Deze zomer neemt Jan Feith je mee op reis door onze provincie. Zijn historische teksten uit het album ‘Zwerftochten door ons land: Noord-Holland’ (1933) geven een beeld van zonnige duinen, drukke pleinen en pittoreske polders. Deze week: ‘De Haarlemmermeer als typisch poldergebied’.
>De welvaart van de Gouden Eeuw zorgde voor allerhande molens in het oude Medemblikse stadsgezicht. Er stonden onder andere fraaie watermolens en houtzaagmolens. Al sinds 1555 vond je de Wester- en Zuidermeelmolen in Medemblik, die de groeiende bevolking voorzagen in het dagelijks brood.
>De Grote Molen te Schellinkhout werd tijdens de Gouden Eeuw gebouwd om water weg te pompen naar de Zuiderzee. De molen is tegenwoordig nog steeds in gebruik.
>Windenergie, daar draaide eeuwenlang alles om in de Zaanstreek. Honderden molens bepaalden de skyline van de Zaan. Het Molenmuseum herinnert ons aan die tijd. Dit museum staat nu nog in Koog aan de Zaan, maar voegt zich binnenkort bij de Zaanse Schans.
>
5 min
Fort Kijkuit waakt naast het Hilversums Kanaal. Naast het fort staat de eeuwenoude molen Gabriël, genoemd naar een beroemde schilder die graag in deze streek kwam. Moest het fort de molen en het kanaal beschermen?
>Aan de rand van het landelijk gelegen Obdam en omringd door groene weilanden, waakt de oude wipmolen ‘Weel en Braken’ over de gelijknamige polder.
>Het is 1592 en de eerste tumultueuze jaren van de Nederlandse Opstand zijn voorbij als Cornelis Cornelisz. van Uitgeest, ook wel Krelis Lootjes genoemd, de houtzaagmolen uitvindt.
>De Zaan stroomt meanderend van de Tapsloot bij Knollendam in het noordwesten naar het Noordzeekanaal bij Zaandam. De kronkelende waterloop met natuurlijk glooiende oevers en aftakkingen naar sloten en plassen in het omringende gebied, heeft grote invloed op het karakter van de Zaanstreek gehad. Door de rivier de Zaan heeft het laagland van deze streek zich, ondanks de nodige overstromingen, kunnen ontwikkelen van een drassig veengebied tot het oudste moderne industrielandschap van Nederland.
>De Zaanse Schans is niet voor niks één van de mooiste stukjes van Nederland. Waan je in de achttiende eeuw terwijl je wandelt langs fraaie historische panden, houten huizen, molens , een prachtig weidelandschap en veel industrieel erfgoed.
>Op de Kalverringdijk 29 in Zaandam staat de ruim vier eeuwen oude verfmolen ‘De Kat’. Het uit twee zeventiende-eeuwse molens opgebouwde monument heeft zich gespecialiseerd in het maken van pigmenten voor verf. Er worden nog steeds verfstoffen gemaakt in de molen. En dat maakt De Kat de enige werkende verfmolen in de hele wereld.
>Het is 14 januari 1634. De eerste zesendertig molens in de droogmakerij zijn gebouwd. Het polderbestuur van de Schermeer staat voor een probleem. Hoe kom je aan een goede molenaar? Ze hebben weliswaar een lijst met zesendertig namen, maar daar staan maar vijf echte molenaars op. De lijst vermeldt verder een schoenlapper, een schipper, een bode en een tuinman.
>Romances, avontuurtjes, geflikflooi, kalverliefdes, buitenechtelijke uitstapjes en ongewenste intimiteiten op en rond de werkvloer zijn van alle tijden. In de papiermolens was dat niet anders. Het kon er soms heftig aan toe gaan, zoals blijkt uit Zaanse notariële stukken uit de achttiende eeuw.
>Tim Doeves uit Zaandijk is molenaar op de Zaanse Schans. In het najaar van 2007 werd een droom werkelijkheid voor Tim. De man, die vanaf zijn jeugd gek was van molens, werd benoemd tot molenaar van houtzaagmolen Het Jonge Schaap.
>