4 min

De Beemster

Deze zomerdag reizen we af naar een van de bekendste droogmakerijen ter wereld: de Beemster. Ontstaan door Nederlands vernuft en de behoefte aan meer landbouwgrond en waterveiligheid. Met een systeem van ringdijken, ringvaarten en molens werden steeds grotere meren en binnenzeeën drooggemalen en in 1612 kon de Beemster ingericht worden met de kaarsrechte verkaveling die al imponeert als je door de polder rijdt, maar helemaal adembenemend is als je deze van boven bekijkt. Niet voor niets is de Beemster sinds 1999 Unesco Werelderfgoed.

Varkenshok van stolpboerderij Kerkzigt. Foto: Anna Groentjes, 2021.

Met uitzicht op de kerk

De gewonnen landbouwgrond was van zulke hoge kwaliteit dat 17e-eeuwse durfinvesteerders hier graag hun geld staken in destijds hypermoderne stolpboerderijen. Noord-Hollandse stolpen met de dars aan de achterzijde zodat het hooi eenvoudig naar binnen gereden kon worden. De ene stolp nog rijker dan de andere, want naast een uitstekende investering was het vertoeven in de Beemster ook een verademing als je uit de stinkende, warme stad kwam. Polderparadijs de Beemster herbergt heel wat fraaie polderpiramides. In hartje Beemster staat de stolp Kerkzigt met, zoals de naam doet vermoeden, zicht op niet één maar vier kerken: Middenbeemster prominent aan de voorzijde, maar ook Westbeemster, Schermerhorn en met een beetje moeite zelfs De Rijp. En dit al vanaf 1636. Daarmee is Kerkzigt een van de eerste stolpboerderijen in de Beemster.

Hek van stolpboerderij Kerkzigt. Foto: Anna Groentjes, 2021.

Stolpboerderij Kerkzigt

Het poorthek met de naam Kerkzigt zwaait open en eigenaren Els en René Knijn ontvangen ons enthousiast. De naam van dit bijzondere rijksmonument is maar een van de vele anekdotes die te vertellen zijn over deze fraaie stolpboerderij met verhoogde voorgevel en houten topgevel met fronton. Zo weet René ons te vertellen dat het vierkant is opgetrokken van oude, houten molenwieken. Een voorbeeld van hergebruik. ‘Extra leuk voor mijzelf, omdat ik ben geboren en getogen op korenmolen De Nachtegaal,’ de enige nog bestaande molen in de Beemsterpolder.

Staart van stolpboerderij Kerkzigt. Foto: Anna Groentjes, 2021.

Van veehouderij naar fruit

De familie Knijn kocht Kerkzigt in 2018 en zette zich sindsdien volop in om de stolpboerderij en het ruime erf met meerdere agrarische bijgebouwen tiptop in orde te houden, zoals de varkensboet, het boenhok aan de slootkant en de naastgelegen grote hoogstamboomgaard. De lange regel in de staart van de stolp is fris en keurig geboend, als was deze klaar voor de terugkeer van het vee. Maar de stolpboerderij is allang geen veehouderij meer. De familie Vlug boerde ruim 20 jaar geleden voor het laatst op Kerkzigt. Tegenwoordig dient de staart vooral als tijdelijke opslag voor de fruitoogst van de boomgaard die tot appel- en perensap wordt geperst en in vijfliterpakken staat opgeslagen voor dorstige liefhebbers.

De boomgaard van stolpboerderij Kerkzigt. Foto: Anna Groentjes, 2021.

Boerenerf

Het erf is helemaal zoals een boerenerf behoort te zijn. De boomgaard piekfijn onderhouden met rondom een gemaaid wandelpad dat langs de naastgelegen schapenweide meandert. ‘Noord-Hollandse Blauwe’ kippen scharrelen rond een moderne opstal die van buiten dezelfde sfeer heeft als de nog in volle glorie zijnde varkensboet. Kerkzigt heeft nog helemaal het keurig boerensjieke voorerf met zachte wal, gras en hortensia’s en een achtererf met de agrarische indeling van de vroegere veehouderij. Maar dan wel met ruimte voor paarden en voor de motoren waarop Els en René graag een ritje maken. Zo zijn er meer slimme vondsten. Een van de leukste is wellicht de voersilo op het erf, die is omgetoverd tot een klein zwembad.

Het zwembad op het erf. Foto: Anna Groentjes, 2021.

Het interieur van de stolp

Ook in deze prachtstolp is het zorgvuldige behoud zichtbaar. De woonkeuken is vergroot en voorzien van alle moderne gemakken, maar ademt het historisch besef. Dit geldt ook voor de kachel op gesmoorde plavuizen voor een bijzondere schouw met origineel tegelwerk en bijbehorende gietijzeren achterplaat met daarop een afbeelding anno 1636. Onder de ernaast gelegen opkamer staat het trapluik naar de kelder uitnodigend open om snel even een koele drank te kunnen pakken op deze warme zomerdag.

Het trapluik naar de kelder. Foto: Anna Groentjes, 2021.

Het monumentale, opengewerkte vierkant is ook nu een heerlijk koele plek. Imponerend torenen de staanders kaarsrecht omhoog. Het houten hart van de stolp. Rondom verschillende, apart ingebouwde woonvertrekken met zesruiters in houten binnenwanden. Een slimme manier van klimaatbeheersing, want in elk van deze ingebouwde ‘kubussen’ kunnen temperatuur en vocht per ruimte worden gereguleerd. Zo heeft Kerkzigt de grandeur van een Beemsterstolp behouden met toevoeging van alle wooncomfort.

Detail van het vierkant van stolpboerderij Kerkzigt. Foto: Anna Groentjes, 2021.

Appels uit eigen boomgaard

Dankbaar accepteren we het glas appelsap geperst van appels uit eigen boomgaard en nemen nog even plaats op het terras naast de keukendeur die als dagelijkse toegang wordt gebruikt. Zoals het hoort bij stolpboerderijen, blijft de rouw- en trouwdeur in de voorgevel van Kerkzigt voor dit doel gesloten. Boerenzwaluwen vliegen af en aan en het jonge fruit in de hoogstamboomgaard belooft veel oogst en daarmee werk aan de winkel. De ‘Knijnen’ hebben er zichtbaar zin in.

Auteur: Anna Groentjes

Dit artikel is eerder verschenen in Magazine Vrienden van de Stolp, nummer 106, 2021,  Boerderijenstichting Noord-Holland.

Publicatiedatum: 31/08/2023