3 min

Simon Vissering (1818-1888)

De in Amsterdam geboren jurist, journalist, econoom en politicus Simon Vissering heeft de naam ‘IJmuiden’ bedacht, maar niet bewust als de naam van de havenstad. In 1848, toen het Noordzeekanaal nog maar een idee was, publiceerde Vissering een artikel over een bootreis over het nog denkbeeldige kanaal naar ‘IJ-muiden’, de mond van het IJ. Toen dit ‘denkbeeldige’ kanaal werkelijkheid werd in 1876, werd de nieuwe stad die toen ontstond ‘IJmuiden’ genoemd als eerbetoon aan de latere hoogleraar staatshuishoudkunde in Leiden en liberaal minister van Financiën in het kabinet Van Lynden van Sandenburg. Op de tekening is Vissering vooraan in de boot weergegeven.

Pentekening van IJmuiden. Beeld: Liza Koppenrade

Hoge en lage vuurtoren

Als je de haven van IJmuiden vanuit de Noordzee wilt binnenvaren, wordt je begeleid door het hoge en het lage licht of de binnen- en buitentoren. Deze twee markante, cilindervormige vuurtorens sieren de havenstad sinds 1878 en vormen een lichtlijn die de IJgeul en de ingang van de haven markeert. De rode reuzen gaan al meer dan honderd jaar door het leven als de Hoge en Lage vuurtoren, maar zijn dit niet altijd geweest.

De vuurtorens waren aanvankelijk even hoog, bijna 42 meter. Toen IJmuiden in 1909 dringend toe was aan een bredere en diepere vaargeul, moest de lichtlijn worden aangepast. De bovenste drie etages van de buitenste vuurtoren moesten eraf en werden naar Vlieland verscheept. Het achtergebleven onderstel van de nu lage vuurtoren kreeg een nieuw lichthuis en sinds die tijd spreken IJmuidenaren van het hoge licht of de binnentoren en van het lage licht of de buitentoren. Beide vuurtorens zijn sinds 1981een rijksmonument.

Tata Steel

Toen Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog niet langer afhankelijk wilde zijn van import, besloten ingenieurs Henri Wenckebach en Jan Ankersmit een eigen staalfabriek op te zetten. Op 20 september 1918 werden de Koninklijke Nederlandse Hoogovens en Staalfabrieken, ook wel de Hoogovens of KNHS genoemd, officieel opgericht. twee jaar later werd er begonnen met de bouw van twee hoogovens en een kooksbatterij in duingebied ‘De Breesaap’ bij IJmuiden. Dit groeide uit tot het enorme bedrijventerrein dat Tata Steel IJmuiden nu is; het allergrootste aaneengesloten bedrijventerrein in Nederland. De indrukwekkende hoogovens zijn beeldbepalend voor de omgeving en voor de lokale werkgelegenheid van groot belang.

Jan Bonekamp (1914-1944)

De hoogovens zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog het toneel geweest van verzetsacties. Zo was de oorlog voor Nederland nog maar net begonnen toen de koelinstallaties van de Hoogovens werden opgeblazen door de Nederlandse Marine. De Duitse bezetters waren zeer geïnteresseerd in de staalfabriek aan het Noordzeekanaal en dat hadden de Nederlanders maar al te goed door.

Jan Bonekamp, rechts op de tekening, was werkzaam als chauffeur bij het industrieterrein in IJmuiden toen de oorlog uitbrak. Hij speelde een grote rol bij het verspreiden van illegale kranten en stakingsoproepen. In 1943 riep de verzetstrijder zijn collega’s bij de Hoogovens op om te staken. Na de staking werd Bonekamp opgepakt en verhoord. Omdat de Duitse bezetter dacht de verkeerde Bonekamp in bewaring te hebben, werd hij vrijgelaten. Toch overleefde hij de oorlog niet en werd in juni 1944 neergeschoten in de Westzijde te Zaandam. Jan Bonekamp ligt begraven op de Westerbegraafplaats in IJmuiden en wordt daar jaarlijks op 4 mei herdacht.

Watertoren

De opvallende watertoren aan de Evertsenstraat is al meer dan een eeuw een herkenningspunt en baken voor de inwoners van IJmuiden, mede door de opmerkelijke klok die in 1927 voor 2300 gulden werd aangekocht. Het bijzondere gebouw zorgt al lang niet meer voor de drinkwatervoorziening.

Het pand stond al een tijdje in het rijksmonumentenregister toen in 2004 bleek dat het veel onderhevig aan vandalisme was en een achterstallig onderhoud kende. In 2009 werd de watertoren gerenoveerd en herbestemd als kantoorgebouw. Tegenwoordig zitten er elf appartementen in het gebouw.

Auteur: Liza Koppenrade

Publicatiedatum: 28/11/2016