Tegenwoordig geldt Den Haag door het Panorama Mesdag als dé panoramastad van Nederland, maar historisch gezien verdient Amsterdam deze titel. Al vroeg in de negentiende eeuw werden hier panoramaschilderingen getoond en in 1880 opende in Amsterdam het eerste Panoramagebouw van Nederland.
>Wat kun je met een verdwaalde brief, een dagboekje, of een half vergaan notulenboek uit de 19e eeuw? Aan de hand van een aantal archiefvondsten vertelt Laura van Hasselt over haar onderzoek naar Piet van Eeghen.
>Hij legde het Vondelpark aan, nam het initiatief tot sociale woningbouw en bouwde het destijds hypermoderne Prinsengrachtziekenhuis. De doopsgezinde Amsterdamse zakenman Christiaan Pieter (Piet) van Eeghen (1816-1889) wilde de wereld verbeteren en dankzij zijn vermogen, een diepgeworteld geloof en veel invloedrijke vrienden kwam hij een heel eind. Hij speelde een cruciale rol bij de modernisering van Amsterdam in de negentiende eeuw.
>Uitvinder, ondernemer en kunstenaar Jan van der Heyden (1637-1712) staat wereldwijd bekend als schilder van uitzonderlijke stadsgezichten. Maar deze getalenteerde 17de-eeuwer was ook een belangrijke uitvinder en ondernemer. Zijn vindingen, de verbeterde brandspuit en de moderne stadsverlichting, visualiseerde hij in prachtige gedetailleerde tekeningen en prenten, die het Stadsarchief Amsterdam presenteert in een bijzondere tentoonstelling voor een breed publiek van liefhebbers van geschiedenis, kunst en Amsterdam.
>Vandaag start de verhuizing van het Archief van Weesp naar Stadsarchief Amsterdam. De originele stukken zijn hierdoor tijdelijk niet beschikbaar. Vanaf 10 januari 2023 kan iedereen de documenten en andere bronnen opvragen in de studiezaal van het Stadsarchief.
>
1 min
Op 27 oktober 1275 gaf graaf Floris V aan de mensen bij de dam in de Amstel tolvrijheid. Het Tolprivilege uit 1275 is het oudste geschreven stuk waarin Amsterdam wordt genoemd. Van 27 t/m 30 oktober is dit unieke (747 jaar oude!) document voor iedereen te bewonderen in de Schatkamer. Net als een kleine presentatie van bijzondere documenten uit de archieven van de Amsterdamse middeleeuwse Gasthuizen.
> 1 min
Tentoonstelling in de Schatkamer van het Stadsarchief Amsterdam, van 23 september 2022 t/m 8 januari 2023. Gratis toegankelijk.
> 1 min
De tentoonstelling ‘Verboden Muziek’ in de Schatkamer van het Stadsarchief Amsterdam belicht het leven en werk van veertien Nederlandse musici en componisten die tijdens de Tweede Wereldoorlog leden onder vervolging door de Duitse bezetter. Omdat ze Joods waren, in het verzet zaten, of in het openbaar hun fel anti-Duitse overtuigingen lieten klinken.
Het is een bijzondere presentatie over muziek die tijdens de Tweede Wereldoorlog niet gespeeld mocht worden. Dankzij de Leo Smit Stichting werd de afgelopen vijfentwintig jaar veel van deze muziek teruggevonden. Op zolders, in archieven, tuinschuurtjes of zelfs bij de vuilnisbak. In deze tentoonstelling luister je naar de muziek van meer dan tien componisten, terwijl je leest over hun levens: over de heimelijke concerten in kelders en huiskamers, onderduik, vervolging, verzet en gevangenschap. De tentoonstelling is van 15 april t/m 3 juli te zien en is gratis toegankelijk.
1 min
Gerrit Lamberts (1776-1850) maakte levendige tekeningen van het Amsterdam in de eerste helft van de negentiende eeuw. Zijn tekeningen zijn er altijd al geweest en worden vaak in boeken afgedrukt, maar het Amsterdamse Stadsarchief vond het nu eens hoog tijd worden voor een overzichtstentoonstelling.
>Bij twee razzia’s, op 22 en 23 februari 1941, worden 400 willekeurige Joodse jongemannen in de toenmalige Amsterdamse Jodenbuurt opgepakt. Het vormt de directe aanleiding tot de Februaristaking, die een paar dagen later uitbreekt.
>‘U moet mijn huis als een vergrote binnenkant van mijn schedel zien: het zichtbare archief van wat binnenin mij leeft…’ Dat schreef F. Starik (1958-2018), beeldend kunstenaar, auteur, initiatiefnemer van de Eenzame Uitvaart Amsterdam en gedurende enkele jaren Stadsdichter. Hij vatte zichzelf op als een museum, ‘een verzameling van curieuze indrukken’.
> 1 min
Op 27 oktober wordt Amsterdam officieel 746 jaar! Op die dag in 1275 kreeg de stad het beroemde Tolprivilege van de Hollandse graaf Floris V. Het kwetsbare document met de eerste vermelding van Amsterdam is dit jaar in de Schatkamer voor iedereen te zien op zaterdag 23, zondag 24 en woensdag 27 oktober. Zoals elk jaar vieren we de Verjaardag met een bijzondere gast. Dit jaar is dat Babs Gons, zij zal op zaterdag 23 oktober vanaf 12.30 uur een verjaardagswens uitspreken en daarna het Tolprivilege, het geboortedocument van Amsterdam, onthullen. Voor iedereen staat een verjaardagstraktatie klaar in ons Café de Bazel.
> 1 min
Componist Jan Pieterszoon Sweelinck was stadsmusicus, leermeester op orgel en klavecimbel en grootmeester van de polyfonie, de meerstemmige muziek. Hij wordt gezien als de grootste componist uit de geschiedenis van Nederland en speelde een centrale rol in het Amsterdamse muziekleven. In oktober van dit jaar is het 400 jaar geleden dat Sweelinck overleed. Het Stadsarchief Amsterdam eert hem met de tentoonstelling ‘Sweelinck, Stadsmusicus van Amsterdam, 1621-2021’. Ook vinden vier concerten van het Sweelinck Festival plaats in het Stadsarchief.
> 1 min
100 jaar geleden kregen de eerste bewoners de sleutel van hun gloednieuwe huis in Tuindorp Oostzaan. Het eerste echte tuindorp van Amsterdam, gebouwd om arbeidersgezinnen licht, lucht en ruimte te bieden en een fatsoenlijke woning. Vlakbij de scheepswerven, ver van de binnenstad, middenin een polder aan de noordkant van het IJ.
> 2 min
Pride Amsterdam, het grote emancipatoire feest van seksuele- en genderdiversiteit, bestaat dit jaar 25 jaar. Het Stadsarchief Amsterdam viert dat met een speciale themasite en de tentoonstelling ‘Amsterdam Regenboogstad, die van 9 juli tot en met 10 oktober 2021 te zien is.
> 2 min
Op 1 juni opent het Amsterdamse Stadsarchief haar deuren weer voor publiek. De tentoonstellingen, de Schatkamer, het Informatiecentrum en de Studiezaal zijn vanaf die datum open op de gebruikelijke openingstijden. De bezoeker heeft de keuze uit maar liefst drie tentoonstellingen.
> 2 min
De eerste resultaten van ‘Crowd Leert Computer Lezen’ waren nog maar net online, toen kunsthistorica Saskia Kuus via twitter liet weten wat een goudmijn dit was voor haar onderzoek naar historische (kinder-)kleding.
>Voor het eerst zijn complete teksten van historische notariële akten online beschikbaar en doorzoekbaar. Waar voorheen alleen te zoeken was op hoofdkenmerken als persoonsnamen en locaties, kan nu op elk woord en elk detail gezocht worden. Transkribus Read&Search maakt daarmee nieuwe vormen van onderzoek mogelijk. Omdat alle woorden van 17e en 18e-eeuwse notariële teksten beschikbaar en dus vindbaar zijn kan een speld in een hooiberg binnen enkele seconden gevonden worden en kunnen bij het analyseren van grote hoeveelheden teksten zich patronen aftekenen.
> 1 min
In 2021 is het 80 jaar geleden dat er in Amsterdam op 22 en 23 februari twee razzia’s plaatsvonden, waarbij bijna 400 Joodse mannen werden opgepakt en gedeporteerd. 387 van hen werden vermoord, slechts twee mannen hebben het overleefd. De razzia’s leidden tot een golf van ontzetting en waren de directe aanleiding voor de Februaristaking.
> 2 min
Vlochem Verkent is een online serie van Jochem Boodt. Op Instagram en Youtube bespreekt hij straatnamen en geschiedenis in de openbare ruimte van Amsterdam. Want wie zijn die mensen die op de bordjes staan en wat zegt dat over onze maatschappij?
> 1 min
