Motorenmiddag in het Zee- en Havenmuseum
Vanaf 13.00 uur worden de oude scheeps- en gemaalmotoren in de motorenhal één voor één opgestart door de machinisten. Ook staan er veel kleine miniatuurmodellen. Pareltjes van techniek.
>Vanaf 13.00 uur worden de oude scheeps- en gemaalmotoren in de motorenhal één voor één opgestart door de machinisten. Ook staan er veel kleine miniatuurmodellen. Pareltjes van techniek.
>Een jongetje met een baard van watten en een kartonnen kroon overhandigt een geschenk. Tegenover de Wijzen uit het Oosten staat een groepje herders, verkleed met doeken en baarden aan touwtjes. Aan de zijkant van het podium, tussen de coulissen, kijken kleine kinderen toe. Ondertussen wiegt een meisje het kindeke Jezus, een pop met een flinke bos haar. Het lijkt een kerstvoorstelling van een kerk of school, maar de beschrijving in de collectie van fotopersbureau De Boer luidt: ‘Kerstfeest woonwagenbewoners, IJmuiden, 20 december 1967’. Waar kijken we precies naar? Wie zijn deze kinderen en wie organiseerde deze avond?
>Het haringseizoen is geopend! Vanaf juni, als de eerste vaatjes nieuwe haring binnenkomen, beginnen de liefhebbers al te watertanden. Wat was het innovatieve idee dat ervoor zorgde dat de Nederlandse haringhandel eeuwen geleden flink wat poen in het laatje bracht?
>Quarantaineregels golden vroeger regelmatig. Grenzen gingen dicht, kapiteins mochten pas na toestemming van de gezondheidsautoriteiten schepen aanmeren. Wie zich niet aan de regels hield, riskeerde ten tijde van de Bataafse Republiek in ons land zelfs de doodstraf.
>Deze zomer neemt Jan Feith je mee op reis door onze provincie. Zijn historische teksten uit het album ‘Zwerftochten door ons land: Noord-Holland’ (1933) geven een beeld van zonnige duinen, drukke pleinen en pittoreske polders. Deze week: ‘IJmuiden, de haven van Groot-Amsterdam’.
>Een kruiwagen uit het Rijksmuseum in IJmuiden? Inderdaad. Te zien in het Zee- en Havenmuseum, gevestigd in de oude ‘Visscherijschool’. Zo’n honderd vrijwilligers zijn hier actief.
>Het is midden in de nacht van 11 op 12 mei 1940 als majoor Roest van Limburg, controleur-generaal van De Nederlandsche Bank wakker wordt gebeld. Generaal Best van de Vesting Holland vraagt hem of De Nederlandsche Bank een gepantserde geldauto heeft die ook geschikt is voor het vervoer van enige volwassenen en twee kinderen. Op dat moment weet hij nog niet zeker welke kostbare lading er vervoerd moet worden, maar de majoor heeft wel het donkerbruine vermoeden dat het om Prins Bernhard, Prinses Juliana en hun dochtertjes Beatrix en Irene zal gaan.
>Onder het zand en de planten in Kennemerland liggen bunkers, muren en vestingwerken verscholen. Ze maken deel uit van een hele rits kustverdedigingswerken die de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben gebouwd. Veel restanten zijn afgebroken en daarmee uitgewist. Ook namen die herinnerden aan de oorlog werden na de oorlog veranderd. Het Moffenpad bij Castricum werd bijvoorbeeld omgedoopt tot de Stille Strandweg. Toch zijn er nog genoeg sporen van de oorlog te vinden.
>“Op de sluizen van IJmuiden, heb ik jou vaarwel gekust. Op dat plekje bij de haven stelde jij me weer gerust. ‘k Kon mijn tranen niet bedwingen, afscheid nemen deed ons zeer. Op de sluizen van IJmuiden, daar zien wij elkander weer”, zong Max van Praag in 1949. Het gebied van IJmuiden werd al in de vroege IJzertijd, circa 800 v. Chr. bewoond, maar werd pas het IJmuiden van nu na de aanleg van het Noordzeekanaal. De stad groeide in de negentiende eeuw uit tot een van de grootste zeehavens van Nederland met een indrukwekkend sluizencomplex, brede stranden en twee markante vuurtorens. Herken jij alle kenmerken van IJmuiden in het onderstaande portret van de havenstad?
>De Koninklijke Nederlandse Hoogovens, Staalfabrieken NV (KNHS), Corus en Tata Steel. Verschillende namen voor dezelfde staalfabriek met een indrukwekkend verleden.
>Al bijna 150 jaar geleden werd ‘Holland op z’n Smalst’ doorgraven voor de aanleg van het Noordzeekanaal. Vijf historische feiten over deze roemruchte waterverbinding tussen Amsterdam en de Noordzee.
>Volkert Schaap, werkzaam bij Rijkswaterstaat, zet er flink de pas in. Hij verzorgt een rondleiding over het sluizencomplex van IJmuiden. Hij wil ons zowel de oudste sluizen als het spui- en maalcomplex laten zien. En die liggen een flink eind uit elkaar.
>IJmuiden ontstond tegelijkertijd met het Noordzeekanaal, groeide in de negentiende eeuw uit tot de belangrijkste aanvoerhaven van vis en is vandaag de dag de derde haven van Nederland.
>Al sinds het begin van de negentiende eeuw vormen watertorens een belangrijk onderdeel van het vlakke Nederlandse landschap. De meest markante watertorens zijn de drinkwatertorens, die vanaf 1856 werden gebouwd. Vanwege de forse afmetingen vallen deze het meest op en werden ze door de waterleidingbedrijven als een visitekaartje beschouwd. Zodanig dat er veel aandacht werd besteed aan het uiterlijk van de torens. Hieronder vind je de zeven meest bijzondere torens van Noord-Holland.
>Staalfabrikant Tata Steel (Hoogovens) is niet zo maar te bezoeken. Te heet, te gevaarlijk. Maar wie iets over het maken van staal wil weten, kan zijn hart ophalen in het Hoogovensmuseum in IJmuiden.
>De loods gaat op zee aan boord. Bij stormachtig weer wordt hij met een helikopter aan boord gebracht, maar meestal brengt de ‘loodstender’ (loodsboot) hem. Via de 2 ½ mijl lange pier begeleidt hij het schip naar de sluis. Vervolgens gaat de tocht door het Noordzeekanaal naar de havens van IJmuiden, Beverwijk, Zaandam of Amsterdam. 80% van de schepen zijn tankers, die vaak benzine vervoeren, die vervolgens door Amsterdamse havenbedrijven aan de wensen van de klant wordt aangepast.
>Achter de naam Tata Steel zit het voormalige staalconcern Hoogovens, dat al bijna een eeuw in IJmuiden is gevestigd. In de loop der jaren drukte het bedrijf zijn stempel op de omgeving, maar gaf het ook wat terug aan de omwonenden: werkgelegenheid, scholing en een wereldberoemd schaaktoernooi.
>Toen het Noordzeekanaal werd gegraven werden er meteen plannen gemaakt voor een sluis bij het toen nog niet bestaande IJmuiden. Door de groei van de schepen bleek de sluis al snel te klein en een nieuwe grotere sluis volgde. Dit herhaalde zich tot op de dag van vandaag enkele keren waardoor er een waar sluizencomplex is ontstaan. Hieronder zijn de sluizen beschreven, van klein naar steeds groter.
>Na de opening van het Noordzeekanaal ontstond aan de kust al snel een havenplaats. Het was een initiatief van vissers die het kanaal gebruikten om aan te meren, dat leidde tot de aanleg van een haven. De oprichting van de Rijksvisafslag maakte van IJmuiden een vissersplaats van nationaal belang.
>‘Kan het niet zo, heren?’ opperde koning Willem I in 1816 tijdens een kabinetszitting over de aanleg van een nieuwe vaarweg van het IJ in Amsterdam naar de Noordzee. Met een potlood trok de koning een streep door het gebied ten westen van het IJ tot aan de zee. ‘Onbegonnen werk en veel te duur’, stelden zijn ministers.
>