeest vaak gewoon door. Thuis werden er gedichten gemaakt, de Verkadefabriek in Zaandam maakte letters van taaitaai bij gebrek aan chocolade en vliegtuigfabrikant Fokker gaf zijn werknemers een Sinterklaascadeautje voor de kinderen.
>Hannie Schaft: het meisje met het rode haar
Jannetje Johanna Schaft, oftewel Hannie Schaft, kan beschreven worden als een stille en teruggetrokken vrouw die opkwam voor recht en humaniteit. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was zij een van de bekendste vrouwen die in het verzet zat en werd ze door de Duitsers ‘het meisje met het rode haar’ genoemd. Zij werd geboren op 16 september 1920 in Haarlem en op 17 april 1945 in de duinen van Bloemendaal gefusilleerd. Elk jaar wordt er een herdenking gehouden ter nagedachtenis aan de verzetsstrijders.
>Willet-Holthuysen: museum tegen wil en dank
Museum Willet-Holthuysen is gevestigd in het voormalige woonhuis van de negentiende-eeuwse Amsterdamse verzamelaar Abraham Willet en zijn echtgenote Louise aan de Herengracht. Dat het museum in 1996 zijn eerste eeuwfeest heeft gevierd is allerminst een vanzelfsprekendheid. Het bestaan heeft verschillende keren aan een zijden draadje gehangen.
>Oorlogskind in Alkmaar
Vandaag hoorde ze de stem van de koningin op de radio. Ze heeft de koningin nog nooit gezien. Dat kan ook niet, omdat zij in Engeland woont. De kleine prinsesjes wonen al bijna vijf jaar met hun moeder in Canada. Zo lang duurt de oorlog nu al. “Landgenoten,” zei de koningin. Het klonk raar en ze heeft haar verder niet meer zo goed gehoord. Papa wel. Die is altijd heel blij als Radio Oranje er is. De Duitsers mogen er niets van merken. Die willen niet dat ernaar geluisterd wordt. Ze zeggen op de radio vreemde dingen. Vandaag zeiden ze: “De duif kan nog niet landen. De duif kan nog niet landen.” Dat zijn geheime boodschappen voor de Ondergrondse.
>Wapens voor het verzet
‘De sokken zijn droog’ was de geheime code voor het afwerpterrein ‘Hudson’ bij de boerderij van Cor Middelbeek in Katwoude. Het ging om een stuk weiland ten noorden van de Sluisbraak, vanaf de Hooge Dijk zo’n 500 meter landinwaarts. Het was één van de afwerpterreinen, waar in de winter van 1944-1945 door de Engelse luchtmacht wapens werden gedropt voor het Nederlandse verzet.
>Jong en verliefd in het Joodse Werkdorp
Aan de Nieuwesluizerweg in de Wieringermeer herinnert alleen het hoofdgebouw nog aan het Joodse Werkdorp.
>Het Maandagmannetje
Kwadijkers en Middelieërs kennen het volksverhaal over het Maandagmannetje wel. Het verhaal gaat dat het Maandagmannetje op maandagen al zingend langs de deuren in Kwadijk en Middelie trok. Dit veranderde ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Met zijn repertoire verdiende hij de kost. Een armoedzaaier, zo werd vermoed. Echter, was dat wel zo?
>Het lijk van Fake Krist op de Westergracht
De bekendste aanslag van het Haarlemse verzet op een landverrader vond plaats op 25 oktober 1944. Even na half negen ’s morgens vuurde de verzetsman Gommert Krijger de kogels af die een einde maakten aan het leven van Fake Krist. Deze keer was het gelukt.
>Monument voor Hannie Schaft in het Kenaupark
In de voorbije vijfhonderd jaar heeft Haarlem twee keer zwaar geleden onder een vijandelijke bezetting. In de zestiende eeuw veroverden de Spanjaarden de stad en tussen mei 1940 en mei 1945 heerste de Duitse bezetter. Aan die tragische perioden zijn de namen verbonden van twee vrouwen die zich tegen de vijand verzetten: Kenau Simons en Hannie Schaft. Sinds 3 mei 1982 zijn deze namen in Haarlem op symbolische wijze met elkaar verbonden. Toen onthulde prinses Juliana het standbeeld van Hannie Schaft. Het staat in het Kenaupark.
>De aanslag op het Prinsen Bolwerk
In de nacht van 20 op 21 april 1941 werd op het Prinsen Bolwerk in Haarlem een Duitse spoorwegman neergeschoten. Voor zover bekend was het de eerste keer tijdens de bezetting dat in Haarlem een Duitser onder vuur kwam te liggen. Drie weken later arresteerde de Sicherheitsdienst (SD) de dader in Rotterdam. Hij was opgespoord door Anton van der Waals, de sluwste en gevaarlijkste landverrader uit de oorlogsjaren. Het was diens eerste ‘werkstuk’ en Van der Waals bewees daarmee zijn waarde voor de Duitse contraspionage. Nog voor het einde van de oorlog zou hij meer dan honderd verzetsmensen verraden. Ruim zestig van hen stierven in concentratiekampen of vonden de dood voor het vuurpeloton. Een van hen was Hans Bierhuijs, de schutter in de nacht op het Prinsen Bolwerk.
>Illegale Haarlemse bladen tijdens de bezetting
Tijdens de bezetting verschenen in Haarlem en omgeving tientallen ondergrondse bladen. De reguliere dagbladen waren verboden of verschenen onder censuur.
>Protesteert tegen de Afschuwelijke Jodenvervolging
25 februari 1941. Nog voor zonsopgang komen de eerste reizigers het Amsterdamse Centraal Station binnenlopen. Het zijn werkverschaffingarbeiders, die op weg zijn naar Baarn en Amersfoort. Voor de ingang van het station hebben zij een stakingsmanifest gekregen.
>Brood op de bon
In de bezettingstijd werden steeds meer artikelen schaars en voor de burgers slechts verkrijgbaar met bonkaarten van het distributiestelsel. Onderduikers waren aangewezen op hulp van het verzet om de bonnen te bemachtigen. In Haarlem ging dat soms mis.
>Bergen: Middenstanders en hun klanten tijdens WO II
10 mei 1940 begon ‘Bergens’ eerste oorlogsdag met een bombardement op het militaire vliegveld Bergen; het werd al snel een bezetting met grote gevolgen voor ons kustgebied.
>Kennemerland: de Atlantikwall
Een lang lint van bunkers, kanonnen en mijnenvelden. Grote en kleine betonnen verdedigingswerken wisselden elkaar af. Aan de kust zijn overal nog resten terug te vinden van de Atlantikwall. Deze meer dan 5000 kilometer lange verdedigingslinie liep van Noorwegen, via Denemarken, Duitsland, Nederland en België tot aan de grens met Spanje, en werd tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetters gebouwd.
>