Wie Volendam zegt, denkt al snel aan vissers, klederdracht en de palingsound. Maar achter het huidige dorp schuilt een mysterieuze sage die eeuwen teruggaat. Het wapen van Volendam – een veulen met een vis onder zijn voorbeen – vertelt niet zomaar een volksverhaal, maar een legende die bepalend is voor het karakter van het dorp. Hoe komt een paardje uit de golven terecht in het wapen van dit vissersdorp?
>
5 min
In vroegere eeuwen werden de dijken verstevigd met houten palen, die na de uitbraak van paalworm (rond 1730) werden vervangen door Noordse stenen. Maar tussen 1700 en 1916 maakten vele watersnoodrampen het nodig om de dijken nog beter te versterken. “Dat gebeurde met puin,” vertelt archeoloog Jan-Willem van Oudhof. “Men gebruikte alles wat men maar te pakken kon krijgen: van oude stadspoorten tot grafzerken. En die vinden we dus nu terug in de dijk.”
> 3 min
In de collectie van de Provinciale Atlas Noord-Holland bevinden zich honderden prentbriefkaarten, tekeningen en foto’s van mensen in klederdracht. Als je goed kijkt, zie je dat de vrouw altijd druk bezig is: met het eten bereiden, de kinderen verzorgen, de dieren eten geven, het huishouden doen of met kleding maken. Opvallend is dat op veel huiselijke tafereeltjes de vrouwen en de meisjes aan het breien zijn. Helemaal stilzitten was er niet bij. Ter ere van Internationale Vrouwendag op 8 maart zoomen we in op deze hardwerkende vrouwen uit de geschiedenis.
> 7 min
Noord-Holland kent veel plaatsen met bijzondere namen. Van sommige is de oorsprong snel vast te stellen, bij andere is het nodig om wat dieper te graven in het verleden. In deze serie verhalen onderzoeken we elke maand een andere regio van onze provincie, om achter de herkomst van de lokale plaatsnamen én bijnamen van de inwoners te komen. Deze maand: de Zaanstreek en Waterland.
> 8 min
De geschiedenis van de familie Weijtingh is onlosmakelijk verbonden met Volendam. Drie opeenvolgende generaties bestierden als ‘meereboer’ de boerderij met bijbehorende molen in de Volendammer Meer. In deze zeventiende-eeuwse polder maakten ze lief en leed door en deden ze ondertussen hun best om de voeten droog te houden.
> 8 min
De Duitse kunstschilder Georg Hering is vooral bekend van zijn groepsportretten en dan vooral van mannen. Er waren voldoende modellen beschikbaar, die voor een kopje koffie en een borreltje graag bereid waren om te poseren. Hering gold als specialist, want veel van zijn afgebeelde Volendammer mannen zijn goed herkenbaar. De portretten zijn zo levendig, dat je zo een praatje zou beginnen!
> 6 min
In de collectie van het Zuiderzeemuseum bevindt zich een bijzonder kostuum: het Sinterklaaskostuum van Hanicotte. Augustin Hanicotte (1870-1957) was een Franse kunstschilder die tussen circa 1895 en 1914 veel in Volendam heeft gewerkt. Hij verbleef in die jaren meestal in Hotel Spaander, zoals veel buitenlandse schilders. Op initiatief van Hanicotte werd in Volendam voor het eerst een Sinterklaasintocht georganiseerd en hij speelde daarin zelf de hoofdrol.
> 4 min
Dit is de oudst bekende opname van een voetbalelftal in Volendam. Het betreft een buurtclub uit de omgeving van de Sint Vincentiuskerk, waar zij speelden op een stukje land dat eigendom was van de beheerder van de Volendammer Meer, Siem Buijs, bijgenaamd ‘de Mereboer’. Ze voetbalden op sokken of op blote voeten, hun klompen liggen tegen één van de palen van het doel, dat geïmproviseerd in elkaar is gezet met behulp van drie zo recht mogelijke boomtakken. Deze foto van een elftal jongens, gekleed in Volendammer klederdracht, verscheen in het voormalige tijdschrift de ‘Katholieke Illustratie’ in de editie van 19 juni 1920. Het was heel kort na de officiele oprichtingsdatum van 1 juni 1920 van de voetbalvereniging in Volendam.
> 10 min
De voetbalvereniging in Volendam bestaat 100 jaar. Auteur Jan Schilder (Vik) blikt terug op het verleden van ‘zijn’ voetbalclub, waar hij al 62 jaar vaste supporter van is. De voetbalclub beleefde grote successen onder de joodse trainer Eddy Hamel, de populaire oud-voetballer van Ajax. Hij werd later bekend als het enige slachtoffer van de nazi’s, dat in het eerste elftal van Ajax heeft gespeeld.
> 3 min
Al voor de grote trek van toeristen naar Volendam, wisten binnen- en buitenlandse bezoekers het dorpje te vinden. Ze trokken naar Volendam om het authentieke Hollandse leven te kunnen aanschouwen. Tijdens hun bezoek sprong de aantrekkelijke en intelligente Hille Butter in het oog. Hoog tijd om deze Volendamse voor te stellen, die de hele wereld binnenhaalde in haar Volendamse huisje.
> 4 min
Begin april vindt er jaarlijks vanuit de haven van Volendam de Pieperrace plaats. Door het corona-virus is de race dit jaar helaas afgelast. De Pieperrace is een herinnering aan de aardappeltochten die de Volendammer vissers tijdens de oorlog ondernamen naar Friesland en Overijssel, om daar aardappelen te halen voor de hongerige bevolking van de steden in het westen. Over één van deze tochten is een spannend verhaal, verteld door de 95-jarige Andries Steur. Hij maakte met zijn vader en broer enkele angstige dagen door op hun vissersschip.
> 7 min
Deze zomer neemt Jan Feith je mee op reis door onze provincie. Zijn historische teksten uit het album ‘Zwerftochten door ons land: Noord-Holland’ (1933) geven een beeld van zonnige duinen, drukke pleinen en pittoreske polders. Deze week: ‘Aan de boorden der Zuiderzee’.
> 28 min
Verschillende leden van koninklijke families, beroemde kunstschilders, en de echtgenote van de Amerikaanse president. Zomaar een aantal gasten van het Volendamse Hotel Spaander van vóór 1916.
> 4 min
Veel mensen kunnen de slaap niet vatten in de nacht van 13 op 14 januari 1916. Een grote noordwesterstorm raast over het land. De wind beukt met grof geweld tegen de huizen en het vee klinkt onrustig in de stallen. Als alles het maar houdt!
> 4 min
Donkere wolken dansende muggen krioelden boven stilstaande plassen, dikke lagen slib ruïneerden het land en ontzagwekkende kluiten veen lagen verspreid over de langzaam droogvallende weilanden. Toen het voorjaar kwam, diende de ene na de andere plaag zich aan in het gebied dat in januari 1916 werd getroffen door de watersnoodramp. Het water daalde en vele poeltjes met brak water in een grote wildernis bleven over. Waterlanders vreesden dat hun landerijen onbruikbaar waren geworden en er vond een grote evacuatie van ronddobberende eenden plaats. “Over alles ligt de vale dood gespreid”, aldus de Nieuwe Rotterdamsche Courant op 7 mei 1916.
> 3 min
Vrijdag de dertiende, onder een ladder door lopen, spiegels breken en binnenshuis een paraplu openen: allemaal brengers van ongeluk als je bijgelovig bent. De volgende vijf verhalen komen uit Waterland, een streek in Noord-Holland. Deze regio kent een rijke traditie van mythen, sagen en bijgeloof.
> 4 min
Wanneer in Volendam een jongen en een meisje in ondertrouw gingen, werden zij bij de ‘Klokkenpaal’ feestelijk onthaald door vrienden en familie. Alvorens het aanstaande echtpaar op de Dijk werd verwelkomd had men op het stadhuis te Edam eerst de officiële papieren getekend. Met de boot keerde het paar weer terug naar Volendam. Aangekomen in de haven liepen zij onder luid geklingel naar de Klokkenpaal. De komst van de Burgerlijk Stand in 1811, een Franse uitvinding, maakte het voor ieder Volendams echtpaar noodzakelijk om de reis naar het stadhuis te Edam te maken. Toen de Fransen in 1813 het veld ruimden, werden veel van hun bestuurlijke hervormingen gehandhaafd en bleven de Volendammers voor dergelijke zaken naar Edam afreizen.
> 3 min
Vlak onder Volendam ligt het gehucht Katham, in de Katwouderpolder. Vanaf de molen loopt een fietspad langs een op het oog breed stuk berm aan een drukke autoweg. Bij nader inzien blijkt dit bijzonder natuurland te zijn, bekend als het ‘Heitje van Katham’. Het is de enige plek waar nog veengroei plaatsvindt in Noord-Holland. Hier kan men zien hoe het oerlandschap van Waterland er heeft uitgezien. Als drassige, ongerepte hoogveenheide met moerasland. Heel anders dan het groene weidegebied waar Laag Holland om bekend staat.
> 2 min
In de nacht van 13 op 14 januari 1916 werd Noord-Holland door een grote watersnood getroffen. Tijdens een zware noordwesterstorm braken overal langs de Zuiderzee de dijken. Heel Waterland, de oostzijde van de Zaanstreek en de Anna Paulownapolder verdwenen onder het zoute water. Op het eiland Marken verdronken 16 mensen. Dit schilderij door Maurice Sijs geeft een treffend beeld van het overstroomde Volendam.
> 1 min
Maakte je als toerist in de jaren ’30 een reisje langs de Noord-Hollandse dorpen, dan had je grote kans in Marken Sijtje Boes tegen het lijf te lopen.
> 8 min