‘Theater van de lach’ was een joods theater dat de oorlog niet zou overleven. En homo’s waren in de achttiende eeuw hun leven niet zeker. Het zijn maar twee onderwerpen uit het gevarieerde jubileum-jaarboek van Genootschap Amstelodamum, dat 125 jaar bestaat.
>Op 4 mei 2023 werden de eerste struikelstenen in Laren onthuld. Op de parkeerplaats van museum Singer Laren staat een plaquette omgeven door 29 stolpersteine. Op deze plek stond vroeger pension ´De Hoeve´ van de joodse Isaac ‘Ies’ Bleekrode en zijn niet-joodse vrouw Els Garms. Tijdens de Tweede Wereldoorlog boden zij hier onderdak aan 32 joodse onderduikers, tot ze werden verraden…
>Eigenlijk zouden de merendeels professionele fotografen de bevrijding vastleggen, maar omdat die maar op zich liet wachten fotografeerden ze het dagelijks leven in bezet Amsterdam, de Hongerwinter en het verzet.
>Deze week komen vertegenwoordigers uit 12 landen samen in Den Haag om kennis en ervaring uit te wisselen rond de restitutie van geroofde kunstobjecten van Joodse eigenaren tijdens het naziregime. De Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) is gastheer.
>
1 min
Trijntje Zwagerman (Trien) wordt geboren in 1891 in Hauwert, West-Friesland. Ze groeit op als jongste van zes kinderen in een arm boerenarbeidersgezin. Net als haar broer en zussen kan Trien wegens geldgebrek alleen de basisschool afmaken, maar ze is leergierig en krijgt nog een aantal jaar bijles van de plaatselijke dominee. Trien is monter en vrolijk, en raakt bevangen door het socialisme, mede vanwege haar socialistische verloofde Bart. Eenmaal getrouwd worden Trien en Bart lid van de Revolutionair Socialistische Partij (RSP), een door Henk Sneevliet opgerichte afsplitsing van de Communistische Partij Nederland (CPN). Door de internationale strijd tussen deze groepen kunnen de socialisten en de communisten elkaar niet luchten of zien.
>De indringende documentaire ‘Verdwenen stad’, over hoe de Amsterdamse Gemeentetram nauw samenwerkte met de nazi-bezetter, is tot en met 10 mei gratis te streamen op Eye Film Player.
> 1 min
Op 10 februari werden in het Regionaal Archief te Alkmaar de resultaten gepresenteerd van twee rapporten over de rol van acht Noord-Hollandse gemeentes tijdens en na de Tweede Wereldoorlog bij de onteigening van de Joods onroerend goed en de afhandeling van deze kwestie na afloop van de oorlog. Het betreft de gemeentes Alkmaar, Bergen, Castricum, Dijk en Waard, Heiloo, Hollands Kroon, Schagen en Texel. Ook de gemeente Den Helder liet een onderzoek naar de kwestie uitvoeren en bracht vandaag het rapport naar buiten.
> 5 min
Tot aan de Tweede Wereldoorlog, toen driekwart van de Joodse bevolking door de nazi’s werd uitgemoord, kende Amsterdam een levendige straathandel in zuur, zoals augurken en uitjes. Die merendeels Joodse straathandel, met zijn ‘augurkiesmannen’, is niet meer. Van de destijds tientallen Amsterdamse zuurinleggerijen is er nog maar één over.
>Sinds 2007 groef een archeologisch onderzoeksteam op de plek waar Sobibor stond. In dit vernietigingskamp in bezet Polen vermoordden de nazi’s ongeveer 180.000 Joden. Een aantal voorwerpen dat het team in de grond vond, komt naar het Nationaal Holocaustmuseum dat begin 2024 opent in Amsterdam.
> 1 min
Voor veel Joodse Amsterdammers was Kamp Westerbork op de Drentse hei hun laatste verblijfplaats in Nederland. Het doorgangskamp was door de nazi’s ingericht als een stad, waar het normale leven zoveel mogelijk door kon gaan. De gevangenen hoopten er zo lang mogelijk te blijven, want wie op het wekelijkse transport naar het oosten werd gezet, wachtte een inktzwarte toekomst.
>In 2024 is in het Joods Cultureel Kwartier in Amsterdam een grote tentoonstelling te zien over door de nazi’s geroofd cultuurgoed van Joodse eigenaren. De tentoonstelling wordt gemaakt in samenwerking met het Rijksmuseum en is te zien op twee locaties: het Joods Museum en het nieuwe Nationaal Holocaustmuseum.
> 3 min
Het Verzetsmuseum Amsterdam presenteert de nieuwe Podwalk Plantagebuurt 1940-1945. Deze gratis audiowandeling is ingesproken door oud-burgemeester Job Cohen.
> 1 min
Vanaf de jaren ’30 van de vorige eeuw tot nu, heeft het Joods Museum veel werk van professionele fotografen gekocht en gekregen. De nog steeds groeiende verzameling vertelt een bijzonder verhaal van bijna een eeuw over de Joodse gemeenschap, cultuur en geschiedenis in Nederland. Wanneer de tentoonstelling opent op 25 april, zijn er veel verschillende foto’s te bewonderen van minstens 40 fotografen!
> 1 min
Je hoeft alleen maar te kijken naar een verkiezingsstrijd in Amerika of corrupte leiders in China en je begrijpt dat er middelen worden ingezet om de massa in het gareel te houden. Zelfs in ons kleine kikkerlandje is er ‘false news’ in omloop. Maar nog veel misleidender dan nepnieuws is propaganda. In de Tweede Wereldoorlog verspreidde de bezetter op grote schaal propaganda affiches door heel Nederland, om het volk te beïnvloeden. Één ding is zeker: neem niet alles aan wat je leest.
>Bij twee razzia’s, op 22 en 23 februari 1941, worden 400 willekeurige Joodse jongemannen in de toenmalige Amsterdamse Jodenbuurt opgepakt. Het vormt de directe aanleiding tot de Februaristaking, die een paar dagen later uitbreekt.
>Minister Ingrid van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft 2,5 miljoen euro beschikbaar gesteld voor het herstel en de restauratie van Joodse begraafplaatsen. Het gaat om de grootste herstel- en restauratieoperatie van Joods erfgoed ooit. Nooit eerder werden zoveel historische Joodse objecten in het kader van één besluit gerestaureerd.
> 2 min
Op zondag 19 september ontving Jacques Grishaver, voorzitter van het Nederlands Auschwitz Comité, koning Willem-Alexander voor de onthulling van het Nationaal Holocaust Namenmonument. Met het Holocaust Namenmonument krijgt Nederland ruim 75 jaar na de Tweede Wereldoorlog eindelijk een monument met de namen van de 102.000 Nederlandse Holocaustslachtoffers die geen graf hebben. Het door de Pools-Amerikaanse architect Daniël Libeskind ontworpen monument staat aan de Weesperstraat in Amsterdam.
> 1 min
Aan sommige familienamen kun je aflezen waar de voorvaderen hun brood mee verdienden: Groenteman, Turfkruier of Goudsmit. Tenzij je voorvaderen een olijke bui hadden toen ze hun achternaam opgaven bij de burgerlijke stand, want dan zit het nageslacht opgescheept met koddige namen als Zondergeld of Seldenthuis.
>In het kader van 75 jaar bevrijding geeft Oneindig Noord-Holland dit voorjaar een overzicht van de meest spraakmakende oorlogsobjecten uit Noord-Hollandse collecties. De voorwerpen hebben elke maand een ander thema. Van de knikkers van Anne Frank tot een laatste groet uit de trein, deze maand staat de jodenvervolging centraal.
>Met het project Levenslicht staat Zaanstad drie dagen stil bij de slachtoffers van de Holocaust, de massamoord op de Joodse bevolking tussen 1940 en 1945. Dit tijdelijke lichtmonument heeft tot doel om het bewustzijn te vergroten dat in heel Nederland Joden, Roma en Sinti woonden die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn vervolgd, gedeporteerd en vermoord.
> 1 min