3 min

De eerste vermelding van een kerk in Graft stamt uit begin 1300. Het zal een zeer eenvoudig kerkje geweest zijn. Het staat veilig op een hoog punt op de dijk die het Schermereiland behoedt tegen het omringende zeewater. De eerst bekende pastoor is Nicolaas van Adrichem en zijn eerste parochianen zijn kustbewoners die zich gevestigd hebben op dit eiland.

Van Grafter kerk tot zerk

Door de eeuwen heen wordt de kerk keer op keer verbouwd. Eerst met plaggen, daarna met hout en tenslotte met steen (vermoedelijk in 1528). Door uitbouw aan de zijkanten wordt de kerk groter en ten tijde van economische teruggang weer kleiner. Het begin van verval toont zich in de crisisjaren vanaf 1930 en zet door in de Tweede Wereldoorlog. Door geldgebrek is sloop uiteindelijk onafwendbaar en in 1951 wordt de kerk afgebroken. Daarbij zijn de muren deels blijven staan als omlijsting voor de kerkvloer. De zerkenvloer blijft bewaard en bestaat uit 152 grafstenen, grotendeels uit de Gouden Eeuw. De oudste grafzerk, uit 1575, is van meester Dirk Wilre.

De kerk van Graft, in 1951 afgebroken. Rechts van de kerk het raadhuis. De zerkenvloer is in 2007 gerestaureerd en voorzien van een stiltecentrum waar geluisterd kan worden naar zes verhalen over aldaar begraven belangwekkende personen, zes toepasselijke gedichten voorgelezen door Huub Oosterhuis en zes ingetogen muziekuitvoeringen. Beeld: Regionaal Archief Alkmaar.

Weldoenster Anne Jans Sappes

Op de tweede rij, het derde graf van links, ligt een smalle steen. Hier is Anne Jans Sappes begraven. In het begin van de zeventiende eeuw behoort Anne Jans Sappes tot de rijkste inwoners van de banne Graft. Haar rijkdom staat nogal in contrast met haar eenvoudige woning en levensstijl. De aandacht van deze alleenstaande vrouw gaat in het bijzonder uit naar de vele armen in de Grafter samenleving.

Eén op de zes Grafters kon zich niet zonder hulp van anderen staande houden. In 1621 telt Graft ruim 3000 inwoners. Dat betekent dus dat 500 inwoners hun hand moeten ophouden om in hun dagelijkse behoeften te voorzien. De welgestelden verlichten het lot van deze mensen en Anne Jans ziet dit als haar persoonlijke missie. Ze is een gulle geefster.

Waardering Grafter gemeenschap

In het opschrift van de grafsteen van Anne Jans komt de waardering tot uiting die de Grafter gemeenschap voor haar had: ‘Anno 1635 den 14 Ianuary sterf Anne Ians van Graft en is hier onderbedeckt Maer sal tsijnertijt weder werde opgeweckt den Armen van Graft heeft zij bij Testament haer goet vereert en nis harer Eere gelaudeerd’. Ook na haar dood (in 1635) blijft ze zorgen voor de arme gezinnen. Het fonds, dat naar haar vernoemd wordt, betaalt niet uit in natura, zoals gebruikelijk bij instellingen voor armenzorg, maar in geld. De begunstigden kunnen daarmee zelf beslissen wat ze willen kopen: kleding, beddengoed of ze kunnen een lang gekoesterde wens in vervulling laten gaan.

Auteur: Tanja Schermerhorn (regiocorrespondent ONH Noord-Kennemerland).

Bronnen

De informatie voor deze tekst is mede te danken aan de medewerking en bijdrage van Fred Hoek, Oudheidkundige Vereniging ’t Schermereiland.

CD Zerkenvloer Graft, juni 2007.

De stadt Alkmaer met haere dorpen. Door Gijsbert Boomkamp. Een beschrijving uit 1790 van historisch erfgoed in NH (2010, Stichting Uitgeverij NH i.s.m. Regionaal Archief Alkmaar).

Publicatiedatum: 06/06/2011