Matzes van De Haan

Er waren in Nederland verschillende fabrikanten die etenswaren speciaal voor de Joodse consument produceerden. Zo waren er bijvoorbeeld de matzefabriek van de familie De Haan in Amsterdam en die van Hollandia in Enschede. Joden zijn met Pesach verplicht om matzes te eten. Ook in de week van Pesach mogen zij geen gerezen of gegiste voedingswaren eten, daarom is het de gewoonte om met matzes of matzemeel verschillende zoete en hartige bereidingen te maken.

2 min

De Valkenburgerstraat

De broodfabriek De Haan vestigde zich in 1830 in de Valkenburgerstraat, ooit een op en top Joodse straat. De straat lag op het eiland Marken, een in de zestiende eeuw aangeplempt stuk land dat bestemd was voor scheepstimmerlieden die werkten op de werven in de buurt. Samen met de eilanden Uilenburg en Rapenburg gingen hier aan het eind van de zeventiende eeuw voornamelijk arme Asjkenazische (West-Europese) Joden wonen. De Haan begon als broodbakkerij, maar ging zich later specialiseren in het maken van matzes. Verderop in de Valkenburgerstraat zat nog een matzebakker, van S.B. Snatager en Co. Deze bakker stond vooral bekend om zijn mierzoete roomgebak en gemberbolussen die hij verkocht in zijn banketbakkerij in de Jodenbreestraat.

Matzefabriek De Haan. Interieurfoto van matzefabriek de Haan Amsterdam, met personeel en matzes op de productieband, circa 1920, Collectie Joods Historisch Museum

Matzefabriek De Haan

Matzefabriek De Haan was een begrip in Joods Amsterdam. De firma bakte voor de Tweede Wereldoorlog ongeveer 5 a 6 miljoen matzes per jaar. De matzes werden voor transport in de bekende ronde dozen verpakt en via de Uilenburgergracht, aan de achterkant van de fabriek, per boot of kar gedistribueerd door heel Nederland. Het enige wat nu nog rest van de oude matzefabriek is een gevelsteen met een haan. De steen hangt in de hal van het moderne appartementencomplex.

Oorspronkelijke gevelsteen. Gevelsteen van de voormalige matzefabriek De Haan in de Valkenburgerstraat

Matzes met Pasen

De Hollandia, opgericht in 1933, is de enige nog bestaande matzefabriek in Nederland. Elk jaar met Pesach worden er in de fabriek matzes onder toezicht van het rabbinaat bereid. Opmerkelijk is de populariteit van matzes bij niet-Joden in Nederland, het enige land ter wereld waar traditiegetrouw niet-Joden met Pasen matzes eten, en dan bij voorkeur met roomboter en bruine suiker.

Het gebruik om matzes te eten met Pasen schreef Herjo Woudstra (1940-2011), oud-eigenaar van Hollandia, toe aan de vooroorlogse gewoonte van de Joden in Nederland om ter gelegenheid van Pesach hun niet-Joodse vrienden en kennissen matzes te schenken. Zo raakte de matze ingeburgerd in de Nederlandse cultuur.

Etiket De Haan. Reclamedrukwerk van De Haan’s Matzes, circa 1930 Collectie Joods Historisch Museum, collectie Jaap van Velzen

Publicatiedatum: 21/02/2013

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.