Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

De wonderlijke watertorens van Noord-Holland

Al sinds het begin van de negentiende eeuw vormen watertorens een belangrijk onderdeel van het vlakke Nederlandse landschap. De meest markante watertorens zijn de drinkwatertorens, die vanaf 1856 werden gebouwd. Vanwege de forse afmetingen vallen deze het meest op en werden ze door de waterleidingbedrijven als een visitekaartje beschouwd. Zodanig dat er veel aandacht werd besteed aan het uiterlijk van de torens. Hieronder vind je de zeven meest bijzondere torens van Noord-Holland.

Art Deco in Aalsmeer

Aan de rand van de Westeinderplassen staat een monumentaal bouwwerk van wel vijftig meter hoog. Het is een van de mooiste watertorens van heel Nederland en ontworpen door de architect Hendrik Sangster, die ook twintig andere torens ontwierp. Het opvallendste gebouw in de gemeente Aalsmeer werd tussen 1926 en 1928 gebouwd in opdracht van het Provinciaal Waterleidingbedrijf van Noord-Holland. Het Art Deco gebouw bestaat uit een aparte constructie van betonnen kolommen, opgevuld met paarsrode bakstenen en wordt bekroond met een turkoois mutsvormig dak. De watertoren is elk laatste weekend van de maand ’s middags geopend. Bovenop de toren heb je een fraai uitzicht over de omgeving en kun je tot IJmuiden zien. De watertoren is sinds 1988 een rijksmonument.

Watertoren Aalsmeer. Bron: Wikimedia Commons

Assendelftse Peperbus

De Oudste bewaard gebleven watertoren van Noord-Holland staat in Assendelft en is gebouwd in 1885. Het door architect D. de Leeuw jr. ontworpen gebouw, kent een inmiddels zeldzame baksteenconstructie in een traditionele cilindervorm. De vorm van de oorspronkelijke toren had tevens een bescheiden torenspits en kreeg de bijnaam ‘de Peperbus’, vanwege zijn uiterlijk. In 1922 werd er een nieuw reservoir bovenop de watertoren geplaatst, waardoor de toren nu een hoogte bereikt van ruim drieënveertig meter. Toen de watertoren na de bouw werd gebruikt, was de bevolking van de gemeente Assendelft echter nog niet aangesloten. De boeren uit de omgeving vonden namelijk dat er genoeg schoon water was. De voormalige ‘Peperbus’ kent sinds 1986 monumentale bescherming.

Watertoren Assendelft. Bron: Wikimedia Commons

‘Kasteeltoren’ in Overveen

Aan de zeeweg in Overveen staat een mooie watertoren met kasteelachtig uiterlijk uit 1897-1898. De in neorenaissancestijl gebouwde toren is een ontwerp van architectingenieur J. Schotel en tevens één van de best bewaard gebleven watertorens uit diens oeuvre. De hoogte van de toren is relatief klein, maar 26 meter, omdat het gebouw op een duintop staat. Het metselwerk van het gebouw bestaat voornamelijk uit rode bakstenen en voor de decoratie is er tevens gebruik gemaakt van natuursteen en oranje en gele bakstenen die samen met de kantelen het gebouw het uiterlijk geeft van een verdedigingstoren. Dit rijksmonument is bij uitzondering toegankelijk voor publiek.

Watertoren Overveen. Bron: Wikimedia Commons

Het horlogeknopje van Nederland

De oude watertoren aan de Bussumer Grintweg stamt uit 1897. Het gebouw van ongeveer dertig meter hoog is een ontwerp van Ingenieur en architect Hidde Halbertsma. In de jaren zestig van de twintigste eeuw was de mooie toren vanwege roestvorming en ander verval aan een opknapbeurt toe. Vanaf die tijd verschijnt er een minder fraaie geribbelde aluminium kraag om het reservoir, waarop Kees van Kooten en Wim de Bie de watertoren in één van hun uitzendingen gekscherend het horlogeknopje van Nederland noemden. In 1997 werd de watertoren aan ingenieursbureau NIBE verkocht die het gebouw in 2008 een herbestemming gaf als kantoor. De aluminium kap rond het reservoir maakte plaats voor glazen wanden, het gebouw werd CO2-neutraal en op de bovenste etage kwam een panoramaruimte. De watertoren werd in 2010 opgeleverd als het meest duurzame kantoorgebouw van het land, twintig jaar nadat het zijn activiteiten als watertoren had beëindigd.

Watertoren Bussum 2006. Watertoren in Bussum, toen het nog een ‘horlogeknopje’ was. Bron: Wikimedia Commons

Op de Trompenberg in Hilversum

Hilversum kent twee watertorens. Het gaat hier om de oude watertoren uit 1893 op de hoek van de Jacobus Pennweg. De toren is gebouwd in opdracht van de Utrechtse Waterleiding Maatschappij en ontworpen door de Compagnie Générale des Conduites d’Eau in Luik. De in paars-rode baksteen opgetrokken cilindervormige watertoren werd op het hoogste punt van de Trompenberg gebouwd, waardoor het een relatief lage toren kon blijven. De toren werd in 1944 tijdens een (mislukt) bombardement op het Duitse Hoofdkwartier in het Hilversumse Dudok-raadhuis, flink beschadigd. Het bijzondere gebouw bleeft wel bestaan en werd in 2000 weer in originele staat hersteld. Twee jaar later werd het aangewezen als rijksmonument.

Oude watertoren op de Trompenberg, Hilversum. Bron: Wikimedia Commons

Wonen in een watertoren

De watertoren aan de Evertsenstraat in IJmuiden Noord komt uit 1915. Op het ruim veertig meter hoge gebouw is een opmerkelijke klok te zien. Deze werd in 1927 voor 2300 gulden aangekocht. Het gehele gebouw, inclusief filter- en pompgebouw, stond in het rijksmonumentenregister, maar bleek in 2004 veel onderhevig aan vandalisme en kende een achterstallig onderhoud. In 2009 werd daarom een deel van de gebouwen gesloopt en kwam er plaats voor woningen. De watertoren bleef staan en werd herbestemd als kantoorgebouw. Tegenwoordig zitten er elf appartementen in het gebouw die kunnen worden gehuurd of gekocht om in te wonen. In 2015 bestaat de toren honderd jaar.

Watertoren IJmuiden. Bron: Wikimedia Commons

Massief complex met uitzicht op de Domtoren

De watertoren in Laren is tussen 1931 en 1932 gebouwd naar een expressionistisch ontwerp van de architect Wouter Hamdorff. De ruim 35 meter hoge toren heeft een massief uiterlijk en bestaat uit een zeer grote cilinder met één afgeplatte zijde, waar zich een groot raam in bevindt. De ingang aan de noordzijde van de watertoren wordt omgeven door drie platen, gedecoreerd met het jaartal ‘1933’, de afkorting ‘P.W.N.’ (Provinciaal Waterleidingbedrijf Noord-Holland), het wapen van Noord-Holland en een voorstelling van een knielende vrouw die over het water naar de ondergaande zon kijkt. De toren werd aanvankelijk ook als uitkijkpost gebouwd. Vanaf de top kon je aan de ene kant Amsterdam zien en aan de andere kant had je uitzicht op de Utrechtse Domtoren. Het is daarom ook niet verwonderlijk dat het waterleidingcomplex lange tijd regelmatig door toeristen werd bezocht. Het gebouw is sinds 1998 een rijksmonument en herbergt een watertoren met waterreservoir, dienstwoningen, kantoren, een opslagruimte en een garage.

Overzicht Watertoren Laren. Bron: Wikimedia Commons

Geschreven door Liza Koppenrade

Bronnen

Publicatiedatum: 29/07/2015

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.