Oneindig Noord-HollandBeleef de geschiedenis van jouw provincie
NL | EN

De Drie Meren

In de voorbije tijden werden verschillende bedrijven en winkels in en rond Purmerend 'De Drie Meren' genoemd. Zo was er een veilingvereniging met die naam. Firma de Jong en Eilander in de Peperstraat gebruikte eveneens deze naam. Tevens was er een bakkerij en een coöperatie en nog een aantal andere bedrijven die ook zo heetten. Wat is de oorsprong van deze veelgebruikte benaming?

Het pand Peperstraat 9. Beeld: VHP.

Vissersdorpje

Purmerend is ontstaan uit het kleine visserdorpje Purmer. Aan het begin van de dertiende eeuw vestigden deze vissers zich op een hoger gelegen plek, nadat hun dorpje tijdens een stormvloed overspoelde. Deze hoogte, op het einde van het dorp Purmer, is nog altijd goed te zien aan de Kaasmarkt en de eerste helft van de Peperstraat. De nieuwe nederzetting kreeg de naam Purmereynde, wat later veranderde in Purmerende en nu Purmerend.

Tot in het begin van de zeventiende eeuw lag Purmerend nog ingeklemd tussen drie grote waterplassen. In het noorden het Beemstermeer, in het oosten het Purmermeer en aan de westkant het Wormermeer. Deze visrijke meren waren erg belangrijk voor de welvaart en de groei van het dorpje tot een marktstad.

De drie meren die Purmerend omringden tot de droogmaking in de zeventiende eeuw: Beemstermeer, Purmermeer en Wormermeer. Beeld: VHP.

Meren worden drooggelegd

In de eerste helft van de zeventiende eeuw zijn deze drie meren drooggelegd. Want hoewel deze meren belangrijk waren voor de visserij, zorgden zij ook voor veel wateroverlast. Bovendien konden de bodems van deze meren goed gebruikt worden voor de landbouw en vooral voor veeteelt. Het gevolg was dat er vele nieuwe boerenbedrijven kwamen die hun produkten op de lokale markt moesten verkopen. Dit zorgde voor extra drukte op de markten van Purmerend, hetgeen meer welvaart in de stad bracht.

Gevelsteen

Rond 1900 is door een banketbakker op Peperstraat 9 een nieuw winkelpand gebouwd. Als zonwering is met de bouw een luifel in de winkelpui opgenomen. Nog steeds is het pand een banketbakkerij. Oorspronkelijk van de familie Koel, later van Gerard Dirks.

In de jaren zestig van de twintigste eeuw werd de winkel overgenomen door Jos van der Mey, die de bakkerij ‘Het Huis met de Luifel’ noemde. Derhalve raakte de naam ‘De Drie Meren’ in onbruik, maar boven de ramen zijn gevelstenen aangebracht waarin de wapens van de drie omliggende drooggelegde meren zijn verwerkt.

Van links naar rechts ziet men: het viswijf of de meermin van de Purmer, waaraan een legende is verbonden. De middelste: de koe van de Beemster met in de linkerhoek een rijzende zon en als laatste: het schaap met daaronder een paling van de Wijde Wormer. Boven de ramen van de tweede verdieping staat trots Purmerends wapen met de drie weerhaken.

De gevelornamenten met de wapens van de drie meren. Beeld: VHP.

Legende van het ‘Purmer-viswijf’

In het wapen van Purmer is het ‘Purmer-viswijf’, ook wel ‘groenwijf’ afgebeeld. Volgens een legende kwam in 1403 een meermin tijdens een hevige overstroming uit de Zuiderzee in het Purmermeer terecht. De meermin werd ontdekt door een groep melkstertjes die met hun schuitjes op het meer voeren. Volgens de legende zagen zij “een wilt ende ongetammet wijf drijven ende swemmen”. Nadat zij over hun angst heen waren, besloten zij de meermin te overmeesteren en met geweld in hun schuitje te trekken.

Ze werd gevangen en naar Edam gebracht, maar niemand kon haar verstaan, noch begrijpen. Ze werd schoongemaakt en gekleed, maar tevens bewaakt, want ze wilde weer in het water springen. Van heinde en verre kwam men naar het vreemde schepsel kijken, hetgeen Edam geen windeieren legde.

Inmiddels was de verschijning ook bekend geraakt in Haarlem. De stad diende bij Edam een officieel verzoek in om het Purmer-zeewijf voortaan in Haarlem te mogen tonen. Merkwaardig genoeg werd dit verzoek ingewilligd en verhuisde de meermin naar Haarlem. Hier leerde men haar spinnen en ging ze zelfs over tot het christelijk geloof. Na haar overlijden is zij derhalve in gewijde aarde begraven.

De meermin van het Purmermeer. Beeld: VHP.

Auteur: Jan Dekkers (Vereniging Historisch Purmerend) / Redactie ONH

 

Publicatiedatum: 27/06/2011

Aanvullingen

Vul deze informatie aan of geef een reactie.

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Vereiste velden zijn gemarkeerd met *. Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.