2 min

Joden worden begraven, niet gecremeerd. Volgens joodse voorschriften moet een dode in de aarde rust hebben tot de wederopstanding. In Kamp Westerbork zijn echter tussen 1943 en 1945 meer dan 500 joden gecremeerd, gedwongen. Van de slachtoffers uit Amsterdam en omstreken kwamen urnen met hun as hierheen.

De rustplaats in Diemen was in 1914 in gebruik genomen door de Hoogduits-Joodse gemeente van Amsterdam. Hierheen zijn 28.000 graven overgebracht van de begraafplaats Zeeburg, waar ruimte moest komen voor een stadsuitbreiding. ‘Moge deze rustplaats verder ongestoord blijven’, staat bij deze graven in Diemen te lezen. In hetzelfde deel van de begraafplaats ligt het urnenveld.

Beheerderswoning Joodse Begraafplaats. Foto: Historische Kring Diemen.

Razzia’s

Op de begraafplaats liggen ook stoffelijke resten van joden die in mei 1940 zichzelf van het leven beroofden. Zij maakten zich geen illusies over hun toekomst. Joden moesten zich laten registreren en in speciale wijken wonen. In Diemen opgepakte joden gingen in bussen naar Amsterdam. Dat was meestal een tussenstop op weg naar een vernietigingskamp.

Wie het gevaar zag aankomen, probeerde onder te duiken. Bij gezinnen, op boerderijen. Een enkeling vond zelfs een schuilplaats bij Fort Diemerdam. Gevaar lag altijd op de loer, iemand kon je verraden (tegen een beloning). Of je werd gepakt bij een razzia. De Duitse bezetters konden echter de bewaarder van deze begraafplaats moeilijk missen, hij heeft de oorlog overleefd. Als enige van zijn hele familie.

Joodse begraafplaats te Diemen, Veld C . Beeld: Wikimedia Commons

Diemen in de Tweede Wereldoorlog

Op de eerste dag dat de Duitse troepen in mei 1940 ons land binnentrokken, viel in Diemen al meteen een vliegtuigbom. Het zou niet de laatste zijn. De oorlogsjaren hebben zichtbare sporen nagelaten in Diemen. Er staan enkele monumenten in Diemen en op de joodse begraafplaats ligt een bijzonder urnenveld. Maar de meeste plekken die in de jaren 1940-1945 een belangrijke rol hebben gespeeld, passeer je zonder te weten wat zich daar heeft afgespeeld.

De inwoners van Diemen hebben dagelijks de gevolgen ervaren van de Duitse bezetting. Verzetslieden pleegden hier aanslagen op treintransporten. Aan de Ouderkerkerlaan rolde in het grootste geheim verzetsblad Vrij Nederland van de pers. Joodse buren bleken plots vertrokken. Een hele woonbuurt moest tegen de vlakte om Duitse soldaten bij een bunkermuur op de Hartveldsebrug een ruimer schootsveld te geven. In een koude wintermaand hobbelden ernstig ondervoede kinderen ’s nachts in onverwarmde vrachtwagens naar pleeggezinnen in Friesland. Daar was meer eten dan de gaarkeuken aan de Muiderstraatweg bood.

Publicatiedatum: 26/11/2014