Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

Brede sloot was haven Amstelveen

Bij Amstelveen denk je niet meteen aan fabrieken. De plaats en gemeente zijn immers al lange tijd een typische forensengemeenschap. In Amstelveen moesten de werkende mensen hun brood meestal buiten de gemeente in Amsterdam op Schiphol of in de Aalsmeerse veiling verdienen. Peter van Schaik besteedde in zijn radiocolumn voor RTV Amstelveen in oktober 2011 aandacht aan de fabrieksnijverheid die zijn gemeente heeft gekend. "Onderschat Amstelveen niet", aldus Van Schaik, "We hadden zelfs een Fabriekssteeg!"

Springstoffenfabriek

“De fabriek met de meeste werknemers was de springstoffenfabriek die onder de rook van Ouderkerk aan de Amstel stond. Gesticht in 1713 en opgehouden te bestaan in 1989. Het einde van de koude oorlog heeft de buskruitproducent de das omgedaan”, aldus Van Schaik, “Maar onderschat ons niet. We hadden in het Oude Dorp zelfs een Fabriekssteeg!” Die steeg was een doodlopend weggetje ongeveer op de plek waar nu de Laan van Nieuwer-Amstel uitkomt op de Dorpsstraat. Van Schaik: “Bij een steeg denk je aan een zeer smalle straat met aan beide kanten bebouwing. Dat was hier niet het geval. Aan de zuidkant van de steeg stond een flink gebouw daterend uit 1836 en daar tegenover lag een kade en een vrij brede sloot.”

Kruitfabriek aan de Amstel

Na de ontploffing van kruitmolen ’t Oorlogs Schip in Amsterdam (1709) kwam er een nieuwe kruitmolen ver buiten de stad. In het Amstelveense deel van Ouderkerk verrees toen De Oude Molen. Ook deze buskruitfabriek ontplofte wel eens, maar werd steeds herbouwd. Het (water)torentje van de vroegere kruitfabriek steekt nog boven de gebouwen uit. Achter de gevel aan de Amsteldijk gaat nu een businesspark schuil. Foto JMP

Fabriek aan haventje

“Je zult het niet geloven”, vertelt Van Schaik, “maar die brede sloot was de haven van Amstelveen.” Van hier uit kon men over het water via de Landscheidingvaart en het Karnemelksgat de Haarlemmermeer en Amsterdam bereiken. “Het is nooit wat geworden met de expansie van onze haven. Het bleef bij incidentele aan- en afvoer van goederen met bootjes met een zeer bescheiden tonnage.” In het gebouw dat aan de Fabriekssteeg grensde, was in de 19de eeuw een vrije grote fabriek gevestigd. “Er werd daar leer gelooid dat vervolgens verlakt werd. De ouderen onder ons herinneren zich nog wel de uniformpetten met glimmend leren klep. Over het milieu in die omgeving zullen we het maar niet hebben.”

Gebeten door een rat

“Na 1900 werd het fabrieksgebouw voor allerlei andere doelen verhuurd. Er zat o.a. een smederij in en een sigarenmakerij en er was ook ruimte voor een paar wooneenheden. Dat waren geen luxe appartementen. Een van de gezinnen kwam in het nieuws omdat een baby in het neusje was gebeten door een rat. De woningen werden dan ook onbewoonbaar verklaard”, zegt Van Schaik, “In de tweede helft van de vorige eeuw werden er op het gemeentehuis plannen gemaakt om deze hoek van het Oude Dorp te saneren. Het oude en vervallen industriegebouw moest verdwijnen, dat stond vast. Daar hoefde het gemeentebestuur geen moeite voor te doen want in 1965 brandde het af. De oorzaak is nooit achterhaald.”

Annexatie door Amsterdam

De gemeente kende in de 18de en 19de eeuw meer industrie. De fabrieken vond je in het deel van de gemeente dat tegen Amsterdam aan lag, toen nog Nieuwer-Amstel geheten, en in 1896 is geannexeerd door de hoofdstad. Verder lag in het midden van de 19de eeuw in de Middelpolder een fabriekje dat zwarte vernis uit turf won. Van Schaik: “Niets bijzonders, ware het niet dat de voorzitter van de Tweede Kamer, Van Dam van Isselt, er een tijdje de eigenaar van was.”

Stationsstraat, Amstelveen. Beeld: Noord-Hollands Archief

Turfwinning, kantoren en zorginstellingen

Industrie stelde als bron van werkgelegenheid in Amstelveen nooit veel voor. Hier was de agrarische sector lange tijd de belangrijkste bron van werkgelegenheid. Van Schaik: “Daarnaast was er nog een heel andere vorm van nijverheid en dat was de veenderij of turfwinning. Ruim 300 jaar is er in Amstelveen turf gestoken en gebaggerd. Maar dat is een heel ander verhaal met vele facetten.” Tegenwoordig heeft Amstelveen veel kantoren en zorginstellingen, maar die ontwikkeling is nog vrij recent,’ vertelt Van Schaik in zijn radiocolumn.

De columns over de geschiedenis van Amstelveen zijn uitgezonden door RTV Amstelveen.

Publicatiedatum: 26/10/2011

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.