Zaan Archives

STROOM – De Zaan in beweging

De Zaanstreek is het oudste industriegebied van Europa. Aan de oevers van de rivier de Zaan, de levensader van de streek, trekt de kenmerkende industrie zich de laatste jaren steeds meer terug. Leegstaande fabrieken worden gesloopt of krijgen nieuwe bestemmingen, met andere bewoners of gebruikers. Veel industriegebieden in Nederland maken zo’n grote ruimtelijke en sociale transitie door, maar nergens is die verandering zo goed zichtbaar als langs de Zaan. Uniek aan de Zaanstreek is dat lang niet alle bedrijvigheid verdwijnt, waardoor hier een bijzondere mix ontstaat van wonen en werken. Documentair fotografen Bert Verhoeff en David Galjaard tonen in 125 nieuwe werken een spannend tijdsbeeld van een streek in ontwikkeling.

2 min

STROOM – De Zaan in beweging

Honig Breethuis houdt grote voorjaarsschoonmaak

130 jaar oudheidkamer en 82 jaar op dezelfde plek aan de Lagedijk in Zaandijk. Zo lang gaat het Honig Breethuis, de voormalige Zaanlandse Oudheidkamer, al mee. En dat willen we nog heel lang volhouden. Daarom zetten we in 2023 in op duurzaamheid. Het museum sluit anderhalve maand de deuren om zich voor te bereiden op een duurzame toekomst. Zie het als de grote voorjaarsschoonmaak.

2 min

Podcast: (N)ooit-gebouwd Zaanstad

In 2024 bestaat gemeente Zaanstad vijftig jaar. Babel Zaans architectuurplatform kijkt de komende twee jaar voor- en achteruit. In deze podcastreeks spreken ze over indrukwekkende bouwplannen die (n)ooit zijn gerealiseerd. Maar ze stellen ook de vraag hoe Zaanstad zich de komende vijftig jaar zal ontwikkelen.

1 min

IFIKZ: Festival Zaanse Industriecultuur

In de maand oktober vindt alweer de 8ste editie van IFIKZ (Festival Zaanse Industriecultuur) plaats. Het is wederom een prachtige Zaanse samenwerking geworden tussen de wereld van cultuur, de industrie en de inwoners zelf. Het resultaat is te bewonderen in drie verhalen, elk in een eigen kunstvorm gegoten: De grote buitenexpo “Smaakmakers aan de Zaan” (fotografie), de theatervoorstelling “KRUIT” (in het HEM) en de filmvertoning van “De Schoolmeester” (in de Fabriek).

2 min

Hoe maakte Verkade zijn beroemde koekjes en chocola?

Toen Ericus Verkade in 1886 de Verkadefabriek oprichtte, wist hij niet dat zijn familiebedrijf ooit bekend zou komen te staan om de heerlijke koekjes en chocolade. De fabriek maakte aanvankelijk slechts brood, beschuit en ontbijtkoek, maar daar zou gauw verandering in komen. Hoe konden de biscuitjes en chocoladerepen van Verkade tot zo’n begrip uitgroeien? En misschien nog wel belangrijker: hoe werden ze eigenlijk gemaakt? Om dat uit te vinden, brachten we een bezoekje aan de Verkade Experience in het Zaans Museum.

Henri Willig: kaas uit Katwoude

In elke toeristische plaats in Noord-Holland vind je tegenwoordig een kaaswinkel van Henri Willig. Van de proefkelder aan de Amsterdamse bloemenmarkt tot de karakteristieke Catharina Hoeve op de Zaanse Schans: het merk Henri Willig is niet meer weg te denken uit de kaaswereld. Hoe heeft deze boer uit Katwoude in korte tijd zo’n kaasimperium weten op te bouwen?

Raadsel Het Blauwe Huis van Monet ontrafeld

“Zaandam is wel bijzonder opmerkelijk en er is genoeg te schilderen voor een heel leven, huizen in alle kleuren, molens bij honderden en verrukkelijke boten”, schreef Claude Monet in 1871 aan zijn vriend en collega Camille Pissarro, tijdens een bezoek van vier maanden aan de Zaanstreek. In de tijd die de kunstschilder doorbracht in het gebied rond de Zaan schilderde hij ruim 25 schilderijen. Een van deze schilderijen is het blauwe huis aan de Hogendijk in Zaandam. Lange tijd was het de vraag of het huis echt blauw is geweest, of dat Monet zijn fantasie de vrije loop liet.

2 min

Kom Zaans zomeren!

Marketing Zaanstreek wil bewoners en bezoekers vanuit de regio verleiden tot een bezoek aan de Zaanstreek met ideeën voor dagjes vol vakantiegevoel. Op Zaanszomeren.nl worden suggesties gedaan voor een dagje groen, een dagje cultuur, een dagje actief, een dagje met het gezin en een dagje folklore. De vele activiteiten en bezienswaardigheden in de streek vormen de basis van elk dagje Zaans zomeren.

1 min

Kantsteen van molen De Witte Duif gevonden

Bij de werkzaamheden aan de tijdelijke brug over de Zaan, werd in Wormer een afgedankte molensteen gevonden. Deze zogenoemde kantsteen is afkomstig van verfmolen De Witte Duif, die aan de Veerdijk heeft gestaan op de plek waar de tijdelijke brug aansluit op de Lassiestraat.

1 min

Bijzondere (bij)namen: Zaanstreek en Waterland

Noord-Holland kent veel plaatsen met bijzondere namen. Van sommige is de oorsprong snel vast te stellen, bij andere is het nodig om wat dieper te graven in het verleden. In deze serie verhalen onderzoeken we elke maand een andere regio van onze provincie, om achter de herkomst van de lokale plaatsnamen én bijnamen van de inwoners te komen. Deze maand: de Zaanstreek en Waterland.

700 jaar geleden: de eerste Zaanse molen

In 1321 is er de eerste vermelding van een Zaanse molen. Het exacte bouwjaar is onbekend, maar om 1321 kunnen we niet heen. Dit heuglijke feit is dit jaar precies 700 jaar geleden.

1 min

Week van de Industriecultuur 2021

Komend weekend gaat de Week van de Industriecultuur 2021 van start! Vanwege de nasleep van corona is er dit jaar een compacter programma, maar toch zijn er weer diverse bedrijven die hun deuren voor het geïnteresseerde publiek openzetten. De verhalen van de industrie komen tot leven met behulp van rondleidingen, theater en workshops in het Noordzeekanaalgebied. In het programma is er in de herfstvakantie van 15 tot en met 24 oktober voor jong en oud van alles te doen in IJmuiden, Beverwijk en de Zaanstreek!

2 min

Stadsherstel koopt vier Zaanse arbeidershuisjes

Aan de Westzijde in Zaandam staan vier houten arbeiderswoningen onder één kap al jaren leeg. Woningcorporatie Parteon en Stadsherstel Amsterdam zijn tot overeenstemming gekomen om de woningen aan laatstgenoemde partij te verkopen. Niet alleen blijft dit erfgoed hierdoor behouden voor de toekomst en krijgen de rijwoningen hun oorspronkelijke aangezicht terug, ook zijn ze aangewezen als gemeentelijk monument.

4 min

De verzetsstrijders van het Zaanse Gouwpark

Er wordt momenteel hard gewerkt aan de Zaandamse nieuwbouwwijk Gouwpark. De acht straten in deze naast het Zaans Medisch Centrum gelegen buurt worden vernoemd naar evenveel Zaandamse verzetsstrijders. Ter gelegenheid daarvan presenteren de Contactgroep Verzetsgepensioneerden 1940-1945 Zaanstreek-Waterland en het Zaans Verzet een boekje, bestemd voor de nieuwe bewoners van Gouwpark.

1 min

‘Bekanntmachung’: het nazisme in affichevorm

Nederland werd tussen 1940 en 1945 volgeplakt met overheidsaffiches. De bezettingsmacht maakte zijn bedoelingen duidelijk met een niet aflatende stroom aanwijzingen, verordeningen en bekendmakingen. Tussen de regels kon de bevolking lezen hoe de oorlog verliep. In 1940 was er meestal nog sprake van zachte drang, maar gedurende de tweede oorlogshelft nam het aantal genadeloze bevelen snel toe. Honderden opeenvolgende nazistische muurbiljetten koppelden een mengeling van ge- en verboden aan straffen voor overtreders. Hoe ernstiger de tekst en zwaarder de sancties, hoe moeilijker het regime standhield.

1 min

Het papieren rijk van Honig en Breet

De Zaanse Schans is voor de gemiddelde Noord-Hollander geen onbekend terrein meer. Ook bezoekers van ver over de Nederlandse grenzen bezoeken in grote getale deze Windmill-village near Amsterdam. Maar heb je de Zaanse Schans al vanaf de andere kant leren kennen? In het Honig Breethuis, een van de houten huizen aan de andere kant van de Zaan, leer je de Zaanstreek kennen vanuit de ogen van een rijke Zaanse koopmansfamilie.

Oudste houten horecapand waar Billie Holiday optrad

Stadsherstel Amsterdam beheert 750 historische panden, waar de Waakzaamheid een van is. De Waakzaamheid is het oudste nog bestaande houten horecapand in Nederland. Het staat bij veel Zaankanters en Amsterdammers bekend als legendarische poptempel. Maar de historie gaat veel verder terug, naar in ieder geval 1626. Toen was het pand een houten herberg waar handelsreizigers logeerden op weg naar Amsterdam en werd het ‘De Prins’ genoemd.

Romeinse soldaten in de Zaanstreek

De Romeinen zijn nooit noordelijker gekomen dan het fort bij Velsen, een vooruitgeschoven post van de Limes (grens) ter hoogte van de rivier de Rijn. Of toch wel? De ontdekking van een Romeinse wachttoren op het Provily sportpark in Krommenie wijst op de aanwezigheid van Romeinse soldaten in de Zaanstreek.

Met Jan Feith door de Zaanstreek (1933)

Deze zomer neemt Jan Feith je mee op reis door onze provincie. Zijn historische teksten uit het album ‘Zwerftochten door ons land: Noord-Holland’ (1933) geven een beeld van zonnige duinen, drukke pleinen en pittoreske polders. Deze week: ‘Langs de Zaanstreek’.