Nieuw boek belicht hard realisme van vrouwenlevens in 18e-eeuws Amsterdam

Met de verschijning van ‘Toch is het mijn! Fictie en feiten uit het leven van Aaltje Beeker (1707-1740)’ duikt auteur Ronald Voortman diep in de vaak schrijnende realiteit van de vrouw in het 18e-eeuwse Amsterdam. Dit nieuwe boek, uitgegeven in eigen beheer en onderdeel van de “Fictie & Feiten” serie, biedt een unieke combinatie van meeslepende historische fictie en grondig onderbouwde feiten uit archiefbronnen. Het richt zich op zowel liefhebbers van historische romans als geïnteresseerden in de ware geschiedenis van het dagelijks leven.

> 3 min

Ook vrouwen componeren: Het leven van Henriëte Bosmans

Ook vrouwen componeren. Enkele bekende Nederlandse vrouwelijke componisten zijn Anne-Maartje Lemereis, Calliope Tsoupaki (beide Componist des Vaderlands) en Christina Viola Oorebeek. Maar ook Caroline Berkenbosch, Lavinia Meijer, Mathilde Wantenaar of Sarah Neutkens. En er zijn nog zo veel meer namen. Wat een positieve ontwikkeling is, is dat er ook steeds vaker naar wordt geluisterd. Dat blijkt uit het aantal vrouwen in de klassieke Top 400: nog nooit stonden er zoveel vrouwen in als nu. De vrouw die het vaakst in de top 400 staat, mag voor niemand een onbekende blijven. Dat is Henriëtte Bosmans (1895-1952).

>

(On)vergetelijke vrouwen uit de geschiedenis

Ondanks meerdere feministische golven verdienen vrouwen nog steeds minder dan mannen. Het onbetaalde huishoudelijke werk en het zorgen voor de kinderen komt voornamelijk op ons bordje terecht. Bovenop dit alles kennen de meeste mensen alleen maar de namen van invloedrijke mannen uit de geschiedenis. Door de eeuwen heen hebben vrouwelijke schrijvers, kunstenaars, geleerden en heersers hun stempel gedrukt op de maatschappij. Tijd om de balans op te maken en een aantal van deze onvergetelijke vrouwen voor het voetlicht te brengen.

>

De onbezongen heldin van de Bataafse Revolutie: Wilhelmina van Pruisen

Wilhelmina van Pruisen (1751-1820) was een Pruisische prinses, de echtgenote van stadhouder prins Willem V van Oranje-Nassau en de moeder van koning Willem I. Tijdens de Bataafse Revolutie speelde ze een belangrijke rol. De Bataafse Revolutie is een ondergewaardeerd stukje Nederlandse geschiedenis, de rol die vrouwen speelden een nóg minder gewaardeerde. De naam van Wilhelmina van Pruisen, wellicht de belangrijkste vrouw binnen het conflict, wordt dan ook maar weinig genoemd. Daarom hier een portret en biografie.

>

Een langdurige buitenechtelijke affaire

Een jaar of tien nadat ze met Wijnand Verhaar getrouwd is, wordt Maria Christina van Rhijn hartstochtelijk verliefd op een andere man. Het was het begin van een langdurige buitenechtelijke relatie waar zelfs een kind uit zou voortkomen. Deze affaire bleef niet onopgemerkt zoals blijkt uit verklaringen bij de notaris door familieleden en bekenden.

>

Vrouwen in Verzet: Violette Cornelius en Gustave (Guusje) Rübsaam

Het verhaal van Violette Cornelius (Batavia, 1919) en Gustave (Guusje) Rübsaam (Amsterdam, 1917) begint vlak voor de oorlog in Amsterdam. Violette is fotograaf en Guusje studeert geneeskunde. Beiden zijn onderdeel van een bevriende kunstenaarsgroep, waar onder andere ook Gerrit van der Veen en Walter Brandligt deel van uit maken. Als de oorlog in 1940 uitbreekt, besluit een groot deel van deze vriendengroep zich te storten op het vervalsen van persoonsbewijzen: De Persoonsbewijzencentrale (PBC) is geboren.

>

Vrouwen in Verzet: Trien de Haan-Zwagerman

Trijntje Zwagerman (Trien) wordt geboren in 1891 in Hauwert, West-Friesland. Ze groeit op als jongste van zes kinderen in een arm boerenarbeidersgezin. Net als haar broer en zussen kan Trien wegens geldgebrek alleen de basisschool afmaken, maar ze is leergierig en krijgt nog een aantal jaar bijles van de plaatselijke dominee. Trien is monter en vrolijk, en raakt bevangen door het socialisme, mede vanwege haar socialistische verloofde Bart. Eenmaal getrouwd worden Trien en Bart lid van de Revolutionair Socialistische Partij (RSP), een door Henk Sneevliet opgerichte afsplitsing van de Communistische Partij Nederland (CPN). Door de internationale strijd tussen deze groepen kunnen de socialisten en de communisten elkaar niet luchten of zien.

>

Odes aan Amsterdamse vrouwen, zoals Antje Schreuder

Onlangs is in het Amsterdam Museum de nieuwe tentoonstelling van start gegaan: Vrouwen van Amsterdam – een ode. Eén van de vrouwen die wordt uitgelicht in de tentoonstelling is paleontologe Antje Schreuder (1887-1952). Zij is geboren en getogen aan de Nassaukade. Met een ode en een wandkleed wordt zij door De Zaak Muurbloem en scholieren uit West geëerd.

> 2 min

Wat droegen Hollandse vrouwen 500 jaar geleden?

De welvaart van een streek is meestal goed af te lezen aan de kleding van haar inwoners. Hoe rijker de lokale bevolking, hoe meer mensen zich de laatste mode kunnen veroorloven. Niet voor niets zien we vrouwenkleding in Noord-Holland vanaf de zestiende eeuw steeds modieuzer worden. Spaanse opstaande kraagjes werden tot in Graft gedragen en Franse rijglijfjes waren van Landsmeer tot Schagen gemeengoed. Duik met ons in de garderobe van de zestiende eeuw, die toch vooral warm, stijf en zedig moest zijn.

>

Vrouwen in Verzet: Hanna Jacoba (Annie) Averink

Hanna Jacoba (Annie) Averink wordt in 1913 geboren in Enschede. Annie’s ouders scheiden als Annie nog jong is en Annie blijft bij haar moeder, die snel hertrouwt. Annie groeit op in een samengesteld gezin, waar ze zich niet altijd thuisvoelt. Als het gezin in 1926 naar Amsterdam verhuist gaat de jonge Annie – ze is dan pas dertien jaar – aan het werk. Annie’s moeder stelt voor dat Annie wat afleiding van haar vele werk kan vinden bij de Arbeiders Jeugd Centrale, de jongerenorganisatie van de socialisten. Maar Annie voelt zich meer aangetrokken tot de Zaaier, de communistische jongerenbeweging. Annie sluit zich aan en werkt jarenlang onvermoeibaar voor haar ideaal: het communisme inzetten om een beter leven te bieden aan lagere klassen.

>

Vrouwen in Verzet: Hendriek Breukelaar-Verburg

Hendriek Verburg wordt in 1905 geboren in het Noord-Hollandse dorpje Noord-Scharwoude. Ze is de dochter van Peter Verburg, de eigenaar van de conservenfabriek in het dorp. Als haar vader op jonge leeftijd sterft in 1924 neemt zij samen met een andere vrouw, mevrouw Edel, het roer over. Dat twee vrouwen een dergelijk bedrijf runnen is voor die tijd vrij uniek, en het zorgt ervoor dat Hendriek al op jonge leeftijd weet hoe ze een organisatie moet leiden. Als haar zus Grieke in 1930 overlijdt, trouwt Hendriek met Grieke’s weduwe, Harry, zoals wel vaker gebeurt in die tijd. Zo komt Hendriek in Haarlem terecht.

>

Vrouwen in Verzet: Annick van Hardeveld

Annick (Germaine Mathilde) van Hardeveld wordt in 1923 geboren in Amsterdam. Ze is het eerste kind van haar vader Jan van Hardeveld en haar Franse moeder Germaine Bertin. Een paar jaar later wordt nog een jongetje geboren: Yann Emile. Als de oorlog in mei 1940 uitbreekt is Annick zestien jaar en net begonnen aan de opleiding tot verpleegster bij het Rode Kruis.

>

Vrouwen in Verzet: Odile Moereels, Aaf Dell en Dieuw van Vliet

Aaf Dell en Dieuw van Vliet zijn beide geboren Horenaren. Dieuw wordt geboren 1887 en Aaf volgt zes jaar later, in 1893. Aaf en Dieuw ontmoeten elkaar op de openbare basisschool in Hoorn waar ze beide werken als onderwijzeres. De twee zijn ondernemende, zelfstandige vrouwen: ze staan voor de klas en wonen met elkaar, niet met een echtgenoot, in de conciërgewoning van het Waterschapshuis in de binnenstad van Hoorn. Als de oorlog in mei 1940 uitbreekt besluiten Aaf en Dieuw om onderduikers in huis te nemen.

>

De Haarlemse klopjes: borduren en bidden

Bijna niemand kent nog de klopjes van Haarlem. De zestiende-eeuwse kloppengemeenschap en hun schuilkerk Sint-Bernardus bestaat al lang niet meer. Toch waren deze ongehuwde katholieke vrouwen in heel Nederland bekend vanwege hun prachtige borduurwerk op kerkelijke gewaden en ander kerkelijk textiel. Stille getuigen van de vele geduldige handen, die bidden door te borduren.

>

Podcast: Wetenschapsheldinnen

Op 11 februari is het ‘Internationale Dag van Vrouwen en Meisjes in de Wetenschap’. In de podcast reeks ‘Wetenschapsheldinnen’ vertellen wetenschappers het levensverhaal en -werk van een aantal briljante vrouwen. De nieuwste aflevering gaat over drie vrouwelijke pioniers: De ontdekster van het coronavirus, de eerste klimaatwetenschapper en de vrouw die de Amerikaanse achterstand in de space race met Rusland dichtte.

> 1 min

Ver­kleed­par­tij voor de vrou­wen­zaak

Op 28 februari 1931 vond er een spektakel plaats in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Een historische modeshow van heldinnen, georganiseerd door de feministes en Amsterdamse dames. Het was het adembenemende slotstuk van een campagne om in tijden van economische malaise fondsen te werven voor de internationale vrouwenbeweging.

>

Vrouwelijke Turkse pioniers

Dit jaar is het zestig jaar geleden dat de eerste Turkse gastarbeiders naar Haarlem kwamen. Niet alleen mannen, maar ook vrouwen. De tentoonstelling Vrouwelijke Turkse pioniers gaat in op het leven van de eerste, tweede en derde generatie Turkse vrouwen in Haarlem en zij die terugkeerden naar Turkije. Verhalen van krachtige, vrouwelijke pioniers die in Nederland een nieuw bestaan moesten opbouwen, die leerden omgaan met een dubbele cultuur met alle voor- en nadelen. Inmiddels wonen er vier generaties in Haarlem, die elk in hun eigen tijd pionier waren en zijn. Bij de totstandkoming van de tentoonstelling is intensief samengewerkt met de Haarlems Havva Eryılmaz, Müberra Guclu, Samiye Harbelioglu, Feride Köycü en Gulercan Köycü. Ook hebben leerlingen van het Haarlem College en van de Sakarya Universiteit in Turkije meegewerkt aan deze tentoonstelling, die nu te zien is in Verwey Museum Haarlem.

> 2 min

De Moedermavo: een onderwijsrevolutie uit Middenmeer

Het Noord-Hollandse dorp Middenmeer stond aan de wieg van een revolutie op onderwijsgebied. In 1975 startte daar de eerste ‘Moedermavo’. Een baanbrekend initiatief waardoor vrouwen die als meisje nauwelijks naar school hadden gekund, toch een diploma konden halen.

>

Geef onze verzetsvrouwen een plek op het internet!

Hoe kun je op 5 mei de verzetsvrouwen van toen helpen? Door hun verhaal te vertellen en ze een gezicht te geven op Wikipedia. Dat gaat Atria samen doen met hulp van ervaren Wikipedia bewerkers, doe je ook mee?

> 1 min

Stuk van de maand: Bijeenkomst voor vrouwenkiesrecht

Elke maand zet het Regionaal Archief Alkmaar een bijzonder archiefstuk in de schijnwerpers. Deze keer: het programma van een bijeenkomst van de Alkmaarse afdeling van de Bond voor Vrouwenkiesrecht in 1909 – voorzien van commentaar op de lezing en de muziek die er te horen was.

> 3 min