Binnenkijker: stolpboerderij Tesselaar in Huisduinen

Voor de serie ‘Binnenkijker’ van Boerderijenstichting Noord-Holland gaat agrarisch erfgoed specialist Anna Groentjes op bezoek bij bijzondere stolpboerderijen. Trotse eigenaren vertellen haar alles over de geschiedenis en het interieur van de stolp. De interieurs verschillen nog meer van elkaar dan de buitenkanten. Bij woonboerderijen zien we de zoektocht naar het toepassen van nieuwe functies, op basis van de oorspronkelijke indeling. Deze keer reist Anna af naar stolpboerderij Tesselaar in Huisduinen.

5 min

In de Binnenkijker kijken we binnen in de interieurs van stolpen. Deze verschillen nog meer van elkaar dan de buitenkanten. De zoektocht naar en het toepassen van nieuwe functies gaat provinciebreed voort. Nieuw gebruik is immers de aanzet tot behoud. Niettemin zijn nieuwe functies altijd gebaseerd op de indeling naar oorspronkelijk gebruik. Ook als de stolpboerderij en de stolpschuur in gebruik zijn als zorgboerderij, zuivelboerderij en paardenpension.

Foto: Anna Groentjes, 2024.

De geschiedenis van Huisduinen

Huisduinen, of Husiduna zoals het in de 8^e eeuw werd genoemd kent een bewogen geschiedenis. Met het aldoor veranderende landschap dat door de golven van de zee dan weer een eiland vormde en dan weer verbonden was aan het vasteland. En natuurlijk ook de strategische locatie was van belang. Napoleon gaf deze plek niet voor niets de bijnaam ‘Gibraltar van het Noorden’. Tijdens de Allerheiligenvloed in 1170 verslond de zee maar liefst 100 van de 112 huizen. Inwoners moesten huis en haard halsoverkop verlaten en vluchten naar de hoger gelegen duinen. Het Fort Kijkduin was de naamgever van de Slag bij Kijkduin tijdens de Derde Engels-Nederlandse Oorlog in 1673 en tijdens de Tweede Wereldoorlog woonden en werkten de Duitsers in het chique badplaatsje dat Huisduinen was geworden. Het recent tot Atlantikwall Centrum herbestemde Duitse Casino is een tastbare herinnering.

Foto: Anna Groentjes, 2024.

Foto: Anna Groentjes, 2024.

De familie Tesselaar

En tijdens al dit tumult werden de stolpboerderijen aan de Badhuisstraat gebouwd. Al in 1832 was er bebouwing op deze locatie maar het contour is te klein voor een stolp. De stolpen werden waarschijnlijk circa 1900 gebouwd. In 2003 werden de toen nog 56 (tegenwoordig 44) stolpboerderijen door de werkgroep Open Monumentendag 2003 in een mooie uitgave ‘Boerenbouw’ behandeld en zelf schreven we in Vrienden van de Stolp nummer 107 over de stolpboerderijen van Den Helder. Dit charmante koppel kwamen in deze uitgaves niet of nauwelijks aan de orde; hoog tijd dus. De familie Tesselaar is al vanaf de jaren zestig verbonden aan de plek. Eerst met koeien en varkens en later ook een paardenpension. Tegenwoordig is boerderij Tesselaar een zorgboerderij, zuivelboerderij en paardenpension en trainingstal voor ruim 45 paarden.

Foto: Anna Groentjes, 2024.

Foto: Anna Groentjes, 2024.

Foto: Anna Groentjes, 2024.

Hard aan het werk

De paarden, koeien en schapen staan lekker droog op stal als we arriveren tijdens het hoogtepunt van lentestorm Renate. Vuurtoren Lange Jaap is maar nauwelijks te zien tussen de stortbuien door. Ondertussen blijft het team gewoon doorwerken. Stallen worden aangeveegd, paarden worden geborsteld en de vele prijzen die gewonnen zijn door Wesley worden liefdevol opgepoetst door een vrijwilliger. Hij zelf is ondertussen overal te vinden. Breed lachend legt hij wat uit, opent hij voor ons het luik naar de zolder terwijl hij telefoneert met een leverancier. En weg is hij weer om een paard naar een andere stal te begeleiden. Vol verwachting klimmen we de trap op om de fraaie vierkant constructie te bewonderen.

Foto: Anna Groentjes 2024.

Foto: Anna Groentjes, 2024.

De constructie van de stolp

Tegen de nok aankijkend is de knik in het piramidedak goed zichtbaar. De storm waait buiten woest maar de shingles van de stolpschuur geven geen kik. De jakobsladder ligt enigszins stoffig maar zo te zien geheel compleet aan de overzijde van het dichtgetimmerde hooiluik in de zijgevel van de stolpschuur. Het vierkant ziet er solide en stoer uit. Boven zijn een aantal delen van de constructie vernieuwd en ook beneden is aan de sporen te zien dat de indeling anders was dan nu. De gehele stolp is nu namelijk ingedeeld als paardenstal. Nieuwsgierig kijken de paarden en de aanwezige boerderijkatten naar ons.

Foto: Anna Groentjes, 2024.

Foto: Anna Groentjes, 2024.

Een tweede leven

Ondanks de nieuwe functie is de stolpgeschiedenis goed te zien. De grup is nog aanwezig en in de gevels zitten nog kleine koeraampjes. Wel hebben de poeren van de staanders wat liefde nodig en ook de muren zijn hier en daar verzakt. De naastgelegen stolp is het territorium van winkel, kaasmakerij en woning. Er is in de loop van de tijd veel aangepast aan de stolpboerderij en de constructie is volledig weggewerkt. Alleen in de winkel kan nog naar de nok gekeken worden. De staander torent trots boven de reclamevlaggentjes en winkelwaar uit. De winkel is achter de lage wagendeuren in de voorgevel gerealiseerd. Het hoge puntje achter de aanbouw verraadt dat verhoogde dorsdeuren aan de achterzijde van de stolpboerderij waren.

Foto: Anna Groentjes, 2024.

Foto: Anna Groentjes, 2024.

Uitzicht op de vuurtoren

Boerderij Tesselaar biedt natuurlijk nog veel meer dan de enige stolpboerderijen van Huisduinen zijn. Achter de stolpen staan meerdere stallen voor paarden, schapen en de koeien. De laatsten staan al te popelen om de wei in te gaan maar moeten nog heel even wachten. In het hooi liggen net geboren kalfjes en lammetjes. Achter het erf is nog een grote paardenbak met zicht op 63,45 meter van de Lange Jaap. Omringt door strand, duin en polder is er veel te genieten voor dier en mens. En te zien en leren want het Atlantikwall Centrum en fort Kijkduin liggen om de hoek en ook Huisduinen zelf is het bezoeken waard. Wij komen na de storm nog een keertje terug voor de foto’s van erf en omgeving.