Tot en met 6 februari 2024 kan er door de binnenstad van Haarlem gedwaald worden langs een sfeervolle route. ’Haarlem licht op, Dwalen met Verhalen’ zal zorgen voor een unieke beleving, waarbij de geschiedenis van Haarlem zich zal herbeleven.
>
1 min
Gerrit Jacob Boekenoogen (1868-1930) besloot in 1893 en 1894 een oproep te plaatsen in verschillende kranten. Als verzamelaar van oude volksverhalen vroeg hij of mensen hun lokale sprookjes en sagen naar hem wilde opsturen. Hij zal verrast hebben opgekeken van de honderden reacties. Vooral van arts Cornelis Bakker (1863-1933) uit Broek in Waterland ontving hij veel Noord-Hollandse volksverhalen, die op zijn beurt de verhalen verzamelde onder zijn patiënten. Een paar spannende volksverhalen spelen zich af in de ijskoude winter, waar twee schaatsers de duivel ontmoeten op het ijs. Lees en huiver…
>Menig driftig kind kreeg vroeger de onheilspellende waarschuwing: ‘Pas maar op! Als je je moeder slaat, dan groeien je handen boven je graf!’ In Alkmaar wisten ze wel raad met dit dreigement. Stoute kinderen werden meegenomen naar een zeventiende-eeuwse grafzerk in de Grote- of Sint-Laurenskerk, waar naar verluid een kinderhand uit het graf groeide.
>In het Muiderslot hangt een bijzonder schilderij, waarop een aantal mensen met groene kolen als hoofd in een bakkerswinkel zit, alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. De eigenaardige voorstelling toont de sage van de Bakker van Eeklo, een plastisch chirurg avant la lettre.
>Stolpboerderij De Strooppot op Texel dankt haar naam aan een zoet en rijk verleden. Volgens de legende zou de indrukwekkende boerderij namelijk gebouwd zijn door een arme jutter, die dankzij geluk en bluf tot grote rijkdom kwam. In het verhaal van De Strooppot ligt de wensdroom van elke arme Texelaar verborgen.
>Achterin de verzameling verhalen van de beroemde Camera Obscura (1839) wordt de lezer getrakteerd op Hildebrands ‘verspreide stukken’: beschrijvingen van mensen, tradities en landschappen uit zijn eigen tijd. Naast ‘het Noordbrabantsche meisje’, ‘de Limburgsche voerman’ en ‘de Leidsche peuëraar’ vindt men er typeringen van boeren en vissers uit Noord-Holland. Wat vertellen deze beschrijvingen over hun tijd?
>Oneindig Noord-Holland lanceert een nieuwe kaart vol verhalen, waarop je precies kunt zien wat zich vroeger overal heeft afgespeeld. Bij jou in de buurt, maar ook op andere plekken in Noord-Holland. Ga mee op avontuur door jouw eigen provincie!
> 1 min
Het Noord-Hollands Archief zoekt voor een nieuwe permanente tentoonstelling namen, foto’s en verhalen van Noord-Hollandse vrouwen die zich hebben ingezet voor het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog.
> 2 min
In iedere aflevering van Depotkast, de podcast van het Noord-Hollands Archief, staat een archief(stuk) uit de depots centraal. Wat kom je zoal tegen in het depot? Wat zijn de verhalen achter de archiefstukken? Luister mee!
> 1 min
In het najaar van 1936 toonde de Bussumse bioscoop Flora Bio de sensatiefilm ‘De weerwolf van Londen’. Een filmbespreking in de Nieuwe Bussumsche Courant stelde de lezer gerust: ‘de “weerwolfziekte” (…) is een filmziekte, ze bestaat gelukkig niet’. Voor ons tegenwoordig een overbodige opmerking, maar in die tijd dachten inwoners van het bijgelovige Gooi daar soms nog heel anders over.
>Als je een bezoek brengt aan Grote Kerk Naarden zie je hoog boven je een uniek kunstwerk; het beschilderde tongewelf uit 1518. Het is vanaf de grond al vijf eeuwen te zien, op 25 meter hoogte. Dit najaar doet de unieke kans zich voor om elk detail, elke gezichtsuitdrukking en de meest fantasievolle fabelwezens van dichtbij te ontdekken. Met een trap ‘bestorm’ je de geschilderde hemel. Stichting Grote Kerk Naarden laat tegelijkertijd een onderzoek uitvoeren naar de schilderingen.
> 1 min
In het bijna tienjarige bestaan van Oneindig Noord-Holland zijn veel historische onderwerpen de revue gepasseerd. Het ene verhaal was onvermijdelijk populairder dan het andere. Wij zetten de best gelezen verhalen voor je op een rij.
>Het schooltje van Dik Trom is een eenklassig schoolgebouwtje uit de late 19e eeuw. Schrijver C. Joh. Kieviet gaf er les en schreef er zijn beroemde Dik Trom reeks. Dankzij de inspanningen van velen is het sinds 2013 een kinderboekenmuseum.
>De waarheid is anders dan gedacht. Miljoenenjuffouw Jaantje Struik, een van de beroemdste oplichtsters uit de Nederlandse geschiedenis, viel door de mand na een conflict met een juwelier. Ze wist vele miljoenen af te troggelen, maar eindigde als bedelaarster. Als iemand ‘door de mand valt’, betekend dat hij of zij is ontmaskerd als leugenaar, bedrieger, dief, domoor etc. Diegene blijkt dan als het ware ‘van lager niveau’ te zijn dan de buitenwereld tot dan toe had verwacht. Maar waar komt deze uitdrukking vandaan? En wat heeft die mand ermee te maken?
>Sinterklaas is niet alleen aan het eind van het jaar zichtbaar in Amsterdam, als de winkels zich vullen met Sinterklaassnoepgoed, de pieten in de Bijenkorf omhoog klimmen en de intocht van de Sint en zijn knechten is geweest. Sinterklaas is het hele jaar zichtbaar en wel op één van de drukste plekken van Amsterdam: de Dam.
>Dit verhaal speelt in Huizen in het jaar 1514. Huizen was een klein arm boerendorp. Op zekere dag vestigde zich een vreemde boer in het dorp. Met zijn paard en drie koeien betrok hij de grootste boerderij in het dorp. De arme Huizers, die zelf geen koeien hadden, wisten niet wat ze zagen.
>Voor de Amerikaanse toeristen is hij een held, maar onder Nederlanders is hij veel minder bekend: Hansje Brinker, de jongen die zijn vinger in een dijk stopte en zo Nederland redde. Dat Hansje nooit bestaan heeft, is niet belangrijk. En wist je dat hij eigenlijk de creatie is van de Amerikaans kinderboekenschrijfster Mary Mapes Dodge? En dat al in 1865. In 1950 kreeg Hansje een welverdiend monument op de Woerdersluis in Spaarndam.
>De Lange Heul is heel oud, zo’n 80.000 tot 90.000 jaar. Wie vanuit Bussum over de hei naar Laren gaat, komt De Lange Heul over. Het was niet altijd een pretje om de soms barre voettocht tussen deze dorpen te maken. Het is dan ook niet vreemd dat er volksverhalen ontstonden. Zo’n verhaal is de reus met zijn zak zand op De Lange Heul.
>De persoon van Hans Brinker is ontsproten aan de fantasie van de Amerikaanse kinderboekenschrijfster Mary Mapes Dodge. Zoals in het verhaal van het Noordhollands Archief op deze website wordt uitgelegd, is Hans Brinker niet de jongen die zijn vinger in de dijk steekt. Dat is immers een anonieme jongen die in Haarlem woont. Maar waar komt Hans Brinker zèlf vandaan?
>In Amerika was hij een held, maar in Nederland, het land waar hij woonde, was hij veel minder bekend. Dat was lange tijd het lot van Hansje Brinker, de jongen die het land zou hebben gered door zijn vinger in een lekkende dijk te stoppen. In 1950 kreeg deze mythische held zijn welverdiende monument. Sindsdien is zijn beroemde daad in drie dimensies te bewonderen op de Woerdersluis in Spaarndam. Niemand minder dan Prinses Margriet onthulde dit beeld. Het is natuurlijk allemaal fictie. Dit schijnbaar o zo Hollandse verhaal kennen we alleen maar omdat het in 1865 opdook in een Amerikaans kinderboek van de schrijfster Mary Mapes Dodge.
>