Noord-Holland kent veel plaatsen met bijzondere namen. Van sommige is de oorsprong snel vast te stellen, bij andere is het nodig om wat dieper te graven in het verleden. In deze serie verhalen onderzoeken we elke maand een andere regio van onze provincie, om achter de herkomst van de lokale plaatsnamen én bijnamen van de inwoners te komen. Deze maand: de Zaanstreek en Waterland.
>Achterin de verzameling verhalen van de beroemde Camera Obscura (1839) wordt de lezer getrakteerd op Hildebrands ‘verspreide stukken’: beschrijvingen van mensen, tradities en landschappen uit zijn eigen tijd. Naast ‘het Noordbrabantsche meisje’, ‘de Limburgsche voerman’ en ‘de Leidsche peuëraar’ vindt men er typeringen van boeren en vissers uit Noord-Holland. Wat vertellen deze beschrijvingen over hun tijd?
>Leven met het water is één van de thema’s van het themajaar Ode aan het Landschap (2021). Als fotografiestudent was Koen van der Lee in de gelegenheid om hierop in te haken met een fotoserie over de dreiging van het water. Speciaal voor Oneindig Noord-Holland toont hij hier de fotoserie ‘Dreigend Water / De Golf van Damocles’, gemaakt op Marken in februari 2021.
>Museum In ’t Houten Huis presenteert vanaf 12 oktober de nieuwe tentoonstelling ‘Streekdrachten, van kust tot kust’. Met authentiek streekdracht uit Marken/Volendam, West-Friesland, de Zaanstreek en de Noordzeekust (Egmond) van bruiklenen van diverse musea en verzamelaars. Centraal staat de Grafter Vrouw, afgebeeld op een 16e eeuws schilderij, die na vier eeuwen model staat voor een nieuw gemaakt kostuum. Gastconservator Leontine Kuijvenhoven, historica en kenner van streekdracht, is betrokken bij de tentoonstelling.
>
2 min
Dialecten en streektalen zijn populair, zeker in de literatuur. Zo zijn er van Nijntje in de afgelopen jaren in diverse streektalen al meer dan 100.000 boeken verkocht. Van ‘Nijntje hep een feisie (op se Mokums)’ tot ‘opa en oma pluus’ (in ‘t Westfries). Uit onderzoek blijkt dat meeste mensen in wiens regio een streektaal wordt gesproken, het belangrijk vinden dat deze behouden blijft. Maar hoe klinken eigenlijk de diverse dialecten van Noord-Holland? Tom Wester van de werkgroep DINH (Dialecten In Noord Holland) presenteert hierbij een selectie van bijzondere korte verhalen.
>De liefde voor traditie en textiel is op Marken altijd groot geweest. In de kleurrijke streekdracht zijn veel onderdelen versierd met borduurwerk. Met name de rijglijfjes zijn prachtig geborduurd met bloemmotieven. In 2014 is Marker borduren opgenomen in de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland.
>Het herstel van de natuur in het Markermeer krijgt een verdere impuls met het besluit nog twee natuureilanden van Marker Wadden aan te leggen.
> 3 min
Marken is als een bewoond openluchtmuseum. Op een zonnige dag wandel je er heerlijk langs de houten paalwoningen aan de haven naar de nauwe steegjes rondom de kerk. Elke buurtschap heeft er zijn eigen karakter en daarin proef je de unieke historie van het eiland.
>In ‘Eens ging de zee hier tekeer’, het nieuwste boek van historica Eva Vriend, kan de lezer meeleven met het lot van de Zuiderzeevissers. We leren vier generaties van de Spakenburgse familie Hopman kennen, waarvan de gezinsleden elk op geheel eigen wijze omgingen met de afsluiting van hun geliefde Zuiderzee.
>Naar de wc gaan, hoe deden onze voorouders dat eigenlijk? Van publieke latrines op Marken tot de open riolen van Amsterdam: wie de geschiedenis induikt, komt er al snel achter dat de historische toiletgewoontes aan hygiëne nogal te wensen overlieten.
>Wie loopt er nog in klederdracht? Elk dorp eigen kledingvoorschriften? Ondenkbaar. Dat was vroeger in veel plaatsen anders. Daar liep je twee jaar in de rouw na de dood van een ouder.
>Deze zomer neemt Jan Feith je mee op reis door onze provincie. Zijn historische teksten uit het album ‘Zwerftochten door ons land: Noord-Holland’ (1933) geven een beeld van zonnige duinen, drukke pleinen en pittoreske polders. Deze week: ‘Aan de boorden der Zuiderzee’.
>Waar vindt je de typische groene Zaanse huisjes, een West-Friese stolpboerderij en een 130 jaar oude scheepswerf uit Marken op één locatie? In het Nederlands Openluchtmuseum!
>Bij klederdracht denk je eerder aan vissersplaatsen rond het IJsselmeer, en niet aan de Amsterdamse grachten. Toch is daar sinds 2016 Het Klederdrachtmuseum gevestigd.
>Tot 1957, toen het eiland Marken door een kade met het vasteland werd verbonden, kwam iedere bezoeker met de bootin het haventje van het vissersdorp aan. De kleine houten huizen aan de kade waren groen geschilderd, net zoals dat nu nog het geval is. Een dergelijke aankomst zal, toen Marken nog een grote vissersvloot bezat, een spectaculaire aanblik hebben geboden.
>Maakte je als toerist in de jaren ’30 een reisje langs de Noord-Hollandse dorpen, dan had je grote kans in Marken Sijtje Boes tegen het lijf te lopen.
>Voor 1950 was de brandweer van Marken een plichtbrandweer die bestond uit weerbare mannen die niet in militaire dienst waren en daarom op het eiland moesten werken. Wie geen interesse had kon zich afkopen door storting van van 25 gulden in de gemeentekas. Wanneer deze plicht werd ingesteld kon men in de stukken niet meer terug vinden. Deze brandweer kwam eenmaal per jaar bijeen en ontving daar kwartje per uur voor. Een brand kan ik mij nog wel herinneren, in 1946 tijdens het bevrijdingsfeest op het kerkplein. Een vuurpijl was terecht gekomen in een hooistolp en dat was brand. Dit alles tijdens het gemaskerd bal dat plaatsvond naast de hooistolp. Even later liepen alle deelnemers met een masker op emmertjes water door te geven om de brand te blussen.
>Maki Zeeman (1940) woont met haar man in een huisje op Marken, dat al een eeuw in de familie is. Vroeger stelde haar moeder het huisje open voor toeristen, gewoon om wat bij te verdienen.
>