Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Volendams Verleden: kunstschilder Georg Hering

De Duitse kunstschilder Georg Hering is vooral bekend van zijn groepsportretten en dan vooral van mannen. Er waren voldoende modellen beschikbaar, die voor een kopje koffie en een borreltje graag bereid waren om te poseren. Hering gold als specialist, want veel van zijn afgebeelde Volendammer mannen zijn goed herkenbaar. De portretten zijn zo levendig, dat je zo een praatje zou beginnen!

Kunstenaar Georg Hering trouwde met Pauline Spaander

Hotelbaas Leendert Spaander en zijn vrouw Aaltje Kout kregen elf kinderen, drie zoons en acht dochters. Zij gaven hun dochters aanvankelijk de in die tijd gebruikelijke voornamen van Volendammer meisjes als roepnaam, zoals Trijntje Aaltje, Jannetje, Klaasje. Toen de meiden ouder werden, hebben zij die namen toch maar aangepast en werden ze toch wat meer burgerlijk, ‘stads’. Eén van de dochters bijvoorbeeld was Klazina Pauline, roepnaam: Klaasje. Na verloop van tijd werd het toch maar Pauline. Zij diende bij haar ouders in het hotel en kreeg zodoende kennis aan de Duitse kunstschilder Georg Hering. Zij scharrelden wat met elkaar en kregen verkering. Hoewel de Duitse gasten in die tijd bij hotelbaas Leendert niet zo geliefd waren, bleek Georg Hering een heel aardige, sympathieke jongeman en het kwam ten slotte toch tot een huwelijk.

Schilderij door Georg Hering. Verlovingsportret Georg Hering en Pauline Spaander, 1910. Beeld: Wikimedia Commons

Georg Hering en Pauline Spaander trouwden op 28 juni 1912 en op 12 januari 1915 werd hun dochtertje Dorothea geboren. Zij was het lievelingetje van de familie en ook van de buurt, mede omdat Hering en Pauline graag geziene en sympathieke bewoners waren in de omgeving van Hotel Spaander.

Op deze foto zien we bovenaan rechts Pauline Spaander, gekleed in Volendammer dracht. Beneden haar haar dochtertje Dorothea. De twee vrouwen aan de linkerkant zijn Grietje Kieft (1894-1949) en haar moeder Geertje Molenaar (1865-1930), die naar haar man Thames Kieft werd bijgenaamd met ‘Geert Kieft’. Moeder en dochter waren vaak in en rond Hotel Spaander te vinden.

Pauline Spaander overleden aan Spaanse griep

Hering en Pauline vormden een gelukkig gezin, tot het noodlot toesloeg. Pauline Spaander werd getroffen door de Spaanse griep en bleek niet sterk genoeg om zich ertegen te verweren. Zij overleed op 30 oktober 1918 als jonge moeder van slechts 31 jaar, tot groot verdriet van Hering, die achterbleef met hun dochtertje van toen nog maar drie jaar.

Georg Hering zocht zijn troost bij zijn familie in het Duitse stadje Aurich. Blijkbaar kon hij Volendam toch niet vergeten, want na een jaar kwam hij terug met zijn dochtertje Dorothea en met een andere vrouw, Elisabeth de la Salle. Twee jaar na het overlijden van haar moeder werd Dorothea gevonden in de waterput, vermoord door haar jaloerse pleegmoeder. Elisabeth de la Salle werd veroordeeld voor de moord op haar pleegdochtertje en ging naar de gevangenis, waar zij zichzelf heeft opgehangen.

Een portretje van de kleine Dorothea, geschilderd door haar vader Georg Hering.

Georg Hering was vooral portretschilder

De Duitse kunstschilder Georg Hering is vooral bekend van zijn groepsportretten en dan vooral van mannen. Hij schilderde grote groepen, ook wel twee- en drietallen en soms ook mannen alleen. Op de dijk waren voldoende modellen beschikbaar, die voor een kopje koffie en een borreltje graag bereid waren om te poseren. Hering gold als specialist, want veel van zijn afgebeelde Volendammer mannen zijn goed herkenbaar. De mannen op het schilderij zien er ook zo levensecht uit, dat je haast een praatje met ze zou willen beginnen.

Groepsportret “Jobstijding”

Hering maakte dit werk in 1930 en gaf het als titel ‘Jobstijding’. Eén van de mannen leest een bericht voor uit ‘De Visschers(krant?). Het zal vermoedelijk gaan over de Afsluitdijk, die in 1932 gereed zou komen. Hier op het dorp dacht men, dat de aanleg van de Afsluitdijk een eind zou maken aan het vissersbestaan, en daarmee het einde van Volendam zou betekenen. Dat is achteraf toch meegevallen.

Schilderij ‘Jobstijding’ van Georg Hering, 1930. Uit de collectie van Wim van den Essenburg en Janneke Rijpstra in Edam.

De mannen op het schilderij

Het schilderij ‘Jobstijding’ van Georg Hering staat afgebeeld in het prachtige boek ‘Volendam Kunstenaarsdorp, het erfgoed van Hotel Spaander’ op de bladzijden 92 en 93. Daar worden ook de namen vermeld van de Volendammer mannen die voor het schilderij model hebben gestaan. Wij zijn zo vrij daar enige wijziging in aan te brengen, dat wil zeggen: één wijziging en één aanvulling.

Die aanvulling begint met de eerste man links, die tot nog toe onbekend was. Wij denken dat hij Klaas Zwarthoed is, bijgenaamd ‘Pinkhof’. Hij woonde op het Doolhof, dus dichtbij de dijk, was daar ook veel te vinden en is vele keren uitgeschilderd en ook gefotografeerd. ‘Pinkhof ‘is wel getrouwd geweest, kreeg ook kinderen, maar heeft in Volendam geen nakomelingen. Mogelijk wel via zijn zoon Jan, die indertijd naar Friesland is verhuisd. De bijnaam bestaat hier ook niet meer.

Geheel rechts staat nog Frerik Schokker, ‘Kleine Frerik’ bijgenaamd, omdat hij nog een oudere broer had die ook Frerik heette. ‘Kleine Frerik’ was de vader van Jan en Evert Schokker, bekend als ‘De Zeilenmakers’ en is dus de voorvader van de families Schokker ‘Zeilenmaker’.

Een prachtige foto die uitstekend past bij dit artikel. Het zijn dezelfde mannen die op het schilderij geheel links en geheel rechts staan: links Klaas Zwarthoed ‘Pinkhof’ en rechts Frerik Schokker, ‘Kleine Frerik’. Op deze foto is de treffende gelijkenis te zien van dezelfde ‘Pinkhof’ links op het schilderij. Trouwens ook die van Frerik Schokker!

Piet Veerman, de tweede man van links, had als bijnaam ‘Stekeraap’. Piet is twee keer getrouwd geweest en heeft meerdere takken van nakomelingen, zoals: ‘de Lutten’, de ‘Kukels’ en de ‘Stekerapen’, uit welke laatste ook de afgekorte versie ‘Stek’ is voortgekomen.

Dit is het levensechte portret van Piet Veerman, ‘Stekeraap’. Hier ziet hij er wat jonger uit, omdat de foto eerder is genomen.

In het boek ‘Volendam Kunstenaarsdorp, het erfgoed van Hotel Spaander’ staat: Steur ‘Heilige Bruintje’, maar dat is niet juist. Wij denken dat de man op het schilderij Bruin Zwarthoed is, die ook ‘Heilige Bruin’, meer nog ‘Heilige Bruintje’ werd bijgenaamd. Hij was visventer van beroep en liep met een juk met twee manden eraan langs de boeren in de Purmer. Er bestaat een prachtige ansichtkaart, waarop hij staat afgebeeld met juk en manden. Deze Bruin is niet getrouwd geweest en heeft dus geen nakomelingen.

De man die voorleest uit ‘De Visscherskrant’ herkennen we als Evert Molenaar, ‘Evert van de Loos’; hij is de voorvader van de familie Molenaar ‘Des’.

Detail van het schilderij

De tweede man van rechts is Cornelis Bond, bijgenaamd ‘De Pul’, de voorvader van alle families ‘Pul’ in Volendam. Hij woonde tegen de dijksloot bij de brug achter de kerk, tussen de Vissersstraat en het trappetje naar het Noordeinde.

Crelis Bond, ‘De Pul’, komt net van huis, stapt de brug op en gaat via het trappetje omhoog naar de dijk, op weg naar Hotel Spaander om te poseren voor het schilderij van Georg Hering.

Georg Hering op betrekkelijk jonge leeftijd overleden

Ten slotte is Hering nog voor een derde keer getrouwd. Hij ging toen wonen op het adres Haven nummer 100, het pand dat bekend stond en eigenlijk nog steeds staat als ‘het Spookhuis’. Daar werd nog een zoon geboren, Enno Hering. Enkele Jaren geleden brachten zijn twee dochters een bezoek aan Volendam, aan Hotel Spaander en het Volendams Museum en kregen toen pas voor het eerst het verhaal te horen over hun tot dan toe onbekende tante Dorothea, die zo tragisch aan haar einde was gekomen. De bekende kunstenaar Georg Hering heeft slechts een heel kort gelukkig leventje gehad. Na alle doorstane emoties kwam hij te overlijden op 19 maart 1936 op 52-jarige leeftijd. Hij kreeg in Volendam in de schildersbuurt een straat naar zich genoemd.

Met dank aan Wim van de Essenburg en Janneke Rijpstra voor de beschikbaar gestelde foto en Leontien Rosier voor de bemiddeling.

Auteur: Jan Schilder

Publicatiedatum: 09/12/2020

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

1 reactie

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.