Dreigend Water / De Golf van Damocles

Leven met het water is één van de thema’s van het themajaar Ode aan het Landschap (2021). Als fotografiestudent was Koen van der Lee in de gelegenheid om hierop in te haken met een fotoserie over de dreiging van het water. Speciaal voor Oneindig Noord-Holland toont hij hier de fotoserie 'Dreigend Water / De Golf van Damocles', gemaakt op Marken in februari 2021.

3 min

In de nacht van 31 januari op 1 februari in 1953 voltrok zich een grote ramp in zuidelijk Nederland. Door een combinatie van stormvloed en springtij werd de Noordzee zo hoog opgestuwd dat de bestaande dijken het stuk voor stuk begaven. Duizenden mensen werden dakloos, 1836 vonden de dood.

Op de basisschool hoorde ik daar al over; om vervolgens te leren dat mijn opa dat als jonge Alblasserdammer ook heeft meegemaakt. Met 55% van het land onder de zeespiegel kan je zeggen dat er een zwaard van Damocles boven ons hoofd hangt. De onomkeerbare zeespiegelstijging is de schaar die het touw langzaam doorknipt.

Foto 1 uit de serie ‘Dreigend Water / De Golf van Damocles’, Foto: Koen van der Lee, 2021.

In februari 2021 was ik op het schiereiland Marken; waar water op een heel andere manier een bedreiging vormt voor de bewoners. In haar vloeibare staat dient het water hier vooral als een bron van inkomsten: toeristen komen per boot vanuit Volendam naar het pittoreske dorpje en in een grijs verleden werden er visjes uit het water gehaald ter consumering en verkoop.

De dreiging ontstaat hier pas als het kwik onder het vriespunt zakt en na dan na lange tijd weer boven de nul komt. Het ontstane ijs breekt dan langzaam op in stukjes en kan door de wind tegen de kant van het eiland aan gedreven worden. Kruien, noemt men dat ook wel. De krachten die daarbij komen kijken zijn genoeg om de houten huisjes met de grond gelijk te maken.

Foto 2 uit de serie ‘Dreigend Water / De Golf van Damocles’, Foto: Koen van der Lee, 2021.

De dreiging van het water; daar wilde ik iets mee doen. Maar hoe visualiseer je dat? Als fotografiestudent en beginnend landschapsfotograaf ging ik op een zoektocht naar een manier om emotie te brengen in landschapsfoto’s. Ik probeerde diverse technieken uit met flitslicht, lange sluitertijden en nabewerking. Geen van allen leidden tot een resultaat waar ik blij mee was. Tot ik op Marken aan het fotograferen was.

Foto 3 uit de serie ‘Dreigend Water / De Golf van Damocles’, Foto: Koen van der Lee, 2021.

Het vroor al meer dan een week en door de strenge oostenwind lag de gevoelstemperatuur rond de -20 graden Celsius. Met gevoelloze tenen en vingertoppen probeerde ik daar de randen van het eiland vast te leggen met de schemering op de achtergrond. De snoeiharde wind en de bevroren ondergrond maakten dat op sommige momenten behoorlijk lastig.

Foto 4 uit de serie ‘Dreigend Water / De Golf van Damocles’, Foto: Koen van der Lee, 2021.

Foto 5 uit de serie ‘Dreigend Water / De Golf van Damocles’, Foto: Koen van der Lee, 2021.

Toen rees de gedachte: waarom omarm ik de omstandigheden niet, in plaats van te streven naar het perfecte plaatje? Het is donker, glad, ik bibber van de kou en bovenal: ik ben enthousiast en chaotisch aan het rondrennen in een indrukwekkend poollandschap vlakbij huis!

Het resultaat vatte de ervaring veel beter samen dan de kleurrijke foto’s van een vuurtoren bij het ijs waar ik eigenlijk voor ging. Op die voet ben ik vervolgens verder gegaan om de serie aan te vullen. Uit de grote collectie beelden heb ik er zeven gehaald die voor mij het beste bij elkaar en bij het onderwerp passen.