Al vanaf zijn veertiende verzamelt hij voorwerpen uit de Tweede Wereldoorlog. Zijn eerste aankoop herinnert hij zich nog goed: “Op Markplaats werd een Duitse helm aangeboden die ergens in Oost-Europa in een bos was gevonden. Dat was mijn eerste aankoop.”

In het begin verzamelde hij alles wat met de Tweede Wereldoorlog te maken had, maar dat is zo gigantisch veel, dat hij besloot zich op het Gooi in de oorlog te richten. “Een bevriende verzamelaar verzamelde oorlogsfoto’s van de provincie Groningen. Daar maakte hij toen-en-nu foto’s van. Dat vond ik fantastisch en dat wilde ik ook. Dan kun je laten zien hoe gebouwen die je al je hele leven kent, zoals het Gooiland Theater, er 75 jaar geleden uitzagen.”

SS-auto

Op platforms als eBay ging Robin vervolgens op zoek naar foto’s uit Hilversum in de oorlog. eBay is een internationale website waarop mensen bijvoorbeeld foto’s van Duitse soldaten te koop aanbieden. “Mijn eerste foto uit Hilversum is in 1944 bij de Sint Vituskerk genomen. Je ziet twee jongetjes naar een auto van de SS kijken.”

In mei 2022 begon Robin een eigen website, waarop hij samen met zijn vriendin, die als militair historicus is afgestudeerd, artikelen publiceert. Hij begon met die website, omdat het steeds lastiger werd op zijn Facebookpagina berichten te plaatsen. Dat heeft alles te maken met het algoritme waarmee facebook werkt, waardoor het platform geen onderscheid maakt tussen bijvoorbeeld een neonazi die een foto met een hakenkruis plaatst of iemand met belangstelling voor geschiedenis, die een foto van een uniform laat zien waarop een hakenkruis is afgebeeld.

Hitler-sneeuwpop

Robin: “Verzamelaars zijn de dupe van zo’n algoritme. Wanneer je bijvoorbeeld Britse anti-Hitlerpropaganda plaatst, kan het algoritme zo’n foto van Hitler zien als een verheerlijking van het nationaalsocialisme. Dat is mij dus ook overkomen, want toen ik een oorlogsfoto op mijn Facebook plaatste van een sneeuwpop die Hitler voorstelde, met een mes in zijn buik, zag Facebook dat als een terreurdreiging en werd de foto verwijderd. Terwijl die sneeuwpop duidelijk tegen Hitler was gericht. Ze waarschuwden me dat mijn pagina verwijderd zou worden als het nog eens zou gebeuren.”

Twee maanden kon hij niet bij zijn Facebookpagina en om van het gezeur af te zijn, richtte hij maar een eigen website op. Dan omzeil je niet alleen het algoritme van Facebook, maar je kunt er bovendien méér op kwijt. De website bevat korte hoofdstukken, van mobilisatie tot bevrijding, gelardeerd met foto’s. Daarvoor put hij uit zijn collectie, die uit papieren documenten bestaat, zoals foto’s, egodocumenten en boeken. Ook organiseerde hij een aantal tentoonstellingen over de oorlog, waaronder één in het Hilversumse gemeentehuis.

Larens verzet

En af en toe doet hij een vondst, waarvan hij dan op zijn website verslag doet. Zo vond hij in oktober 2022 tientallen briefjes die Larense verzetsmensen gebruikten om persoonsbewijzen voor Joodse medeburgers te vervalsen. Dat was gevaarlijk werk en het is dus heel bijzonder dat die briefjes bewaard zijn gebleven.

Robin legt uit hoe hij er aan is gekomen is. “Op Marktplaats bood iemand uit Drenthe zijn collectie WO II-documenten te koop aan. Ik wist niet of het waard was wat hij er voor vroeg; ik heb gewoon de gok genomen. Mijn vader en ik hebben de collectie, die uit 20 kilo papierwerk bestond, in Drenthe opgehaald.”

“Thuis ben ik alles uit gaan zoeken en toen ik bij het laatste mapje was aanbeland, kwam ik  tientallen briefjes van een Larense verzetsgroep tegen, waarvan ik al wat had verzameld. Op die briefjes stonden namen van Joodse mensen, plus de gegevens die je voor het maken van een persoonsbewijs nodig hebt. Er zat ook een zegeltje bij dat op je op zo’n document moet plakken, plus een getypte handleiding hoe je zo’n persoonsbewijs moet vervalsen.”

“De man uit Drenthe van wie ik die collectie had gekocht, wist er verder niets van af, behalve dat hij het lang geleden van iemand uit Bilthoven had gekocht. Natuurlijk vraag je je af hoe die briefjes de oorlog hebben overleefd, maar daar zal ik wel nooit achter komen.”

Robin ging op internet op zoek naar iemand die meer van de Larense verzetsgroep wist en kwam zo in contact met een  historicus, Aaldrik Hermans, die zich in onderduikers in ‘t Gooi heeft verdiept. Robin: “Hermans komt zelf uit Laren. De meeste namen op die briefjes kende hij uit zijn onderzoek. Hij vertelde me ook dat het Larense verzet niet alleen persoonsbewijzen vervalste, maar ook Joodse mensen hielp onder te duiken. Ik wil dat nog verder uitzoeken en dan maak ik er een artikel voor de website van.”

Hermann Göringdivisie

Op zijn website schrijft Robin over de Catharina van Rennesschool, waar Duitse jongens werden opgeleid tot soldaat bij de Hermann Göringdivisie. Ze werden ingezet bij de grote razzia die in oktober 1944 in Hilversum plaats vond en uiteindelijk naar Oost-Europa gestuurd om daar aan het front te vechten.

Bij het artikel zijn foto’s afgedrukt van jonge Duitse soldaten, die in hun vrije tijd over de Loosdrechtse Plassen zeilden of een voorstelling van het ‘Deutsches Theater in den Niederlanden’ bijwoonden in de ‘Stadtschauburg Hilversum’, oftewel het Gooiland Theater.

Grote razzia

De razzia op 23 oktober 1944 moet behoorlijk heftig zijn geweest, want bij die gelegenheid  werden maar liefst 3.500 Hilversumse mannen tussen de 17 en 50 jaar opgepakt. Robin: “Zo’n 800 mannen die een fiets hadden, moesten via Amersfoort naar Ede rijden om voor de bezetter te gaan werken. De rest werd naar fabrieken in Duitsland gestuurd.”

Op zijn website vertelt Robin het verhaal van Hilversummer Jan Klinkert, die als kind polio kreeg. Daar hield hij een mank been aan over, waardoor hij gespaard bleef voor dwangarbeid. Klinkert moest zich, net als de overige opgeroepen jongemannen, op het Sportpark melden. In zijn dagboek beschrijft hij hoe één van de mannen aan dwangarbeid probeert te ontkomen door zich als vrouw te verkleden en op een damesfiets met boodschappentas rond te rijden. Helaas liep hij tegen de lamp. ‘Hilariteit alom’, schrijft Klinkert, die na een dag wachten eindelijk naar huis mag. ‘Ik ben om zes uur thuis tot onmetelijke vreugde van ons allen. Het is als door een oog van een naald geweest. Maar God heeft hierin een wonderlijke gebedsverhoring geschonken.’

De collectie

Na het interview lopen we nog even de trap op naar het kamertje waar Robins collectie is ondergebracht. Aan de ene kant staat een vitrine met voorwerpen, aan de rechterkant bevindt zich een grote kast met mappen voor de papieren documenten.

Aan de muur hangt een oud affiche van het Gooiland Theater en daarnaast hangt een bekendmaking van de toenmalige burgemeester van Soest, A.E. van Goor den Oosterlingh, die er niet om liegt: ‘WAARSCHUWING. In opdracht van den Plaatselijken Weermacht-kommandant maak ik hierbij bekend, dat in Soest weermachtstelefoondraden doorgesneden zijn. Mocht dat wederom voorkomen, dan worden de huizen in de naaste omgeving van de doorgesneden draden opgeblazen.’

Vervolgens haalt hij uit de vitrine een anoniem briefje waarmee een Joodse inwoner van Utrecht wordt gewaarschuwd om vooral niet naar Amsterdam te komen. ‘Aan het station staan overvalwagens. Jonge Joden worden opgepakt en weggevoerd. Blijf weg.’

Deportaties

Hoewel er al genoeg te lezen valt op Robins website, wil hij in de toekomst meer aandacht besteden aan de Jodenvervolging. “Voor de oorlog woonden er ongeveer 2.200 Joodse mensen in Hilversum, waarvan bijna de helft vluchtelingen. Bijna iedereen is gedeporteerd; er zijn slechts tweehonderd Joodse mensen teruggekomen.” Van de mensen die in de kampen omkwamen, is weinig bewaard gebleven. De documenten die ze meenamen, werden in de kampen weer afgenomen.

Verder heeft hij plannen voor een fotoboek over Hilversum in de oorlog, dat hij over twee jaar hoopt uit te brengen. En misschien maakt hij ook nog wel een algemeen boek over Hilversum in de Tweede Wereldoorlog. “Het nadeel van een boek is dat je het moeilijk kunt herstellen als je een fout maakt of iets bent vergeten. Dat kun je op een website wel. Maar ja, er zijn ook mensen die niets met internet hebben, of liever een boek hebben, dus misschien komt dat boek er nog wel.”

Tekst: Arnoud van Soest

Publicatiedatum: 28/11/2022