32 Joodse onderduikers in pension ‘De Hoeve’

Op 4 mei 2023 werden de eerste struikelstenen in Laren onthuld. Op de parkeerplaats van museum Singer Laren staat een plaquette omgeven door 29 stolpersteine. Op deze plek stond vroeger pension ´De Hoeve´ van de joodse Isaac 'Ies' Bleekrode en zijn niet-joodse vrouw Els Garms. Tijdens de Tweede Wereldoorlog boden zij hier onderdak aan 32 joodse onderduikers, tot ze werden verraden…

6 min

Isaac ‘Ies’ Bleekrode was getrouwd met Els Garms. Hij was joods, maar zij niet. Ies werd half jood verklaard en hoefde geen ster te dragen. Ze woonden aan het begin van de oorlog samen met acht familieleden van Bleekrode in Villa Senang aan de Nieuwe Bussummerweg 151 in Huizen. Hiervoor had het stel al in Blaricum, Haarlem en Wijk van Zee gewoond.

Naast de familie Bleekrode zaten er in Huizen ook elf familieleden van verzetsstrijder Jan van Reijendam ondergedoken. Begin 1943 werd Villa Senang met 23 onderduikers te vol. Samen met verzetsstrijders van Reijendam en Jan Kappelhof zochten ze naar een nieuw onderkomen. De keuze viel op Pension ‘De Hoeve’ aan de Hein Keverweg in Laren, die op dat moment leeg stond. Voorheen was dit een vakantiehuis of retraiteoord van de Nederlands Hervormde Kerk. Ze besloten het pand te huren.

Prentbriefkaart met ‘Het Vacantiehuis “DE HOEVE” voor jonge vrouwen en meisjes, te Laren (’t Gooi), Noord-Hollands Archief / Collectie van prentbriefkaarten van de Provinciale Atlas Noord-Holland, Inventarisnummer 29255.

Van Huizen naar Laren

In maart 1943 bracht de verhuiswagen van verhuisbedrijf Banis de spullen naar Laren. Tijdens een nacht in juni liepen Ies en Els samen met de onderduikers ‘gewoon’ over de heide van Huizen naar ´De Hoeve´ in Laren. Onder de onderduikers bevonden zich Max Mot (neefje van Amsterdamse SDAP-wethouder Monne de Miranda) en de 13-jarige Leonard Vis.

In ‘De Hoeve’ kwamen er nieuwe joodse mensen uit Laren bij, in totaal waren er 32 onderduikers. Om voor al deze mensen voedsel te regelen was er een heel netwerk nodig. Ies en zijn vrouw kregen hierbij hulp van lokale verzetsmensen. Bleekrode zorgde niet alleen voor de onderduikers, maar regelde ook persoonsbewijzen en voedselbonnen voor anderen.

“De Hoeve”, Hein Keverweg 1, Laren. Vervaardiger en datum onbekend. Noord-Hollands Archief / ¢ollectie van prentbriefkaarten van de Provinciale Atlas Noord-Holland, Inventarisnummer 29520.

“De Hoeve” Hal, Hein Keverweg 1, Laren. Vervaardiger en datum onbekend. Noord-Hollands Archief / ¢ollectie van prentbriefkaarten van de Provinciale Atlas Noord-Holland, Inventarisnummer Inventarisnummer 29264.

De arrestatie

In september 1943 werd in Haarlem de 30-jarige Lyda Reijer gearresteerd, omdat ze onderduikers hielp. Zij kende Ies nog uit de periode dat hij in Haarlem woonde, tijdens haar arrestatie werd zijn naam en adres gevonden. Met als gevolg dat twee beruchte jodenjagers van de Haarlemse Inlichtingendienst, Willem Meindert Willemsen en Piet Faber, op 30 september ‘De Hoeve’ binnenvielen. Vijftien minuten voor de inval gaf de Larense politie een telefonische waarschuwing. Desondanks besloten de onderduikers (op twee na) om hun schuilplaats niet te verlaten.

Leonard Vis: ‘We werden telefonisch gewaarschuwd door de Larense politie. Waar we heen moesten zeiden ze niet. Je wist niet waar je was, ik was van Huizen naar Laren verhuisd en net 13 jaar…wie kende je in die buurt en die mensen uit Amsterdam helemaal? Waar moest je heen?’

30 onderduikers werden gearresteerd en Faber liet de politie een verhuiswagen bestellen van Banis Transport. Hiermee werden ze eerst naar de strafgevangenis in Haarlem en vervolgens naar de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam gebracht. Tijdens de arrestatie vroeg Ies aan de Larense agenten om hun dienstwapen, zodat hij daarmee de Jodenjagers kon doodschieten. Maar de agenten weigerden.

Twee onderduikers waren op het moment van de inval niet aanwezig. Eduard Mathijse had een niet-joodse verloofde in Amsterdam en besloot daar onder te duiken. Schilder Baruch Lopes de Leão Laguna werd later alsnog opgepakt en omgebracht in Auschwitz.

Foto: Judith van Amelsvoort, 2025.

Over Leonard Vis (1930-2023)

Samen met de andere onderduikers werd Leonard Vis via Haarlem naar Amsterdam gebracht. Op 10 oktober 1943 ontsnapte hij uit de trein die hem naar Westerbork zou brengen. Leonard wachtte tot de trein reed, deed de deur open en sprong eruit. Leonard: ‘Toen heb ik gelijk mijn Jodenster van mijn jas afgesneden. Ik had kennissen in Amsterdam waar ik naartoe kon’. Hij zou tot aan de bevrijding bij de familie Gooijer-Kos in Huizen verblijven. Leonard emigreerde later naar Canada.

Tijdens zijn leven gaf hij les op scholen over de Holocaust en de gevaren van antisemitisme in de samenleving. Tijdens de Dodenherdenking van 4 mei 2023 onthulde Leonard (toen 92 jaar oud) als enige overlevende de plaquette en de 29 gedenkstenen in Laren. Lees hier meer over Leonard Vis.

Ruth Guth (1927-2021) werd gedeporteerd naar doorgangskamp Theresienstadt, waar zij wist te overleven. De 29 andere onderduikers zijn allemaal vermoord in Auschwitz. Van de 32 joodse mensen in ‘De Hoeve’ in Laren hebben er dus maar drie de oorlog overleefd.

Lees meer over de levens van de onderduikers van ‘De Hoeve’ op de website Herinneringsbomen Laren en in het boek Ies Bleekrode en zijn 32 joodse onderduikers, geschreven door Aaldrik Hermans (Laren, 2023).

Foto’s: Judith van Amelsvoort, 2025.

Noem mijn naam, zodat ik niet vergeten wordt

In het boek staat: “We geven ze één voor één een gezicht met in gedachten het Joodse gezegde: Noem mijn naam, zodat ik niet vergeten wordt…” De 32 namen van de onderduikers zijn hieronder vermeld, met geboorte- en sterfjaar en bereikte leeftijd. (bron: Historische Kring Laren)

Leonard Vis (1930-2023)
Max Mot (1920-1944, 23 jaar)
Esther Knoop (1882-1943, 60 jaar)
Rachel Vles-Knoop (1885-1943, 58 jaar), zuster van Esther⁽³⁾
Rachel Vogel-Bleekrode (1887-1943, 56 jaar), zuster van Ies Bleekrode
Abraham Vogel (1877-1943, 66 jaar), man van Rachel⁽⁵⁾
Sam Bleekrode (1893-1944, 50 jaar), broer van Ies
Fré (Vrouwtje) Bleekrode-Presser (1892-1944, 51 jaar), vrouw van Sam⁽⁷⁾
Eva Gobits-Bleekrode (1906-1943, 37 jaar), zuster van Ies
Robert Sem Gobits (1931-1943, 12 jaar), zoon van Eva⁽⁹⁾
Regina Bleekrode (1898-1943, 45 jaar), zuster van Ies
Paul Bleekrode (1923-1944, 20 jaar), zoon van Regina⁽¹¹⁾
Flora Mathijse-Leefman (1880-1943, 63 jaar)
Eduard Mathijse (1904-1966), zoon van Flora⁽¹³⁾
Netty Mathijse (1925-1943, 18 jaar), dochter van Flora⁽¹³⁾
Jacob (Jaap) Eliazer Boas (1901-1944, 43 jaar)
Esther (Hetty) Boas-van Kollem (1901-1943, 42 jaar), vrouw van Jacob⁽¹⁶⁾
Selma Marie Boas (1924-1943, 19 jaar), dochter van Jacob⁽¹⁶⁾ en Esther⁽¹⁷⁾
Mary Boas (1929-1943, 14 jaar), zus van Selma Marie⁽¹⁸⁾
Maurits van Kollem (1919-1944, 29 jaar), neef van Flora⁽¹³⁾
Selma Jeanette van Kollem-van der Sluis (1917-1943, 26 jaar), vrouw van Maurits⁽²⁰⁾, nicht van Flora⁽¹³⁾
Clara van Kollem (1906-1943, 36 jaar), zus van Maurits⁽²⁰⁾ en nicht van Flora⁽¹³⁾
Benjamin van der Sluis (1886-1943, 57 jaar), vader van Selma⁽²¹⁾
Meijer Jacob Polak (1898-1944, 45 jaar)
Reina Sophia Polak-Samuels (1898-1943, 45 jaar), vrouw van Meijer Jacob⁽²⁴⁾
Maurits Duveen (1897-1943, 46 jaar)
Julia Duveen-Cheim (1901-1943, 41 jaar), vrouw van Maurits⁽²⁶⁾
Baruch Lopes de Leão Laguna (1864-1943, 79 jaar)
Sam Ikkersheim (1895-1944, 48 jaar)
Sara (Celine) Ikkersheim-Sarphatie (1898-1943, 45 jaar), vrouw van Sam⁽²⁹⁾
Wim Ikkersheim (1927-1944, 16 jaar), zoon van Sam⁽²⁹⁾ en Sara⁽³⁰⁾
Ruth Guth (1927-2021) (zat in Theresienstadt)

Foto’s: Judith van Amelsvoort, 2025.

Tentoonstelling over de Tweede Wereldoorlog

De Historische Kring Laren heeft in samenwerking met Robin Gouwswaard, voorzitter van de Stichting Hilversum in de Oorlog, een tentoonstelling over de Tweede Wereldoorlog samengesteld met voorwerpen en documenten uit Laren en Hilversum. Het Verzetsmuseum Amsterdam heeft uit zijn archief desgevraagd documenten gestuurd en er is een gedeelte uit het archief van Cok de Graaff te zien.

De tentoonstelling is tot en met 31 mei 2025 te bezoeken in de Lindenhoeve, Burgemeester van Nispen van Sevenaerstraat 29, Laren (Geopend op zaterdagmiddagen van 14.00 tot 16.00 uur). Kijk hier voor meer informatie.

Auteur: Judith van Amelsvoort

Bronnen: