Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Bergen (NH)

Het Hargergat: van zandmennerij naar natuurgebied Wandeling door het dorp Bergen (NH) Buitenplaats Schuylenburg in Wimmenum Rondje langs villa's in Bergen (NH) Het kleinste raadhuis van Nederland staat in Groet De oude heerlijkheid Wimmenum Oorlog aan de Herenweg: drakentanden en tankversperringen Historische Vereniging Bergen-NH Bijzondere (bij)namen: Alkmaar en omstreken Museum Het Sterkenhuis te Bergen Portret van een stad: Bergen Een modernist in Bergen De zwerfjaren van Lucebert Voormalig vliegveld Bergen De verdwenen Heilig Bloedkapel in Zanegeest Russisch monument in Bergen Ideaal Europa vanuit Europese School Bergen Stolpverhaal uit Bergen Oude begraafplaats Ruïnelaan Van Reenenpark Villapark Meerwijk De overblijfselen van Het Oude Hof te Bergen Villa Kranenburgh te Bergen Buitenplaats Het Oude Hof in Bergen De bronstijd in West-Friesland Hendrik Petrus Berlage (1856-1934) een ontwerp voor de uitbreidingswijk Alkmaar-West. Om de wijk te ontsluiten projecteerde hij e">Bergertunnel was kunstwerk Jaap Min schildert de polder (1950) Speeltuin 'De Bedriegertjes' in Bergen Kunsttentoonstelling in Bergen zorgde voor veel commotie Het optreden van Jacques Brel in Bergen Het landhuis 't Oude Hof te Bergen 's Winters droog of 's winters blank De Ruïnekerk in Bergen Verbrande molens tijdens de invasie van 1799 Skiclub Il Primo: skikunsten in een openluchttheater mirakel van Bergen hangt nauw samen met de Sint-Elizabethsvloed van 18 op 19 november 1">Zeewater verandert in Heilig Bloed Ongelofelijk dat in Bergen zoveel hetzelfde bleef Verhalenpaviljoen Bergen: Villa Russenduin Bergen: Middenstanders en hun klanten tijdens WO II Bergen: Ik wil de wereld mooier maken Henri Le Fauconnier en de Bergense School Bergen: boterham met zand

Russisch monument in Bergen

Het Russisch monument in Bergen werd in 1901 opgericht op de plek van een massagraf van 500 Russische soldaten die waren gesneuveld bij de eerste Slag bij Bergen op 19 september 1799. De Frans-Bataafse troepen boekten bij die slag een overwinning. De Russische soldaten maakten deel uit van het Brits-Russische invasieleger.

> Book 1 min

Ideaal Europa vanuit Europese School Bergen

In één van Haar laatste kersttoespraken als koningin pleitte Beatrix voor Europese samenwerking. Al vroeg droeg zij deze samenwerking een warm hart toe. Niet voor niets opende zij daarom graag de nieuwe huisvesting van de enige Nederlandse Europese School in 1978. Dit prestigieuze complex stond niet in Den Haag, Amsterdam of Rotterdam, maar in het afgelegen dorpje Bergen (NH).

> Book 4 min

Stolpverhaal uit Bergen

Een charmante  stolp uit 1888, met buitenmaten 12,80 bij 13,50 meter aan een van de  middeleeuwse Kennemer dijken. Zoals meer stolpen aan de duinrand bevinden zich de dorsdeuren aan de voorzijde maar de indeling is als in het Noord-Hollandse Normaaltype (de vroegere dors en stal evenwijdig). Een combinatie van wonen en werken als nieuwe bestemming: de secretariaatsstolp van de Boerderijenstichting Noord-Holland. Met op de verdieping het secretariaatsbureau, de bibliotheek en het archief; ook zijn daar nog een slaapkamer en  overloop. De tweede verdieping is bergzolder. De secretaris en zijn familie hebben de stolp in fasen gerestaureerd waarbij de oorspronkelijke indeling goeddeels is gehandhaafd. De voorkamer, met zijn houten schouw en houten delen in appelbloesemkleur, is -met paneelschuifdeuren- uitgebreid naar de vroegere dors (in de duinstreek zeggen ze dors, in West-Friesland dars). De blauwe, houten keuken is in stijl gerenoveerd. Gelijkvloers zijn er nog slaapkamers (één in de vroegere kaaskamer), een werkkamer, hal, badkamer, het vierkant en een aparte ingang voor het secretariaat.

> Book 1 min

Oude begraafplaats Ruïnelaan

Na 1850 werd de noodzaak voor een nieuwe begraafplaats in de gemeente Bergen steeds groter. Er werd gevreesd dat het bestaande kerkhof niet meer genoeg ruimte zou bieden, omdat de bevolking was gegroeid. Er was echter geen grond beschikbaar voor een nieuwe begraafplaats. Hierop deed Jan Jacobus Henricus van Reenen, de heer van Bergen, een aanbod aan de gemeente. Hij wilde een stuk grond afstaan of voorwaarde dat deze geen andere bestemming mocht hebben dan die van een algemene begraafplaats. Hier ontstond de Oude Begraafplaats aan de Ruïnelaan, een bijzonder monument.

> Book 3 min

Van Reenenpark

De hertenkamp vormt het middelpunt van het door de Bergense burgemeester Jacob van Reenen ontwikkelde – en naar hem vernoemde – villapark. Aan de oostkant van de kamp staat sinds 1923 een hardstenen bank met zijn bronzen beeltenis, ontworpen door de Bergense beeldhouwer Tjipke Visser. Het herdenkingsmonument van graniet staat op een kleine verhoging. Langs de gebogen bovenrand van de bank laat zich de inscriptie ‘1885 Aan burgemeester Jacob van Reenen1923’lezen. De plaquette op het midden van de rug toont in profiel de kop van Van Reenen. Hij wordt geflankeerd door twee wapens, links zijn eigen familiewapen en rechts het toenmalige wapen van de gemeente Bergen. Jacob van Reenen kreeg de bank aangeboden bij zijn afscheid als burgemeester op 16 april 1923. Op de achterzijde staat de gulle en dankbare gever vermeld: ‘Bergen’s burgerij’.

> Book 1 min

Villapark Meerwijk

Vanaf de straat is nauwelijks te zien dat dit kleine landhuis met zijn plastisch vormgegeven rieten dak en markante schoorstenen twee aparte woningen bevat. Op het eerste gezicht ziet het er uit als één bouwvolume. De dubbelvilla is in 1918 ontworpen door Margaret Kropholler, de eerste vrouwelijke architect in Nederland. Het zijn twee van de zeventien villa’s die in opdracht van de Amsterdamse tegelhandelaar en projectontwikkelaar Arnold Heijstee op een onbebouwd stuk bosgrond in Bergen verrezen. Vijf jonge architecten deden aan het project mee. Kropholler paste een ongewone plattegrond toe. De huizen zijn ruggelings aan elkaar gekoppeld en vormen daarmee elkaars spiegelbeeld, wat tot gevolg heeft dat de ene façade op het Zuiden is georiënteerd en de andere op het Noorden. Geraffineerd in beide voorgevels zijn de hoge gekoppelde schoorstenen die in één vloeiende lijn de middenportieken op de begane grond benadrukken. Kropholler gebruikte grote raamoppervlakken zonder roedeverdelingen, terwijl horizontale ladderramen als een hoofdkenmerk van de Amsterdamse School gelden. De interieurs waren voorzien van de modernste vindingen. Zo werd er gekookt op gas in plaats van op een kolengestookt fornuis. Andere snufjes waren stortkokers en doorgeefluiken. Terug naar de buitenkant. Uit de naamgeving van de panden vloeiden een paar ornithologische consequenties voort. Kropholler ontwierp kubusvormige uitsparingen in de buitenmuur naast de erkers waarin vogels – van binnen uit – gevoederd konden worden. Voorts liet zij nestelspleten in het muurwerk uitsparen, die tevens de expressiviteit van het metselwerk verhogen. Niets ontsnapte aan Krophollers aandacht. Zelfs het bakstenen bruggetje dat naar de woningen leidt is door haar ontworpen.

> Book 2 min

De overblijfselen van Het Oude Hof te Bergen

Aan de gevels van de huidige buitenplaats laat zich de hoge ouderdom van Het Oude Hof niet direct aflezen. Achter een latere pleisterlaag gaat echter muurwerk schuil dat nog dateert uit het midden van de zeventiende eeuw. Wat we zien is een vrijwel vierkant huis met vooruitspringende middendelen en een ingangsportiek dat geïnspireerd is op de bouwkunst uit de Klassieke Oudheid. De donkergroene luiken geven kleur en ritme aan de witte gevels.

> Book 2 min

Villa Kranenburgh te Bergen

Kranenburgh is een typische notabelenvilla uit de late negentiende eeuw. Het herenhuis, dat iets buiten de dorpskern van Bergen ligt, is in 1882 gebouwd voor Jacob van Reenen en zijn ondernemende echtgenote Marie van Reenen-Völter (stichtster van de badplaats Bergen aan Zee). Jacobs vader, stammend uit een oud-Amsterdams patriciërsgeslacht, had het voor zijn oudste zoon laten bouwen op een deel van zijn uitgestrekte landgoed. De architect, wiens naam niet bekend is, ontwierp een klassiek ogend, rechthoekig bouwvolume van baksteen met gepleisterde pilasters en hoekblokken. Het huis ligt met de achterkant naar de straatzijde gekeerd.

> Book 3 min

Buitenplaats Het Oude Hof in Bergen

De buitenplaats heeft deel uitgemaakt van de Heerlijkheid Bergen die in 1642 door Anthonis Studler van Zurck is gekocht en die in de 19e eeuw in handen kwam van de familie Van Reenen. De Van Reenens hebben grote invloed gehad op de ontwikkeling van Bergen door onder andere de stichting van de badplaats Bergen aan Zee en de ontwikkeling van villawijk ‘Van Reenenpark’. De huidige eigenaar van de buitenplaats is de gemeente Bergen. De zeventiende-eeuwse structuur is nog vrij gaaf en duidelijk te onderscheiden.

> Book 3 min

De bronstijd in West-Friesland

Door de grootschalige ruilverkavelingen van de jaren ’60 en ’70 van de twintigste eeuw behoort de regio West-Friesland tot de archeologisch best onderzochte van Nederland. Toch is het overgrote deel van de archeologische sporen verloren gegaan. Geologen en archeologen gingen vroeger ervan uit dat geheel West-Friesland als een groot kweldergebied uit de Noordzee was ontstaan en dat daar zeker geen prehistorische bewoning viel te verwachten. Groot was de scepsis en het ongeloof toen werd bekendgemaakt dat er grafheuvels uit de bronstijd waren aangetroffen. De Nederlandse archeologie heeft zich gelukkig massaal gestort op het onderzoek dat nodig was om het beeld van het ontstaan van West-Friesland in het goede perspectief te krijgen.

> Book 2 min

Bergertunnel was kunstwerk

In de jaren twintig vervaardigde de invloedrijke architect en stedenbouwkundige Hendrik Petrus Berlage (1856-1934) een ontwerp voor de uitbreidingswijk Alkmaar-West. Om de wijk te ontsluiten projecteerde hij een tunnel onder de spoorwegovergang van de Bergerweg (en zelfs nog een in het verlengde van de Lindenlaan). De bouw van een tunnel strandde op de kosten. In de jaren vijftig kwamen de plannen van Berlage weer boven water.

> Book 4 min

Jaap Min schildert de polder (1950)

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier bezit een interessante bedrijfscollectie hedendaagse kunst. Maar er is ook ouder werk bij. Zoals dit schilderij ‘Groen polderlandschap’ door Jaap Min uit 1950.

> Book 1 min

Speeltuin ‘De Bedriegertjes’ in Bergen

In de zomer van 1933 opende Pieter Marinus van Keulen het Lunapark ‘De Bedriegertjes’ aan de Oude Bergerweg 30 te Bergen. Een paar jaar later betrok hij met zijn vrouw Bregje Hoek en kinderen Wilhelmina en Bernardina de boerderijwoning die aan het speelpark grensde. De oorspronkelijk uit Vianen afkomstige Van Keulen, eigenlijk masseur van beroep, was vermogend, ondernemend en vindingrijk. Vanaf het begin voerde hij een actieve advertentiecampagne om zijn ‘terrein met vermakelijkheden’, het Lunapark, onder de aandacht te brengen.

> Book 2 min

Kunsttentoonstelling in Bergen zorgde voor veel commotie

In de jaren vijftig organiseerde het Kunstenaars Centrum Bergen (KCB) gedurende het zomerseizoen kortlopende ledenexposities in het kunstzaaltje van De Rustende Jager. In augustus 1956 werd er werk geëxposeerd van de werkende leden David Kouwenaar, Lucebert en Jaap Mooij en twee gastkunstenaars, George Ides en Arnold Reemer. De tentoonstelling kreeg een bizar onthaal en werd na twee dagen gesloten.   De expositie in de vroegere stal van ‘De Rustende Jager’ was geen alledaagse tentoonstelling. Boven de ingang prijkte een uitdagende tekst, ‘Soldaten en priesters geen half geld’. In een toelichting op de geëxposeerde schilderijen, tekeningen, montages en collages schreven de kunstenaars dat in de werken een aanklacht verscholen lag tegen ontmenselijking, valse romantiek, schijnreligie en door reclame en televisie verwekte wansmaak. Hier exposeerde midden in de Koude Oorlogsjaren een jonge en strijdbare generatie kunstenaars met experimentele kunstvormen.

> Book 3 min

Het optreden van Jacques Brel in Bergen

De Franstalige Belgische chansonnier Jacques Romain Georges Brel (1929-1978) had de status van een wereldberoemde tekstdichter en zanger toen hij in het voorjaar van 1964 een optreden verzorgde in café-restaurant ‘Het Huis met de Pilaren’ te Bergen. Het concert werd opgenomen om later dat jaar in oktober 1964 door de VPRO-televisie te worden uitgezonden.

> Book 3 min

Het landhuis ’t Oude Hof te Bergen

Wie weleens door de lommerrijke lanen en paden van het Bergerbos wandelt, zal vast eens langs het landhuis ’t Oude Hof komen. Omzoomd door loof liggen drie eilanden omgeven door grachten. Op het middelste eiland, toegankelijk via een gemetselde brug (oorspronkelijk een ophaalbrug), staat een statig wit gestuukt landhuis. De geschiedenis van deze plek gaat terug tot in de middeleeuwen, toen op ’t Oude Hof een versterkt herenhuis stond.

> Book 2 min

’s Winters droog of ’s winters blank

Eeuwenlang was het ’s winters een natte boel in de polders in de buurt van Schoorl, Bergen, Heiloo, Limmen en Heemskerk. De boeren zetten ’s winters vaak de molen van hun polder stil en lieten expres water naar binnen. Ze hadden daar goede redenen voor. Allereerst vormde het uit het water bezonken slib een goede bemesting voor het grasland. Daarnaast was de inundatie een probaat middel om ongedierte te verdelgen.

> Book 4 min

De Ruïnekerk in Bergen

Het is louter geluk dat de Ruïnekerk heden ten dage nog te bewonderen is. Sinds de bouw van de huidige kerk in 1450 heeft het gebouw, dat in de middeleeuwen een bedevaartsplaats was, heel wat te verduren gehad. Zo werd de kerk in 1574 in brand gestoken door de Geuzen om te voorkomen dat de Spanjaarden zich er legerden om het Beleg van Alkmaar te hervatten. De stenen van de omgevallen toren werden in 1594 gebruikt om het koor – het deel waar zich het hoofdaltaar bevindt – dicht te metselen. Er kon weer gekerkt worden in dit kleine stukje van het oorspronkelijke gebouw.

> Book 3 min

Verbrande molens tijdens de invasie van 1799

Op 27 augustus 1799 landde een groot Engels leger op het strand bij Callantsoog. Wat later arriveerde er ook nog een grote Russische strijdmacht. Doel van deze invasie was het herstel van het bewind van de oude bondgenoot prins Willem V.

> Book 4 min

Skiclub Il Primo: skikunsten in een openluchttheater

Skiën op tribunes van een openluchttheater? In Bergen kan het. Aan de rand van het dorp ligt een kunstskibaan, gebouwd op de resten van een openluchttheater. Skiërs, langlaufers en snowboarders kunnen hier naar hartenlust sporten.

> Book 2 min