4 min

Een geliefd model

De Volendamse Hille Butter werd in 1891 geboren als dochter van de vissersknecht Cornelis Butter en Geertje Schilder. De familie Butter had het niet breed. Noodgedwongen verhuisden ze meerdere keren in haar jeugd, zelfs een tijdje naar Edam. In haar tienerjaren leerde ze de aantrekkelijke Evert Veerman ‘Seek’ kennen, waar ze in 1911 op 19-jarige leeftijd mee trouwde.

Op jonge leeftijd werkte Hille in Hotel Spaander. In dit hotel, opgericht als café in 1881 door Leendert Spaander en zijn vrouw, kwamen veel kunstenaars. De kunstenaars voelden zich aangetrokken tot het authentieke en schilderachtige leven van de Volendamse inwoners. Achter het hotel liet Spaander ateliers bouwen, waar de kunstenaars konden werken aan hun schilderijen. Ze schilderden de Volendammers tijdens hun dagelijkse werk op hun schepen, in hun huisjes en in de smalle straatjes. Het oog van de schilders viel op de mooie Hille. Ze werd een geliefd model voor de vele kunstschilders en beeldhouwers, die Hotel Spaander bezochten.

Portret van Hille Butter, Johan Gabrielse (1903).

“Ik hew ‘r ientje, die het letters ete!”

Naast dat ze mooi was, was Hille Butter ondanks haar beperkte scholing zeer belezen. Dit was bijzonder in deze tijd, zeker voor een vrouw. Haar moeder zei over haar: “ik hew ‘r ientje, die het letters ete!” Het liefst las Hille de hele dag boeken over volkenkundige onderwerpen en reisverslagen, die haar over de hele wereld voeren. Zo kende ze Marokko, Spanje, Parijs en Londen op haar duimpje zonder daar ooit een voet te hebben gezet. Elke dag las ze drie verschillende kranten. Toen de televisie was uitgevonden was ze een van de eersten in het dorp die er een aanschafte, want ze vond het een prachtig medium om de wereld beter mee te leren kennen. Haar correspondentie met buiten- en binnenlandse vrienden vergrootte haar kennis. Velen vroegen zich af hoe ze aan deze bijzondere vriendschappen kwam. Ze legde uit hoe deze personen op de dijk leerde kennen:

“Ach, dat kwam eigenlijk vanzelf. Als ik iemand onder de vreemdelingen op de dijk zag, die anders was dan de anderen, maakte ik een praatje en vroeg ik meestal: ga mee een kopje koffiedrinken in mijn huisje. Al pratende groeide dan vaak een contact en vaker zelfs een goede vriendschap.”

Hille Butter, onbekende fotograaf. Bron: met dank aan Jan Schilder ‘Vik’.

Bevriend met prinsen

Haar belezenheid maakte haar tot een bezienswaardigheid in Volendam. Binnen- en buitenlandse bezoekers brachten een bezoek aan de mooie slimme vrouw in het kleine huisje aan de dijk. Men was onder de indruk van haar wereldwijze levensinstelling, intellect en bibliotheek aan huis. Naast de schilders en schrijvers van Hotel Spaander, kwamen ook bekende politieke figuren bij haar langs. Prins Hendrik werd een goede vriend, die meerdere malen bij haar op bezoek kwam als hij in Hotel Spaander verbleef. Een andere prins die haar bezocht was de kroonprins van Japan. Ook correspondeerde ze met Winston Churchill en koningin Wilhelmina. Ze raakte bevriend met verschillende kunstenaars. Schrijver Frederik van Eeden schreef in 1915 over haar:

“Zaterdag gingen wij naar Volendam oover Marken. En ik bezocht mijn vriendinnen daar Hille Baap en Hille Butter. Het slaagde alles heerlijk. Het is verbazend zooals dat plaatsje mij boeit, met het Hollandsche oer-ras, dat er nog in krachtigen bloei verkeert.”

Portret van Hille Butter, Willy Sluiter (1917). Collectie kunsthandel Mark Smit, Ommen.

Een verzameling van mensen

Haar huisje aan de dijk vulde zich met boeken en souvenirs die haar bezoekers voor haar meenamen. De muren hingen vol met schilderijen, die ze ontving voor haar poseerverdiensten. De schrijvers stuurden haar hun laatstverschenen boek. De niet-artistieke bezoekers verrasten haar met boeken over allerhande onderwerpen, waar ze zich in interesseerde. Tot op late leeftijd ontving ze gasten in haar huis, waar ze vertelde over haar ontmoetingen en het gastenboek liet zien. Een gastenboek met handtekeningen van prinsen en inmiddels bekende kunstenaars. In 1950 legde ze aan haar bezoekers uit “zo ben ik dus eigenlijk mensen gaan verzamelen, zoals een ander souvenirs bijeen gaart. U moet bedenken, dat ik veel van mensen houd!”

Hille Butter leest een boek. Bron: met dank aan Jan Schilder ‘Vik’.

Tekst: Inge Molenaar
Met dank aan Jan Schilder ‘Vik’ voor het delen van bronnen en beelden.  

Bronnen:

• B. D. Barret en A. Groeneveld. Volendam Kunstenaarsdorp – het erfgoed van Hotel Spaander (2010)
• ‘Hille Butter uit Volendam: de wereld in een huiskamer. Leeuwarder Courant (19 december 1950)
• D. Brinkkemper. Volendam schildersdorp 1880 – 1940 (2006).

Publicatiedatum: 06/05/2020