Binnenkijker: stolpboerderij in Overleek

Voor de serie ‘Binnenkijker’ van Boerderijenstichting Noord-Holland gaat agrarisch erfgoed specialist Anna Groentjes op bezoek bij bijzondere stolpboerderijen. Trotse eigenaren vertellen haar alles over de geschiedenis en het interieur van de stolp. De interieurs verschillen nog meer van elkaar dan de buitenkanten. Bij woonboerderijen zien we de zoektocht naar het toepassen van nieuwe functies, op basis van de oorspronkelijke indeling. Deze keer reist Anna af naar een stolpboerderij in Overleek.

4 min

Als het zo nat is als dit najaar ga je naar Waterland. Het land waar de slootjes tot bijna de rand van de weg liggen en het licht van de Gouwzee is nooit ver weg. En deze bijzonder natte herfst ligt het buurtschap Overleek er extra nat bij. Er wordt zelfs extra water weggepompt uit de velden. Het gebied ten westen van het Monnickermeer was tot na de drooglegging einde negentiende eeuw dunbevolkt maar op de plek van de fraaie houten stolphoeve die we vandaag bezoeken is op de kadastrale kaart van 1832 wel bebouwing ingetekend. Geen stolp silhouet echter.

Foto: Anna Groentjes, 2023.

Kerststukjes voor Stichting HOEBOEH

De stolpboerderij met zicht op de Wijde Leek en daarachter de torens van Monnickendam ligt fraai in het najaarszonnetje. Ineke is op het erf druk bezig met een kruiwagen vol servieswerk en andere snuisterijen om het stalletje voor de deur aan te vullen en te inventariseren voor de kerststukjes die op de lange regel verkocht zullen worden begin december. Allemaal voor Stichting HOEBOEH, “Hulp Oost-Europa Buurtschap Overleek en Helpers”. Een stichting opgericht in 2003 om hulp aan bewoners in Oost-Europa, met name in Roemenië en Moldavië. Ik tref Piet en Ineke nog net voor hun landelijke ronde die ze gaan maken. De bloembolpakketten die besteld zijn moeten afgeleverd worden.

Foto: Anna Groentjes, 2023.

Een stolp met veel ruimte

Bij binnenkomst via de tweede deur in de darsweeg stuit ik direct op hoog opgetaste pakketten die klaarstaan voor het aanstaande transport want de ruimte is nodig voor de kerstmarkt. Stichting HOEBOEH heeft veel verschillende activiteiten om hulp te kunnen bieden. En hiervoor komt de ruimte binnen de stolpboerderij heel gelegen. Tot de jaren 1980 stond het vee nog op de lange en korte regel maar bij het loonbedrijf wat Piet daarna startte was de ruimte binnen de stolp niet meer nodig. En een stolpboerderij heeft heel wat ruimte. Ideaal als verzamelpunt voor een naastenstichting.

Foto: Anna Groentjes, 2023.

Foto: Anna Groentjes, 2023.

Een bijzondere dorsdeur

De stolp is een enkele stolp maar heeft halverwege toch extra staanders. En het vierkant is opvallend stevig voor een Waterlandse stolp. De poer is extra opgemetseld door Piet en daarboven torent een staander imposant de hoogte in. En zoals bij meer gebouwen in deze omgeving golvend de muren vrolijk mee met de bodem rondom het veenriviertje De Leek. De houten gevels zijn al een paar keer vervangen. En de opvallende versierde dorsdeur ook. In 1908 was deze al met lijstwerk maar een stuk minder uitbundig dan tegenwoordig. Ik heb in ieder geval in heel Noord-Holland geen deur als deze gezien, misschien u als lezer wel?

Foto: Anna Groentjes, 2023.

Aangepast voor het gezin

Ineke en Piet hebben in de vijftig jaar dat ze op de stolp wonen deze liefdevol aangepast naar de wensen van dat moment. Bij de gezinsuitbreiding kwamen er kamers voor de meiden achter de nieuw aangebrachte dakkapel. Recent vervangen voor een nieuwe. Met enige spijt in haar stem zegt Ineke dat deze van kunststof is. Want het onderhoud aan de stolp gaat met de leeftijd toch wel in de benen zitten. Gelukkig helpen de dochters volop. Binnenkort gaat de buitenboel weer in de verf gezet worden.

Foto: Anna Groentjes, 2023.

Zonnepanelen en een houtkachel

De verduurzamingsslag hebben ze in ieder geval al gemaakt. Met de zonnepanelen op de schuur en de net nieuwe houtkachel zijn ze zelfvoorzienend. Piet plantte al twee à drie decennia al populieren op de windsingel. Daar kunnen ze nu mooi mee vooruit. En binnen in de gezellige woonkamer met de kachel centraal is het goed toeven. De wilde buien buiten maken het alleen maar nog knusser. De keuken is van alle gemakken voorzien en aan de muur hangen fraaie tegeltjes die ze op het erf hebben opgegraven.

Foto: Anna Groentjes, 2023.

Foto: Anna Groentjes, 2023.

Klompen op een rij

Het door sloten omzoomde erf rondom de stolp ligt er prachtig bij in de najaarszon en is precies zoals het hoort met het ‘werk’ erf met een aantal schuren en een werkopgang, een ‘voornaam’ voorerf met leibomen in het gelid in het grind langs de voorgevel en een grasveld tot aan de sloot en opgang met poort. Het rijtje klompjes aan de beschoeiing is een geestige knipoog. Onder de indruk van stolp, erf en haar bewoners vertrek ik door de volgende bui met in de verte alweer een regenboog.