Slot Assumburg: de tweede jeugd van een eerbiedige grijsaard

Dit veertiende-eeuwse slot werd oorspronkelijk ‘Willaems Woninghe van Velsen’ genoemd. Rond 1450 werd dit veranderd in Assumburg, vernoemd naar het buurtschap ‘Assum’ tussen Heemskerk en Uitgeest. Het grote gebouw mag dan wel een zekere kracht uitstralen, een écht kasteel is het niet. Het slot is een imitatie van een middeleeuws kasteel, een ‘coulissenkasteel’. De muren zijn veel dunner dan die van een veertiende-eeuws slot en zouden tijdens een beleg niet lang overeind blijven staan.

In de loop der tijd raakte Slot Assumburg in verval. Het verloor zijn oude glorie en zowel het naar Frans voorbeeld aangelegde lusthof als het omringende park verdwenen. Om een volledige teloorgang te voorkomen werd het kasteel in 1911 overgedragen aan de staat. Vanaf 1950 ging het een reeks restauraties tegemoet.

Tegenwoordig doet het historische gebouw dienst als hostel. Her en der zijn er nog sporen uit het verleden te vinden: van een vijftiende-eeuwse zuilengalerij tot dubbeldikke en zwaar vergrendelde eikenhouten deuren. “Een eerbiedwaardige grijsaard met een rijk verleden, maar nog bruisend van vitaliteit bezig aan een tweede jeugd”, zo beschrijft de gemeente Heemskerk het kasteel.

Kasteel Marquette of het ‘Huys tot Heemskerk’

Niet ver van Slot Assumburg staat Kasteel Marquette, het voormalige ‘Huys tot Heemskerk’, een dertiende-eeuwse burcht, gebouwd in naam van graaf Willem II ter verdediging tegen de West-Friezen. Het kasteel heeft in de loop der tijd, onder allerlei verschillende eigenaren, behoorlijk wat gedaanteverwisselingen ondergaan voor het in de negentiende eeuw zijn huidige uiterlijk kreeg.

Het fraaie gebouw is een van de langst bewoonde onderkomens van zijn soort in de provincie. De laatste eigenaar was jonkheer Gevers. Hij had het kasteel nog tot 1979 in zijn bezit. Nog geen jaar later werd kasteel Marquette met een uitgebreide restauratie omgetoverd tot ‘Château Marquette’, een multifunctioneel gebouw met restaurant en hotel. Het omringende landschap is een beschermd natuurgebied.

Kasteel Nederhorst: luxe buitenplaats en Tom Poes

Het indrukwekkende kasteel Nederhorst dateert ook uit de middeleeuwen. Een precieze stichtingsdatum is echter onbekend en mogelijk gaat het kasteel zelfs verder terug dan de dertiende eeuw. In 1301 wordt Nederhorst voor het eerst genoemd als het bezit van Alfert van Wulven, die toepasselijk de achternaam ‘Horst’ aannam. Het kasteel heeft haar huidige uiterlijk – vierkant met zeskantige torens op elke hoek – in het begin van de zeventiende eeuw gekregen. Tot in de negentiende eeuw was het in gebruik als een luxe buitenplaats en gedurende de Tweede Wereldoorlog bood het kasteel onderdak aan mensen die hun woning in de oorlog hadden verloren. Maar terwijl de wederopbouw na 1945 in gang werd gezet, raakte kasteel Nederhorst juist in verval. Er groeiden zwammen in het hout en je kon door alle vloeren heen kijken.

In 1959 kocht de heer Jan Lourens Jonker het vervallen kasteel, om het vervolgens met oude bouwmaterialen volledig te restaureren en in oude glorie te herstellen. Maar het noodlot sloeg toe. Het jaar 1971 was nog geen tien dagen begonnen en het gerestaureerde kasteel werd volledig in de as gelegd. Na een rampzalige brand was er praktisch niets van Nederhorst over. De eigenaar gaf echter niet op en na anderhalf jaar was de enorme schade hersteld.

Enkele tientallen jaren is kasteel Nederhorst vervolgens het huis geweest voor Toonder Studio’s, bekend van de avonturen van Tom Poes en heer Ollie B. Bommel. Ook de animaties van Loeki de Leeuw komen van deze studio’s.

Muiderslot: ridderkasteel met beroemde bewoners

Deze markante stenen vesting van Floris V, vormde in de dertiende eeuw het toneel van de brute moord op de Hollandse graaf. Tijdens een valkenjacht werd Floris V door zijn eigen edelen ontvoerd en in het kasteel vastgezet. Toen hij probeerde te ontsnappen werd hij op gruwelijke wijze, met 22 messteken, vermoord. Het kasteel werd met de grond gelijk gemaakt, maar in 1370 door graaf Albrecht van Beieren weer in ere hersteld en uitgebreid.

Een volgende beroemde bewoner, die de geschiedenis van het Muiderslot heeft verrijkt, was Pieter Corneliszoon Hooft. Als drost van Muiden en baljuw van het Gooiland, maakte hij tijdens de Hollandse renaissance de gangen van het kasteel onveilig.

Na de Franse tijd raakte het kasteel in verval. De indrukwekkende geschiedenis van het Muiderslot kwam vervolgens in 1825 bijna ten einde, maar gelukkig werd de burcht van de sloop gered en als Rijksmuseum gerestaureerd en in gebruik genomen.

Kasteel Radboud: verdedigingswerk en toevluchtsoord

Ook kasteel Radboud is door Floris V gebouwd tegen de aanvallen van de Friezen. De sterke dwangburcht is altijd gebruikt als verdedigingswerk en toevluchtsoord, maar is nooit door een adellijke familie bewoond. Toen Medemblik, waar het kasteel is gevestigd, stadswallen kreeg, verloor Radboud haar functie. Het kasteel werd een onderkomen van de schutterij en deed dienst als kerk.

Het kasteel werd in de negentiende eeuw met een restauratie van de ondergang gered. Later vond De Nachtwacht onderdak kasteel Radboud. Het beroemde schilderij van Rembrandt werd in 1939 tijdelijk opgeborgen in het kasteel, voordat het tijdens de Tweede Wereldoorlog opgerold in een bunker verdween.

Tegenwoordig wordt in het ruim zeshonderd jaar oude kasteel een kleine collectie voorwerpen tentoongesteld, die het dagelijks leven in de Middeleeuwen belichten. Hoewel er alleen nog twee woonvleugels en torens van het veel grotere originele kasteel resteren, is het nog altijd een fraai gebouw.

Tekst: Liza Koppenrade

Bronnen

• Slot Assumburg en kasteel Marquette
• Kasteel Nederhorst
• Kasteel Nederhorst
• Muiderslot
• Kasteel Radboud

Publicatiedatum: 06/09/2016