Historisch café en tentoonstelling over het Brongebouw in Haarlem

Van 1894 tot 1932 heeft in het Haarlemse Frederikspark het ‘Wilhelmina Brongebouw’ gestaan. Aanvankelijk als kuuroord met een badhuis en drinkhal waarvoor het water werd aangevoerd vanuit een toevallig ontdekte bron in Vijfhuizen. Nadat rond 1900 de watertoevoer werd afgesloten, bleef het brongebouw in gebruik als cultureel centrum voor concerten en tentoonstellingen. Het water werd ook in flesjes op de markt gebracht als Hollandia-bronwater. Van 31 januari tot 27 april is in Verwey Museum Haarlem een kleine tentoonstelling over het Haarlems Brongebouw te zien.

> 2 min

Waterwijs

Ontdek vanaf vandaag in het Zuiderzeemuseum meer over het watergebruik van toen en nu. Bekijk de historische objecten en hun hedendaagse tegenhangers: van wasteil en pispot tot recycledouche en waterbesparend toilet. Er zijn aanvullend verschillende lezingen, de familievoorstelling Woelig water en een waterrijk Bord vol verhalen.

> 2 min

Damsluizen in de Haarlemmerringvaart bij Halfweg en Vijfhuizen

In de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder liggen twee damsluizen die bij de Stelling van Amsterdam horen. Deze sluizen moesten vroeger helpen om het gebied nabij Haarlem gemakkelijker onder water te zetten bij een vijandelijke aanval.

>

De lessen van onze voorouders voor klimaatadaptatie

Door klimaatverandering nemen de extreme weersomstandigheden in ons land toe. Maar omgaan met weersextremen is van alle tijden. Overal om ons heen zijn nog patronen, elementen, bouwwerken en waterwerken aanwezig die herinneren aan hoe men vroeger met water omging. De RCE onderzoekt hoe kennis uit het verleden benut kan worden voor de klimaatopgaven van nu. Wat waren de strategieën en praktische oplossingen in tijden van extreme weersomstandigheden, zoals watersnood en grote droogte? En kunnen we ze gebruiken voor de uitdagingen waar we nu en straks voor staan?

> 2 min

Lancering Het Pratende Huis

Op zaterdag 9 september lanceert DIJK ‘Het Pratende Huis’; een audio-ervaring bij het dijkmagazijn in Wieringerwerf. Dit wordt gecombineerd met een nieuwe podwalk en een verdiepende podcastserie over de relatie tussen het water en het landschap van de Wieringermeerpolder.

> 2 min

‘Tonnen gouds’ om Legmeer van de kaart te vegen

Waar nu het hart van de Randstad driftig klopt, dommelde eeuwen geleden uitgestrekt waterland onder brede wolkenluchten. Dijkweggetjes doorsneden het Amstellandse meren- en plassengebied. Wie indertijd van Amsterdam naar Leiden reisde, keek uit over Legmeer en Haarlemmermeer. Water, alom water. Totdat midden negentiende eeuw het Haarlemmermeer werd leeg gepompt. Het Legmeer klotste en kabbelde nog als vanouds. Exact 150 jaar geleden maakte koning Willem III daar met een pennenstreek definitief een eind aan.

>

Tot het drooghouden van landen

Hoe doen die Nederlanders dat toch al eeuwenlang? Nederland is wereldleider op het gebied van waterhuishouding onder – zeg maar – precaire omstandigheden. Vandaag de dag is dit een meer dan actueel onderwerp. De nieuwe tentoonstelling ‘Tot het drooghouden van landen’ in het stadhuis van Edam gaat over molens, dijken en sluizen en hun werking.

> 1 min

Amsterdam-Noord: van afvoerputje naar luxe woningen aan het IJ

Nooddorpen, woonscholen, tuindorpen en luxe woonwijken, het hoort allemaal bij de geschiedenis van Amsterdam-Noord, waar inmiddels 100.000 mensen wonen. Pieter Roemer (68) woont er en mag over zijn stadsdeel graag boekjes maken, die hij in eigen beheer uitgeeft.

>

Dijkmagazijnen ondergaan transformatie

In de gemeentes Hollands Kroon en Koggenland staan een drietal dijkmagazijnen aan de rand van het IJsselmeer. Het zijn unieke objecten in een landschap dat gevormd is door actief watermanagement. De dijken langs het IJsselmeer vertellen het verhaal van inpolderingen en de strijd tegen het water. De drie schuren, die hun functie verloren hebben, ondergaan de komende jaren een spannende restauratie en transformatie.

> 1 min

De Zuiderzeeballade: dé hit van vroeger

De Zuiderzeeballade was in de jaren 1960 een regelrechte hit en staat sindsdien in ons collectieve geheugen gegrift. Het weemoedige lied over een grootvader en zijn kleinzoon wordt nog steeds uit volle borst meegezongen. Maar wie schreef dit lied en waarom? Ga met ons mee op reis naar de ‘goeie ouwe tijd’, toen het IJsselmeer nog de Zuiderzee was.

>

De Opstand in 1572

Toen Alva de tiende penning probeerde in te voeren stuitte hij op groot verzet. Met de steun van de uitgeweken calvinisten naar Duitsland verwierf Prins Willem van Oranje een leger om Alva te verjagen. In de slag bij Heiligerlee in 1568 behaalde zijn broer Lodewijk een overwinning op de Spanjaarden, maar kort daarna werd hij verslagen door het Spaanse leger onder Alva. Daarop werd het plan beraamd enige steden te veroveren. Daartoe stelde Oranje zich in verbinding met de watergeuzen en vond ook voor korte tijd steun bij Koning Karel van Frankrijk.

>

Het Noordzeekanaal en Simon Wolf Josephus Jitta

In 1865 werd Simon Wolf Josehpus Jitta voorzitter van de in 1863 opgerichte Amsterdamsche Kanaal Maatschappij. Deze had tot doel Amsterdam door middel van een kanaal met de Noordzee te verbinden.

>

De Hollandiabron: Spa in de polder

Slechts weinig mensen weten dat er in de Haarlemmermeer een bron bestond, die voortdurend een grote hoeveelheid water opbracht met bijzondere geneeskrachtige eigenschappen. Als tafelwater hoefde het voor Spa niet onder te doen.

>

Kennis uit het verleden bewijst nut voor wateropgaven van nu

De Nederlandse geschiedenis is een verhaal van water. Het landschap is door waterbeheer gevormd. Gemalen, kanalen en sluizen tonen onze inventiviteit en pogingen om het water naar onze hand te zetten. De omgang met water en de ingrepen van vroeger kunnen kennis leveren voor opgaven van nu. Daarom onderzoeken de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA, het kenniscentrum voor de waterschappen) hoe kennis over de bodem, het watersysteem en cultuurhistorie voordelen oplevert voor de opgaven van vandaag en morgen.

> 1 min

Dreigend Water / De Golf van Damocles

Leven met het water is één van de thema’s van het themajaar Ode aan het Landschap (2021). Als fotografiestudent was Koen van der Lee in de gelegenheid om hierop in te haken met een fotoserie over de dreiging van het water. Speciaal voor Oneindig Noord-Holland toont hij hier de fotoserie ‘Dreigend Water / De Golf van Damocles’, gemaakt op Marken in februari 2021.

>

De dubbele schutsluis bij Fort Aalsmeer

Bij Fort Aalsmeer, onderdeel van de Stelling van Amsterdam, lag een complex netwerk van sluizen en kanalen. In oorlogstijd werden de kanalen gebruikt voor de toevoer van munitie naar het fort en in vredestijd maakten vooral plaatselijke boeren gebruik van het water voor het vervoer van suikerbieten. Bij oorlogsdreiging kon zelfs het zuidelijk gedeelte van de Haarlemmermeer ermee onder water worden gezet.

>

Maritiem erfgoed Noordzee beschermd

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) is een samenwerking gestart met de Kustwacht voor de bescherming van het maritieme erfgoed in het Nederlandse deel van de Noordzee. Het maritieme erfgoed betreft scheepswrakken die extra toezicht behoeven vanwege archeologische en historische waarde. Voor het in stand houden van deze scheepswrakken is toezicht en handhaving van belang.

> 1 min

Unesco plaatst Waterlinies op Werelderfgoedlijst

Op 26 juli heeft het Werelderfgoedcomité van Unesco de Hollandse Waterlinies op de Werelderfgoedlijst geplaatst. De inschrijving is een uitbreiding van de Stelling van Amsterdam met de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Beide verdedigingslinies gaan verder als Werelderfgoed ‘Hollandse Waterlinies’.

> 2 min

Podcast: Geheim Water

Luister de tiendelige podcastserie Geheim Water, waarin het boeiende en urgente verhaal van het water, de waterschappen en hun waterwerken in het verleden, heden en toekomst van de Hollandse Waterlinies wordt verteld. Geheim Water is een 8D audiopodcast, een 360 graden geluidslandschap waar je als luisteraar middenin zit als je het met hoofdtelefoon luistert.

> 2 min

Doggerland: Atlantis van de Noordzee

Het Noord-Hollandse landschap is een betrekkelijk jong gebied, opgebouwd uit zand, klei en veen. Wind en water legden de basis voor de vorm, de mens deed de rest. Eeuwenlang oefende de Noordzee grote invloed uit op het kustgebied van de provincie. Maar dat is niet altijd zo geweest. Honderdduizenden jaren geleden was het gebied tussen Nederland en Groot-Brittannië geen water maar land: Doggerland. Een rijk landschap, waar mammoeten en mensen naast elkaar leefden.

>