2 min

De Gouden Engel op Oudejaarsavond

De tijd is voortgeschreden en menig traditie gesneuveld. Veel bewoners in het lintdorp aan het Noord-Hollands kanaal vieren gewoon weer Sint-Nicolaas gelijk met heel Nederland. Er zijn Koedijkers die van oudsher haar wortels hebben in het dorp, of nieuwe Koedijkers die de traditie in ere willen houden, die begin december nog altijd de Sint aan hun huisje voorbij laten gaan. Om hem van harte te verwelkomen op Oudejaarsavond. De Gouden Engel is een fenomeen in Koedijk. Het blad van de historische vereniging is ernaar vernoemd. De nieuwe molen langs het kanaal heeft dezelfde naam. Over de oorsprong van dit gebruik doen vele verhalen de ronde.

Regionaal Archief Alkmaar. Uit de courant van januari 1901.

Vissersdorp

Het verhaal over het Gouden Engelfeest gaat van oudsher van mond tot mond en heeft zo zijn eigen dynamiek. De meest gehoorde versie is dat het vroeger wemelde van de vissers in Koedijk. Zij waren weken van huis om te vissen op zee en keerden pas aan het einde van het jaar huiswaarts, mét hun loon op zak. Dan werd er Gouden Engel gevierd met pakjes op Oudejaarsavond. Zo wordt in een notendop verklaard.

Het is een mooi verhaal. Dat toch een beetje wringt als je het ‘historisch’ bekijkt. Want waarom sloeg dan niet elk vissersdorp in Noord-Holland het Sinterklaasfeest over en zijn er her en der geen soortgelijke initiatieven ontstaan? Waar komt die naam ‘Gouden Engel’ vandaan? Gelukkig waren er in de loop der tijd meer mensen die zich dit afvroegen en zich verdiepten in het vraagstuk. ‘ Er is in de loop der jaren heel wat over gefantaseerd en geschreven.’

Regionaal Archief Alkmaar: uit de courant van januari 1941. ‘in Koedijk wordt van oudsher op 31 December het feest van den gouden engel gevierd en ondanks distributietijd rolde bakker Rood dezen keer zijn ‘engel’ van goudgeel deeg.’

Een gouden munt

In een van de uitgaven van de historische vereniging doet ene meneer D. van der Wielen een poging om de naam te verklaren. Hij ziet verband met de ‘Gouden Engelse’, een gouden munt die in de periode van 1344 tot aan het einde van de zestiende eeuw werd geslagen. Vanwege zijn grote zuiverheid was deze munt erg gewild en populair. Het is goed mogelijk, volgens meneer van der Wielen dat hierin de oorsprong van de naam ligt. ‘De Russische tsaar gebruikte deze munt onder meer als geschenkmunt. Zou dat ook met de Hollandse graven gebeurd kunnen zijn, ten opzichte van de bewoners van Koedijk? De munt zou liefkozend de Gouden Engel genoemd kunnen zijn en op deze wijze de naam van het feest verklaren.’

Het Middelnederlands Handwoordenboek van Verdam bevestigt hem daarin extra: engel is daarin de naam van een gouden munt!Hiermee is het raadsel mogelijk en slechts ten dele opgelost. Rond de oorsprong van de Gouden Engel blijven veel verhalen bestaan en dat is ook wat waard!

Publicatiedatum: 21/11/2011