De Beemster: de droogmaking en wat er aan vooraf ging
Extra werkgelegenheid, nieuwe landbouwgrond en veel meer veiligheid tegen het water. Dat was wat de Beemster moest opleveren. Maar de droogmaking ging niet zonder slag of stoot.
>Kaas uit Oosthuizen
Aan het Westeinde in Oosthuizen, vlakbij de Grote Kerk, staat een oud kaaspakhuis. De achterkant van het perceel grenst aan de Beemsterringvaart. Uit de Beemster kwam in de loop van de zeventiende eeuw een overvloed aan agrarische producten. Het dorp Oosthuizen profiteerde hiervan, onder meer door zich te gaan richten op de kaasverwerking. De kaas uit Oosthuizen, van het type Edammer kaas, werd een geliefd product in binnen- en buitenland.
>Fort aan de Nekkerweg
Precies honderd jaar na de bouw van het Noordfront begint Fort aan de Nekkerweg aan een nieuw leven als hotel en wellness resort. De slaapvertrekken waar een eeuw geleden de britsen van de soldaten stonden, zijn getransformeerd tot luxueuze hotelkamers.
>Vredenburg
Waar nu kassen en een fruitboomgaard liggen, stond de vanaf 1647 de meest Palladiaanse villa van Nederland. Op de brug naar het naastgelegen Zuiderweg 68 staan hekpijlers met het opschrift Vredenburgh. Wat is er gebeurd?
>Stolpboerderij Westerhem in de Beemster
In 1877 werden het vrijstaande herenhuis en de achterliggende stolpboerderij Westerhem gebouwd. Het voorhuis was ooit burgemeesters-woning. Tot 1965 was het een groot veebedrijf. Later werd de stolp grondig gerestaureerd en werd er het agrarisch museum Westerhem in gevestigd. Het museum geeft een beeld van de rijke agrarische historie van de Beemster. In het voorhuis is de VVV en het Bezoekerscentrum Beemster gevestigd.
>Hofstede Beemsterlust
Voor 1612 stroomde er water door de Beemster. De kleine rivier de Bamestra groeide in de Middeleeuwen uit tot een ware binnenzee die in verbinding lag met de toenmalige Zuiderzee. Aan het begin van de Gouden Eeuw vatte de rijke koopman Dirk van Os, samen met zijn broer Hendrik, het plan op om de Beemster droog te leggen, om deze vruchtbare grond te bebouwen. Hiervoor was toestemming nodig van een aantal burgemeesters en kooplieden. In 1607 gaven de Staten van Holland en West-Friesland groen ligt voor de inpoldering. Ook een aantal rijke kooplieden waren hierbij betrokken, waaronder Jacob Poppen. In totaal bestond de groep uit vijftien man uit Amsterdam en Den Haag.
>Duitse bezetter zet Beemster blank
Tijdens de oorlogsjaren verdween de Beemster tot twee keer toe voor een belangrijk deel onder water. Na de Duitse inval op 10 mei 1940 begon het Nederlandse leger direct met het uitvoeren van de geplande inundaties rond de forten van de Stelling van Amsterdam in de polder. In het vroege voorjaar van 1944 verdween de hele zuid- en zuidoostkant van de Beemster opnieuw onder water. Nu gebeurde dat op last van de Duitse bezetter. Deze inundatie duurde ruim een jaar tot begin mei 1945.
>Agatha van Foreest
Agatha, dochter van de puissant rijke regent Jonkheer Nanning van Foreest – één van de machtigst mannen in West-Friesland, wordt in 1733 geboren in het stadspaleis van de familie aan het Grote Oost. Zij krijgt een eerste klas opleiding, leest, maakt muziek en geeft, zoals het hoort als mooie 19 jarige bruid het ja-woord aan haar neef Joan van Foreest. Het is een gearrangeerd huwelijk, zoals gebruikelijk in regentenkringen, bedoeld om de rijkdom in de familie te houden. Agatha is een voorbeeldige echtgenote. Ze baart in 14 jaar tijd maar liefst negen kinderen. Niets bijzonders, alles volgens het boekje.
>Beemster 1612-1712
In 1612 viel de Beemster droog. Dat feit wordt in 2012 uitgebreid herdacht met een heel scala activiteiten. Er verschijnen ondermeer twee nieuwe boeken over de geschiedenis van de polder. De Beemster verdient deze aandacht volop, want dankzij de heel bijzonder landschapsarchitectuur staat de polder sinds 1999 op de werelderfgoedlijst van de UNESCO. Het eerste eeuwfeest in 1712 werd destijds natuurlijk ook gevierd. Het polderbestuur liet toen een schitterende zilveren gedenkpenning slaan als blijvende herinnering.
>De Drie Meren
In de voorbije tijden werden verschillende bedrijven en winkels in en rond Purmerend ‘De Drie Meren’ genoemd. Zo was er een veilingvereniging met die naam. Firma de Jong en Eilander in de Peperstraat gebruikte eveneens deze naam. Tevens was er een bakkerij en een coöperatie en nog een aantal andere bedrijven die ook zo heetten. Wat is de oorsprong van deze veelgebruikte benaming?
>De Vismarkt van Purmerend
Tot omstreeks 1880 vond op de huidige Oude Vismarkt de vismarkt plaats. Voor de droogmaking van het Beemstermeer kende Purmerend een bloeiende en lucratieve aalvisserij. Toen Purmerend in 1410 stadsrechten kreeg, hield de graaf van Holland het visrecht op de Where aan zich en daarmee dus ook de opbrengsten ervan. Dat betekende dat de graaf de pachtgelden opstreek en niet de stad.
>Wapens voor het verzet
‘De sokken zijn droog’ was de geheime code voor het afwerpterrein ‘Hudson’ bij de boerderij van Cor Middelbeek in Katwoude. Het ging om een stuk weiland ten noorden van de Sluisbraak, vanaf de Hooge Dijk zo’n 500 meter landinwaarts. Het was één van de afwerpterreinen, waar in de winter van 1944-1945 door de Engelse luchtmacht wapens werden gedropt voor het Nederlandse verzet.
>Goede dijkenbouwers zijn nog geen bruggenbouwers
Er staat een handjevol mensen op de IJsselmeerdijk. Ze luisteren aandachtig naar een toespraak. Onder hen is de tienjarige Frank Vlaar, maar hoe langer de toespraak duurt hoe meer afgeleid hij raakt. Hij had helemaal geen zin om op die koude winderige dijk te staan, maar hij moest van zijn vader. Deze staat geïnteresseerd te luisteren en merkt niet dat de gure novemberwind af en toe de vlag die over het monument gedrapeerd is op laat bollen. Frank maakt er een spelletje van om elke keer dat de vlag omhoog geblazen wordt, een glimp van het monument op te vangen. Zo hoeft hij tenminste niet naar die saaie man in dat zwarte pak te luisteren.
>