Een katholieke jeugd in Den Helder in de jaren vijftig en zestig. Het klinkt weinig buitenissig, maar in de terugblik van oud-Heldenaar Hans van Rossum lijkt het toenmalige katholicisme van een andere wereld. Aantekeningen bij een geleidelijk afscheid van de kerk.
>Wie denkt aan Sinterklaas, denkt aan de winter en vijf december. In Amsterdam kunnen echter het hele jaar door referenties aan de goedheiligman gevonden worden. De stad kent drie Sint Nicolaaskerken: de Oude Kerk, de Rooms-Katholieke schuilkerk Ons’ Lieve Heer op Solder en de Basiliek van de Heilige Nicolaas tegenover het Centraal Station. Ook is op de Dam een prachtige Sinterklaas-gevelsteen te zien. De reden dat de Sint zo goed vertegenwoordigd is in de hoofdstad, heeft alles te maken met één van de overgeleverde legendes rondom de heilige.
>Nee, dit gaat niet over de oude Sint Bavokerk aan de Grote Markt, maar over de Nieuwe Sint Bavo net buiten het centrum van Haarlem aan de Leidsevaart. Een indrukwekkend laat negentiende-eeuws bouwwerk dat, misschien wel onterecht, lang niet zoveel aandacht krijgt als haar naamgenoot in het centrum.
>Dagen of wekenlang heb je gepiekerd, maar eindelijk is de beslissing genomen. Velen zullen zeggen dat ‘de kogel door de kerk is’. De uitdrukking wordt al honderden jaren gebruikt. Maar waar komt deze eigenlijk vandaan? Een gangbaar antwoord is te vinden als we in de geschiedenisboeken van de Haarlemse Sint Bavokerk duiken.
>Elk jaar, gedurende één nacht in maart, lopen vele katholieken uit Nederland de stille omgang door het centrum van Amsterdam. Bij deze traditie word de Middeleeuwse mirakelprocessie herdacht. Een religieuze optocht ter ere van het Mirakel van Amsterdam. Een heus wonder dat plaatsvond in 1345, dat de stad op de religieuze kaart zette.
>Op de puibalk van het achttiende-eeuwse huis Nieuwvaartje 8 in Edam zijn voorstellingen te zien van het ‘Purmer Zeewijf’. De afbeeldingen zijn zowel in het hout gesneden als erop geschilderd met bijbehorende teksten.
>Het is eeuwen geleden al opgetekend en hoewel het niet over heiligen gaat, zijn de verhalen die in Edam verteld worden toch legendarisch. De stier die sinds hij de plek voor de kerk koos het wapen van Edam siert, heeft de stad voorgoed op de kaart gezet. Stenen ‘tafelen’ in de Grote Kerk, muurgevelstenen ofwel talstenen houden de geschiedenis al eeuwen vast.
>Het Edams Museum beschikt over een manuscript dat het bezoek van koning Willem II in 1842 aan Edam beschrijft. Het gemeenteraadslid J. Donker Hzn. beschreef met oog voor detail het koninklijk bezoek op die snikhete 6 augustus 1842. De koning werd in een rijtuig door de stad rondgereden en bezocht de Grote Kerk, de Katholieke Kerk en het stadhuis. In de kerkeraadkamer van de Grote Kerk hangt een schilderij waarop dit koninklijk bezoek is vereeuwigd. Het Edams Museum bezit tevens een voorstudie van dit schilderij waarop de koning en een aantal Edamse notabelen zijn weergegeven.
>De stad Haarlem was koning Willem I bijzonder dankbaar voor zijn inzet voor de tentoonstelling van Nationale Nijverheid in 1825. Een tentoonstelling die belangrijk was voor de ontwikkeling van de Nederlandse industrie. Een marmeren portret van de koning maakte deel uit van de tentoonstelling en werd later geplaatst in een van de kapellen van de Sint Bavokerk.
>In 1840 werd Nicolaas Beets (1814-1903) dominee van de Nederlandse Hervormde Kerk in Heemstede. Op het naamplaatje van de pastorie liet hij schilderen ‘Nicolaas Beets, herder’. De dominee werd regelmatig uitgenodigd om aan het Hof te preken en werd door koningin Wilhelmina beschouwd als een oude vriend. Nicolaas Beets was niet alleen dominee maar ook schrijver en dichter. Hij schreef talrijke gedichten en boeken maar zijn beroemdste boek is toch wel Camera Obscura.
>Vanuit de verre omtrek is de stompe kerktoren het oriëntatiebaken in het vlakke landschap van Laag Holland. De landelijke schoonheid van Ransdorp is niet onopgemerkt gebleven. Al sinds de dagen van Rembrandt bezocht men het dorp en omgeving om zijn schilderachtigheid.
>De kerkbuurt dankt haar naam aan de r.k. schuurkerk welke hier stond vanaf 1757 tot 1929. Het was echter niet de eerste kerk welke op deze plaats stond. Oude documenten vertellen ons dat de kerk uit 1757 gebouwd werd op de fundering van zijn voorganger. Hier begint ook het verhaal van de ‘schuilkerk’ over wiens geschiedenis nog al wat onzekerheden bestaan. De oude in 1884 gebouwde pastorie (HE 6) en de in 1840 aangelegde begraafplaats herinneren nog aan de aanwezigheid van het oude kerkgebouw. Tevens staan we hier op de grens van Holland en Sticht die sinds 1287 na een felle strijd tussen Floris de V en Gijsbrecht van Amstel door de bisschoppen van Utrecht werd vastgelegd.
>Aan het einde van de Zeedijk tussen Muiden en Muiderberg ligt de laatgotische Kerk aan Zee, die hier werd gebouwd rond 1350. De kerk heeft niet altijd zo dicht bij het water gestaan, maar door vele stormen kwam de zee steeds dichterbij, zoals in 1916, toen in één keer 100 meter van de kust werd afgeslagen. De aanleg van de dijk tussen de Zuiderzee en de kerk heeft erger kunnen voorkomen.
>Schuin tegenover het Centraal Station staat de Sint Nicolaaskerk als een prachtig boegbeeld van de stad. Al sinds de negentiende eeuw domineert deze katholieke kerk de skyline van Amsterdam.
>Geen enkele zichzelf respecterende Huizer vrouw droeg vroeger een muts die niet helder was. Zo had het Huizer Melkmeisje ook altijd haar mooiste en schoonste muts op als ze met haar melk langs de deuren ging. Een mutsenstrijkster of mutsenwaster, was met het wassen, strijken en plooien van zo’n Huizer muts maar liefst vier uur bezig.
>Er zijn in Amsterdam drie bijzondere “muziekgebouwen”: het Concertgebouw, het Muziekgebouw aan het IJ en daartussenin ligt de oudste: de Oude Kerk, die ook nog steeds een ‘levende kerk’ is en tevens museum en breed-culturele instelling: al 800 jaar sacraal en seculier, hand in hand!
>Op de Derde Dag van de Amsterdamse Geschiedenis, zondag 26 juni 2011, was de Amsterdamse Oude Kerk ook een verhaallocatie. Deze gotische kerk op de Wallen bestond al voor het jaar 1275, wanneer de officiële geschiedenis van de stad aanvangt. Hier gebeurden al heel lang zeer bijzondere ding. Herbert van Hasselt (oud-directeur van de Oude Kerk) vertelde die dag dit waargebeurde ‘nachtsprookje’.
>In het dorpje Noordeinde hebben ze de drie-eenheid – kerk, pastorie (1862) en kosterswoning (1881) – weten te behouden. Tegenwoordig is dat een zeldzaamheid. De Vermaning in Noordeinde is dan ook niet voor niets een rijksmonument. De geschiedenis van de Vermaning is nauw verbonden met de familie Blaauw. Nazaten van deze familie wonen nog altijd in het dorp.
>In Graft is geen kerk te bekennen. Het eeuwenoude raadhuis siert de dorpsstraat en daarnaast is het leeg. Zo lijkt het. De onoplettende voorbijganger loopt of fietst er zo langs. Maar de sporen van de kerk zijn gelukkig behouden gebleven.
>Op 1 mei 1429 mocht een zekere Folkert voor de eerste keer na zijn inwijding als priester de Heilige Mis opdragen. Alle voorbereidingen waren getroffen. Hij had een mooi kazuifel aan en kreeg assistentie van andere priesters. Toch was hij verschrikkelijk zenuwachtig. En dat had een reden.
>