Oude begraafplaats Ruïnelaan

Na 1850 werd de noodzaak voor een nieuwe begraafplaats in de gemeente Bergen steeds groter. Er werd gevreesd dat het bestaande kerkhof niet meer genoeg ruimte zou bieden, omdat de bevolking was gegroeid. Er was echter geen grond beschikbaar voor een nieuwe begraafplaats. Hierop deed Jan Jacobus Henricus van Reenen, de heer van Bergen, een aanbod aan de gemeente. Hij wilde een stuk grond afstaan of voorwaarde dat deze geen andere bestemming mocht hebben dan die van een algemene begraafplaats. Hier ontstond de Oude Begraafplaats aan de Ruïnelaan, een bijzonder monument.

3 min

De oude begraafplaats, het r.k. gedeelte

Geschiedenis

In 1863 schonk Jan Jacobus Henricus van Reenen, Heer van Bergen, ‘een stuk boschland’ aan de gemeente Bergen om ‘eene algemene burgerlijke begraafplaats’ aan te leggen. In de schenkingsakte is een servituut (erfdienstbaarheid) opgenomen, inhoudende dat de grond geen andere bestemming dan begraafplaats mag hebben. De aanleg van de begraafplaats startte in 1863 en een jaar later vond op 6 juli de eerste begrafenis plaats. Na nog geen negentig jaar werd de begraafplaats gesloten, omdat deze niet genoeg ruimte bood. Op 28 november 1953 was de laatste begrafenis. Op 1 december 1965 is de begraafplaats bij besluit van het gemeentebestuur gesloten verklaard. Vanaf dat moment trad ernstig verval in.

Houten grafzerken

Oude begraafplaats Ruïnelaan

In 1996 heeft de Historische Vereniging Bergen NH deze, toen sterk in verval zijnde, oude begraafplaats geadopteerd. Een enthousiaste groep vrijwilligers is daarna, in nauw overleg met de gemeente Bergen NH, gestart met de renovatie. De overwoekerde graven werden vrijgemaakt, paden, grafstenen en hekwerken hersteld. De renovatie is inmiddels afgerond. Dankzij de inzet van de werkgroep werd de begraafplaats in 2010 een gemeentelijk monument. De oorspronkelijke opzet is wel goed bewaard gebleven. Je kunt er ook nog veel bijzondere grafmonumenten zien, waaronder het graf voor de heer van Bergen en zijn familie en twee houten grafzerken van honderd jaar oud.

De toegangspoort

De toegangspoort, die door de gemeente Bergen in 2001 werd gerestaureerd, behoort met het hek bij het Oude Hof tot de oudste bewaard gebleven hekken in de gemeente. De staanders dragen een gevleugelde zandloper met duivenvleugels, symbool voor de tijd die vervliegt en de vergankelijkheid van de mens. Op de grafzerken zijn nog meer funeraire symbolen te vinden, zowel typisch protestantse als rooms-katholieke.

Gevleugelde zandloper met duivenvleugels bij de toegangspoort

De begraafplaats

De begraafplaats is ontworpen door gemeentearchitect C. Stuurman Czn. Het gehele terrein is verdeeld in vier gelijke grafvelden. Links van het hoofdpad vindt u de velden van het algemene gedeelte, rechts die van het rooms-katholieke. De rooms-katholieke velden zijn in opdracht van de bisschop van Haarlem, afgeschermd door hagen ‘zoodat alles wat voor een Kerkelijke begrafenis vereischt wordt daar vrijelijk kan geschieden.’

Het rooms-katholieke gedeelte kende oorspronkelijk, ook in opdracht van de bisschop, geheel achteraan vijftien graven in ongewijde aarde voor ‘ongedoopte kinderen en voor hen die niet in de gemeenschap der H. Kerk zijn gestorven’. De begraafplaats kent een klassieke oost-west oriëntatie. De doden liggen met hun voeten naar het oosten, zodat ze bij de wederkomst van Christus, die vanuit het oosten wordt verwacht, hun Verlosser onmiddellijk kunnen zien. Op de begraafplaats staan twee houten grafzerken, honderd jaar oud.

Rode alg op de grafzerken

Natuur

De begraafplaats heeft ook bijzondere natuur. Er groeien zestig soorten paddenstoelen, waarvan één voor het laatst in 1976 in Nederland is gesignaleerd. De begraafplaats is rijk aan mossen. Op verschillende grafzerken groeit een rode alg, die zilte, vochtige lucht nodig heeft en daarmee kenmerkend is voor de kuststreek. Eekhoorns voelen zich eveneens thuis op dit terrein en roofvogels verorberen hier geregeld hun prooi.