3 min

Slag bij Hoorn

Drie jaar eerder, op 22 augustus 1426, had Folkert deelgenomen aan de Slag bij Hoorn tijdens de Hoekse en Kabeljauwse Twisten. Dat hij hierbij een aantal tegenstanders had gedood had hij bij zijn inwijding in Utrecht verzwegen. Iemand met bloed aan zijn handen kon namelijk niet zomaar tot priester gewijd worden.

Het bloedwonder

Misschien dat op die eerste mei in 1429 zijn geweten begon te spelen. Folkerts handen trilden zo erg van de zenuwen dat hij tijdens het opdragen van het misoffer witte wijn op zijn kazuifel morste. De andere priesters probeerden zoveel mogelijk wijn op te likken of met een doekje af te vegen. Na de dienst sneden ze volgens normaal katholiek gebruik het besmeurde stuk uit de kazuifel en lieten het verbranden.

Later ontdekten de priesters naast het uitgesneden stuk drie rode bloeddruppels. Het symbolische bloed van Christus was letterlijk in bloed veranderd! Ook dit stuk lieten zij uitsnijden. Maar ze wisten niet goed raad met dit wonder. Het tweede lapje stof werd daarom maar met gepaste eerbied naast het hoofdaltaar van de kerk opgeborgen.

Folkert morst de geconsacreerde wijn waarna pastoor Jacob van Schoorl en pastoor Wolpert Schult van Alkmaar de druppels oplikken. Lithografie, vervaardigd omstreeks 1850 naar een ouder altaarstuk.

Schippers in nood

Het voorval waarbij het tweede lapje stof werd verborgen kwam een jaar later toch aan het licht. Een engel had aan enkele schippers die op het water in nood verkeerden verteld dat zij gered zouden worden als zij beloofden naar Alkmaar te reizen om daar het bloedmirakel te eren. In Alkmaar aangekomen konden de schippers niets vinden.

Na enig navragen moest één van de pastoors bekennen wat er een jaar eerder was voorgevallen. Toen de bisschop op de hoogte werd gesteld van het wonder, verklaarde hij dat het stuk stof als reliek moest worden vereerd. Deze vereringen mondden uit in een processie die elk jaar op 1 mei door de straten van Alkmaar trok.

De schippers zijn op het water nabij Vlissingen in nood. Een engel verschijnt en wijst hun op een lap stof met drie bloeddruppels. Lithografie, vervaardigd omstreeks 1850 naar een ouder altaarstuk.

In schuilkerken na Reformatie

Op de plaats van het oude kerkje kwam in 1520 de huidige Grote of Sint-Laurenskerk gereed. Daar kreeg het reliek een vaste plek. Maar dit was van korte duur. Na de Reformatie in 1572 kwam de Grote Kerk in handen van de gereformeerden. Alle katholieke elementen verdwenen uit de kerk. Het lapje stof kon worden gered van vernieling, maar zou in de daaropvolgende eeuwen verborgen en beschermd moeten worden in verschillende schuilkerken van Alkmaar.

Vaste verblijfplaats in Sint-Laurentiuskerk

In het midden van de negentiende eeuw kreeg het reliek toch weer een vaste verblijfplaats. Katholieken mochten hun geloof weer openlijk belijden. De eerste zichtbare katholieke kerk in Alkmaar werd de Sint-Laurentiuskerk die tussen 1859 en 1861 is gebouwd door architect Pierre Cuypers (die ook het Rijksmuseum en Centraal Station in Amsterdam heeft ontworpen). Daar kreeg het reliek van het Wonder van Alkmaar vanaf 1861 eindelijk weer een vaste verblijfplaats. En ook de processie op 1 mei kon weer gehouden worden met als begin- en eindpunt de nieuwe Sint-Laurentiuskerk.

Van priester Folkert heeft men na het voorval niets meer gehoord. Hij was zo onder de indruk van het bloedwonder dat hij direct besloot in een contemplatief klooster in te treden.

Auteur: Emmie Snijders.

Muurschildering van de Heilig Bloed-processie in de Langestraat, boven het ingangsportaal van de Sint-Laurentiuskerk. Beeld: collectie Monumentenzorg & Archeologie Gemeente Alkmaar, Regionaal Archief Alkmaar. Foto: J. Elsinga, 1990.

Publicatiedatum: 04/06/2011